FAQ

Sądownictwo powszechne w II Rzeczypospolitej (1917–1939). Założenia organizacyjne, budowa struktur, funkcjonowanie

Data publikacji: 07.12.2020

Prace Historyczne, 2020, Numer 147 (4), s. 745 - 759

https://doi.org/10.4467/20844069PH.20.041.12495

Autorzy

Lech Krzyżanowski
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice
https://orcid.org/0000-0003-2042-046X Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Sądownictwo powszechne w II Rzeczypospolitej (1917–1939). Założenia organizacyjne, budowa struktur, funkcjonowanie

Abstrakt

The judiciary system in the Second Republic of Poland (1917–1939): Organisational assumptions, structures, functioning

The standardisation of legal provisions regulating the functioning of the judiciary system was one of the key challenges faced by the Second Republic of Poland at the dawn of its independence. The law that had been created by the partitioners was still used in the first years of interwar Poland. A regulation uniform for the whole country: the Law on Common Courts Organisation, had not entered into force until 1929. Under that regulation, women could enter the profession of judge for the first time in the country’s history. This must be recognized as one of the greatest achievements of interwar Poland, whereas one of its significant failures were the low salaries that hindered the functioning of the courts. Judges had protested against that throughout the interwar period, but they did not manage to gain any considerable pay increase. The 1930s also saw a dispute over judicial independence. The adherents of Józef Piłsudski, who ruled Poland at the time, tried to gain control over the judiciary system, which was perceived by the majority of judges as an attempt to limit their rights. Despite those turbulences, the assessment of actions taken in regard to the judiciary system in the interwar period should be positive. The functioning of the courts achieved a definitely higher level compared to the time before World War I.

Bibliografia

Źródła archiwalne

Archiwum Akt Nowych, Tymczasowa Rada Stanu.

Archiwum Narodowe w Krakowie, Sąd Apelacyjny w Krakowie.

Archiwum Państwowe w Katowicach, Naczelna Rada Ludowa.

Archiwum Państwowe w Poznaniu, Sąd Apelacyjny w Poznaniu.

Źródła drukowane

Dziennik Praw Państwa Polskiego 1918–1919.

Dziennik Urzędowy Departamentu Sprawiedliwości 1917.

Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 1928, 1930, 1932, 1938.

Opracowania

Cybulski B., Geneza polskiego sądownictwa na Górnym Śląsku (1920–1922), „Studia Śląskie” 1990, t. 98.

Cybulski B., Pomoc Małopolski i Wielkopolski w tworzeniu apelacji śląskiej (1920–1922), „Acta Universitatis Wratislaviensis” nr 823, Prawo, CXXXVII, Wrocław 1986.

Cybulski B., Sąd Najwyższy w latach 1917–1919, „Acta Universitatis Wratislaviensis” nr 2501, Prawo, CCLXXXV, Wrocław 2003.

Dymek W., O typ polskiego sędziego, „Głos Sądownictwa” 1930, nr 7–8.

Fedorowicz Z., Wypisy do nauki o Polsce współczesnej, Wilno 1923.

Gołąb S., Organizacja sądów powszechnych. Opracowana systematycznie z uwzględnieniem rozwoju historycznego, sądownictwa szczególnego oraz ustroju adwokatury, prokuratorii generalnej i notariatu, Kraków 1938.

Kierończyk P., Blaski i cienie sądownictwa międzywojennego, czyli kilka uwag o wymiarze sprawiedliwości II Rzeczypospolitej [w:] Trzecia władza. Sądy i Trybunały w Polsce, red. A. Szmyt, Gdańsk 2008.

Konieczność reformy uposażenia sędziów i prokuratorów, „Przegląd Sądowy” 1919, nr 4.

Korobowicz A., Sądownicy Królestwa Polskiego w wymiarze sprawiedliwości odrodzonej Polski w pierwszych latach niepodległości [w:] Historia integra. Księga pamiątkowa ofiarowana prof. Stanisławowi Salmonowiczowi w siedemdziesięciolecie urodzin, red. D. Janicka, R. Łaszewski, Toruń 2001.

Krzyżanowski L., Rola i miejsce zasady niezawisłości sędziowskiej w warunkach polskiego autorytaryzmu [w:] Silna demokracja w silnym państwie. Koncepcje reformy ustroju politycznego państwa w publicystyce politycznej XX wieku, red. J. Faryś, T. Sikorski, P. Słowiński, Gorzów Wielkopolski 2007.

