FAQ

Tożsamość Ormian w Galicji

Data publikacji: 05.04.2017

Prace Historyczne, 2017, Numer 144 (2), s. 335 - 355

https://doi.org/10.4467/20844069PH.17.018.6261

Autorzy

Krzysztof Stopka
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0003-4971-2650 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Tożsamość Ormian w Galicji

Abstrakt

Identity of Armenians in Galcia

The Armenians living in Galicia formed an ethnic identity which consisted of a few thousand members, distinguished by the liturgical rite, historical tradition and close family and social relationships. The earliest waves of migration arrived at Lwów and Kamieniec Podolski from the Tatar lands, speaking the Kipchak dialect of the Turkic language group. That ethnolect fell into disuse in the 1660s. The more recent migration groups which came to Poland on the turn of the 16th and 17th century, especially those which arrived in the beginning of the 17th century, spoke various dialects of the modern Armenian language. The usage of this language, however, began to fade on the turn of the 18th and 19th century. The Armenian community was dwindling away without further waves of migration. In this situation, the Armenians were undergoing a linguistic Polonisation and, on a lesser scale, Ruthenisation. They quickly assimilated with the Polish community, belonging to the highest social strata such as the intelligentsia and land owners. During the Spring of Nations, the relationship between Polish and Armenian identity was widely discussed. The most frequent opinion held the Armenian people to be a “tribe” of the Polish nation. The 1860s saw a journalistic dispute on the group’s identity. The anonymous author of Głos do ziomków obrządku ormiańskokatolickiego (Call to fellow followers of the Armenian Catholic rite) made a call to abandon the separate rite and unite with the Poles as one nation. Answering this, Izaak Isakowicz (the future Armenian archbishop of Lwów) fervently defended the Armenian rite and traditions. He did not hold the notion that they were a cause of division among the Polish nation, because the Armenians living in Galicia identified with the Polish reason of state and the Armenian culture enriched the Polish culture. In the 1880s, the Armenian land owner Robert Rosco-Bogdanowicz called his fellow Armenians to defy Polonisation, restore the Armenian language, migrate to the Russian Armenia and propagate Western culture, including Catholicism, in that country. Although the Galician Armenians leaned towards assimilation into Polish culture, the disputes on identity led to the rebirth of the Armenian rite and many initiatives to revive the withering ethnicity. A major role in this process was played by Józef Teodorowicz, the last Armenian-Catholic archbishop of Lwów, who equally identified with Polish and Armenian culture. A popular motto among the Galician Armenians was that “an Armenian is a double Pole.”
 

Bibliografia

I. Źródła

1. Źródła archiwalne

Biblioteka Czartoryskich, sygn. 2298 I: Historia krótko zebrana o narodzie i królestwie ormiańskim.

2. Źródła drukowane

Bogdanowicz R., Kwestya Kościoła obrządku ormiańskiego i tegoż posłannictwa jakoteż Kwestya Armeńska na wschodzie w ich własnym kraju, Brzeżany 1884.

Catalogus universi cleri archi-dioecesis leopoliensis ritus armeni pro anno 1843, Leopoli 1843.

Catalogus universi cleri archi-dioecesis leopoliensis ritus armeni pro anno 1858, Leopoli 1858.

Głos do ziomków obrządku ormiańsko-katolickiego, Lwów 1861.

Isakowicz I., Odprawa autorowi broszury „Głos do ziomków obrządku ormiańsko-katolickiego”, Wiedeń 1861.

List pasterski X. Arcybiskupa Józefa Teodorowicza do duchowieństwa i wiernych obrządku orm. wydany 2 lutego 1902 r. w dzień konsekracji biskupiej i intronizacji, Lwów 1902.

Odpowiedź księdzu Isakowiczowi, Lwów 1861.

3. Pamiętniki i wspomnienia

Chłędowski K., Pamiętniki, t. 2: Wiedeń (1881–1901), do dr. przygot., wstęp i przyp.
A. Knot, Kraków 1951.

Jabłonowski L., Pamiętniki, oprac., wstęp i przyp. K. Lewicki, Kraków 1963.

Rosco-Bogdanowicz M., Wspomnienia, oprac. J. Gintel, t. 1–2, Kraków 1859.

4. Prasa

„Kraj” 1901.

„Przyjaciel Domowy” 1855–1856.

„Tygodnik Katolicki” 1861.

II. Opracowania

Barącz S., Pamiątki miasta Stanisławowa, Lwów 1858.

Barącz S., Pamiątki miasta Żółkwi, Lwów 1852.

Barącz S., Pamiętnik dziejów polskich z akt urzędowych lwowskich i rękopisów, Lwów 1855.

Barącz S., Rys dziejów ormiańskich, Tarnopol 1869.

Barącz S., Żywoty sławnych Ormian w Polsce, Lwów 1856.

Bołoz-Antoniewicz J. Ritter von, Die Armenier [w:] Die österreichisch-ungarische Monarchie in Wort und Bild, Bd. 19: Galizien, Wien 1898, s. 440–463.

Estreicher K., Bibliografia polska XIX wieku, t. 4, Kraków 1916, s. 517.

Feldman W., Stronnictwa i programy polityczne w Galicji 1846–1906, t. 1, Lwów 1907.

Katedra ormiańska we Lwowie i jej twórcy, Kraków 2016.

Korwin L., Ormiańskie rody szlacheckie w Polsce, Kraków 1934.

Krzeczunowicz A., Przyszłość Słowian i kwestia ruska w Galicji i na Podolu, Kraków 1919.

Kumor B., Obsada arcybiskupstwa ormiańskokatolickiego we Lwowie w latach niewoli narodowej (1772–1918), „Analecta Cracoviensia” 1994, t. 26, s. 371–385.

Lechicki Cz., Kościół ormiański w Polsce, Lwów 1928.

Miławicki M., „Świat ode mnie zawsze rzeczy nadzwyczajnych wymagał, a ponadto niesłusznie”. O. Sadok Wincenty Barącz (1814–1892) w świetle źródeł, „Lehahayer” 2013, nr 2, s. 153–197.

Pełczyński G., Ormianie w Polsce w XX wieku, Warszawa 1997.

Petrowicz G., La Chiesa Armena in Polonia e nei paesi limitrofi, parte 3: 1686–1954, Roma 1988.

Rok B., Ormianie w kościele rzymskokatolickim w XVIII wieku [w:]Rola mniejszości narodowych w kulturze i oświacie polskiej w latach 1700–1939, red. A. Bilewicz, S. Walasek, Wrocław 1998, s. 19–41.

Stopka K., Języki oswajane pismem. Alografia kipczacko-ormiańska i polsko-ormiańska w kulturze dawnej Polski, Kraków 2013.

Stopka K., Ormianie polscy czy ukraińscy? O sposobie pisania historii Ormian na ziemiach dzisiejszej Zachodniej Ukrainy,„Lehahayer” 2010, nr 1, s. 149–171.

Stopka K., Ormianie polscy – początki [w:] Ormianie, red. B. Machul-Telus, Warszawa 2014, s. 13–44.

Stopka K., Ormianie w Galicji austriackiej [w:] Ormiański pasterz Lwowa ksiądz arcybiskup Józef Teodorowicz na tle dziejów ormiańskich, red. W. Osadczy, M. Kalinowski, M. Jacov, Lublin–Lwów 2015, s. 73–112.

Stopka K., Ormianie w Polsce dawnej i dzisiejszej, Kraków 2000.

Stopka K., Ormiańskie sacrum i profanum, czyli o fundamencie kulturowym Ormian polskich [w:] Ormianie, red. B. Machul-Telus, Warszawa 2014, s. 77–98.

Stopka K., Stefanowicz Samuel Cyryl [w:] Polski słownik biograficzny, t. 43, Warszawa–Kraków 2005, s. 211–216.

Wasyl F., Ormianie w przedautonomicznej Galicji. Studium demograficzno-historyczne, Kraków 2015.

Wolańska J., Katedra ormiańska we Lwowie w latach 1902–1938. Przemiany architektoniczne i dekoracja wnętrza, Warszawa 2010.

[Zachariasiewicz F.K.] X.Z., Wiadomość o Ormianach w Polszcze, Lwów 1842.

Zaleski T., Biskup ormiański Izaak Mikołaj Isakowicz „Złotousty”, Kraków 2001.

Zaleski T., Słownik biograficzny duchownych ormiańskich w Polsce, Kraków 2001.

Zięba A.A., Czy można być ormiańskim patriotą i polskim biskupem katolickim jednocześnie? Arcybiskup Józef Teodorowicz jako Ormianin [w:]Ormiański pasterz Lwowa ksiądz arcybiskup Józef Teodorowicz na tle dziejów ormiańskich, red. W. Osadczy, M. Kalinowski, M. Jacov, Lublin–Lwów 2015, s. 199–232.

Zięba A.A., Idea powrotu Ormian z rozproszenia do narodowego państwa w historycznej ojczyźnie w świetle memoriału Roberta Bogdanowicza z 1884 roku (w druku).

Zięba A.A., Patriotyzmy polskich Ormian [w:] Ormianie, red. B. Machul-Telus, Warszawa 2014, s. 45–56.

Informacje

Informacje: Prace Historyczne, 2017, Numer 144 (2), s. 335 - 355

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Tożsamość Ormian w Galicji

Angielski:

Identity of Armenians in Galcia

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-4971-2650

Krzysztof Stopka
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0003-4971-2650 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 05.04.2017

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Krzysztof Stopka (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 2545

Liczba pobrań: 2699

<p> Tożsamość Ormian w Galicji</p>