Krzyżanowski L., Sędziowie w II Rzeczypospolitej. Okręgi apelacyjne: krakowski i katowicki, Katowice 2011.

Krzyżanowski L., Okniński W., Temida wyemancypowana? Słownik biograficzny kobiet – sędziów, asesorów i egzaminowanych aplikantów w międzywojennym sądownictwie polskim, Sopot 2018.

Krzyżanowski L., Włączanie krakowskiego okręgu sądowego do struktur wymiaru sprawiedliwości II Rzeczypospolitej. Geneza, przebieg i skutki, „Krajowa Rada Sądownictwa” 2017, nr 3.

Ławnikowicz G., Idea niezawisłości sędziowskiej w porządku prawnym i myśli prawniczej II Rzeczypospolitej, Toruń 2009.

Ławnikowicz G., Sędziowie w autorytarnej Polsce, „Krajowa Rada Sądownictwa” 2016, z. 2.

Machnikowska A., Wymiar sprawiedliwości w II Rzeczypospolitej – wielkie zamierzenia, trudne rozstrzygnięcia [w:] Na szlakach niepodległej. Polska myśl polityczna i prawna w latach 1918–1939, red. M. Marszał, M. Sadowski, Wrocław 2009.

Materniak-Pawłowska M., Departament Sprawiedliwości Tymczasowej Rady Stanu i początki Ministerstwa Sprawiedliwości (luty 1917–październik 1918), „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2006, z. 2.

Materniak-Pawłowska M., Sądy Królewsko-Polskie (1917–1918), „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2007, z. 1.

Materniak-Pawłowska M., Ustrój sądownictwa powszechnego w II Rzeczypospolitej, Poznań 2003.

Materniak-Pawłowska M., Zawód sędziego w Polsce w latach 1918–1939, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2011, z. 1.

Mohyluk M., Prawo o ustroju sądów powszechnych w pracach Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej, Białystok 2004.

Petrusewicz K., Dziesięciolecie sądownictwa polskiego na Ziemiach Wschodnich, Wilno 1929.

Wznowienie sądownictwa państwowego polskiego (pięciolecie 1917–1922), Warszawa 1923.

Pietrzak M., Sąd Najwyższy w II Rzeczypospolitej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1981, z. 1.

Rappaport E.S., Pierwociny polskiego sądownictwa państwowego (1916–1917) (Szkic historyczny), „Demokratyczny Przegląd Prawniczy” 1947, nr 9.

Sądownictwo na Spiszu i Orawie, „Przegląd Sądowy” 1920, nr 12.

Stelmachowski B., Rzut oka na ustrój sądownictwa i postępowanie cywilne na ziemiach zachodnich oraz na Górnym Śląsku [w:] Encyklopedia prawa obowiązującego w Polsce, red. A. Peretiatkowicz, cz. 5. Zarys ustroju sądownictwa i postępowania cywilnego, Poznań 1926.

Stypułkowska M., Trudna droga kobiet do wykonywania zawodów prawniczych, „Palestra” 1994, nr 38/9–10.

Wiszniewski M., Paradoksy uposażenia sędziowskiego, „Głos Sądownictwa” 1938, nr 2.

Wójcik L., Realizacja unifikacji polskiego wymiaru sprawiedliwości, „Głos Sądownictwa” 1937, nr 10.

Zajączkowski T., Szkic historyczny organizacji sądownictwa polskiego w byłej dzielnicy pruskiej od czasów rewolucyjnych 1918 r. [w:] Zbiór rozporządzeń i okólników Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej z roku 1920 mających znaczenie dla wymiaru sprawiedliwości, Poznań 1921.

Informacje

Informacje: Prace Historyczne, 2020, Numer 147 (4), s. 745 - 759

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Sądownictwo powszechne w II Rzeczypospolitej (1917–1939). Założenia organizacyjne, budowa struktur, funkcjonowanie

Angielski:

The judiciary system in the Second Republic of Poland (1917–1939): Organisational assumptions, structures, functioning

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-2042-046X

Lech Krzyżanowski
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice
https://orcid.org/0000-0003-2042-046X Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice

Publikacja: 07.12.2020

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Lech Krzyżanowski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski