FAQ

Rejestr jeńców polskich na Krymie z 1649 roku

Data publikacji: 16.02.2018

Prace Historyczne, 2018, Numer 145 (1), s. 157 - 180

https://doi.org/10.4467/20844069PH.18.009.7571

Autorzy

Sławomir Augusiewicz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
, Polska
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Rejestr jeńców polskich na Krymie z 1649 roku

Abstrakt

The register of the Polish captives in Crimea from the year 1649

The register of the Polish captives in Crimea taken during the Khmelnytsky Uprising comes from the letters of the Brandenburgian diplomats in Warsaw: Andreas Adersbach and Johann von Hover­beck. Those letters are stored in GStAPK, located in Berlin-Dahlem. The register contains about 150 names, mainly cavalry unit companions and officers, taken captive during the Zhovti Vody campaign (21st April–16th May 1648) and battle of Korsun (26th May 1648). It describes the place of their hostage, sometimes mentioning the amount of ransom. The register was probably made in the first half of 1649, and could have been ordered by Jeremi Wiśniowiecki. It might have been used by the Ruthenian voivode to prepare a special list for the Crown’s finance office, which contained the names of the captives and exact amount of ransom needed to be paid for them. This list is mentioned in the documents of the military commission which was held in March 1650.

Bibliografia

Źródła rękopiśmienne

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Akta Skarbowo-Wojskowe, dz. 86, nr 38, 39, 40.

Archiwum Państwowe w Gdańsku: 300, 29/129; 300, 29/133; 300, 53/101; 300, R/Ee 32.

Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, rkps akc. 1949/440, Polonica, Varia, t. III.

Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz Berlin–Dahlem, XX Hauptabteilung, Etats Ministerium 111h, nr 152.

 

Źródła drukowane

Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, t. XXI, Lauda sejmikowe, t. II, Lauda wiszeńskie 1648–1673, wyd. A. Prohaska, Lwów 1911.

Akta grodzkie i ziemskie z Archiwum Ziemskiego we Lwowie, t. XXIV, Lauda sejmikowe halickie 1575–1695, wyd. A. Prohaska, Lwów 1931.

Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. II, 1621–1648, wyd. A. Przyboś, Kraków 1953.

Akta sejmikowe ziemi chełmskiej 1572–1668, opr. W. Bondyra, H. Gmiterek, J. Ternes, Lublin 2013.

Dokumenty ob osvoboditel'noĭ voĭne ukrainskogo naroda 1648–1654 gg., Kiev 1965.

Druszkiewicz S.Z., Pamiętniki 1648–1697, wyd. M. Wagner, Siedlce 2001.

Dzherela z istorii Natsionalʹno-vyzvolʹnoї viĭny ukraїnsʹkoho narodu 1648–1658 rr., t. I–II , ypor. Iu. Mytsyk, Kyїv 2012–2013.

Hadży Mehmed Senai, Historia chana Islama Gereja III, wyd. Z. Abrahamowicz, Warszawa 1971.

Jakuba Michałowskiego, wojskiego lubelskiego a później kasztelana bieckiego księga pamiętnicza, wyd. A.Z. Helcel, Kraków 1864.

Jemiołowski M., Pamiętnik dzieje Polski w sobie zawierający (1618–1679), wyd. J. Dzięgielewski, Warszawa 2000.

Kochowski W., Historia panowania Jana Kazimierza, t. I, wyd. E. Raczyński, Poznań 1859.

Korespondencja Stanisława Koniecpolskiego, hetmana wielkiego koronnego, opr. A. Biedrzycka, Kraków 2005.

Materiały do powstania Kostki Napierskiego 1651 r., wyd. A. Przyboś, Wrocław 1951.

Metryka Ruska (Wołyńska). Regesty dokumentów z kancelarii koronnej dla ziem ukraińskich (województw wołyńskiego, bracławskiego, kijowskiego i czernihowskiego) 1569–1673, Kijów 2002.

Ojczyste spominki w pismach do dziejów dawnej Polski. Diaryusze, relacje, pamiętniki, wyd. A. Grabowski, t. II, Kraków 1845.

Okolski S., Dyaryusz transkacyi wojennej między wojskiem koronnem i zaporoskiem w r. 1637, wyd. K.J. Turowski, Kraków 1858.

Okolski S., Kontynuacyja dyaryusza wojennego czułością Jaśnie Wielmożnych Ich Mciów Panów Hetmanów Koronnych, cnotą cnego rycerstwa polskiego nad zawiętymi w uporze krzywoprzysięgłych i swowolnych Kozakami w roku 1638 odprawiona, wyd. K.J. Turowski, Kraków 1858.

Oświęcim S., Dyaryusz 1643–1651, wyd. W. Czermak, Kraków 1907.

Pamiętniki do panowania Zygmunta III, Władysława IV i Jana Kazimierza, wyd. K.W. Wójcicki, Warszawa 1846.

Płaca pocztom panięcym w r. 1650, wyd. A. Sawczyński, Przegląd Historyczno-Wojskowy, t. IX, 1937, s. 119–125.

Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe, t. II, cz. 2: Rejestr poborowy ziemi sanockiej z 1655, wyd. Z. Budzyński, K. Przyboś, Rzeszów 1998.

Radziwiłł A.S., Pamiętnik o dziejach w Polsce, t. III: 1647–1656, wyd. A. Przyboś, R. Żelewski, Warszawa 1980.

Relacje wojenne z pierwszych lat walk polsko kozackich powstania Chmielnickiego okresu „Ogniem i mieczem” (1648–1651), wyd. M. Nagielski, Warszawa 1999.

Rusʹka (Volinsʹka) metrika. Kniga za 1652–1673 pp., uklad. P. Kulakovsʹkiĭ, Ostroh–Varshava–Moskva 1999.

Szajnocha K., Dwa lata dziejów naszych 1646. 1648. Opowiadanie i źródła, t. II: Polska w 1648, Lwów 1869.

Testament Jeremiego Wiśniowieckiego, wyd. W. Tomkiewicz, „Miesięcznik Heraldyczny” 1930, R. IX, nr 4, s. 67–77.

Volumina legum, t. IV, Petersburg 1860.

Zherela do istoryї Ukraїny Rusy, t. IV, Materiialy do istoryї Halychyny, zib. S. Tomashivsʹkyĭ, t. I, Lʹviv1898.

Zherela do istoryї Ukraїny Rusy, t. XII, Materiialy do istoriї ukraїnsʹkoї Kozachchyny, t. V: Akty do Khmelnychchynyy (1648–1657), vyd. M. Korduba, Lʹviv 1911.

 

Opracowania

Augusiewicz S., Gabriel Woyniłłowicz, oficer jazdy koronnej z poł. XVII w.. Zarys Biografii, „Studia z Dziejów Wojskowości” 2012, t. I, s. 101–127.

Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. X: Województwo bracławskie, Wrocław 1996.

Baranowski B., Dzieje jasyru na Gródku Karaimskim, „Myśl Karaimska” 1946–1947, R. XXIV, Seria Nowa, t. II, s. 40–52.

Baranowski B., Ormianie w służbie dyplomatycznej Rzeczypospolitej, „Myśl Karaimska” 1946, R. XXIII, Seria Nowa, t. 1, s. 130.

Biernacki W., Żółte Wody – Korsuń 1648, Warszawa 2004.

Borowiak A., Powstanie kozackie 1638, Zabrze 2010.

Częścik Ł., Sejm warszawski w 1649/1650 roku, Wrocław 1978.

Dąbrowski J., Senat koronny. Stan sejmujący w czasach Jana Kazimierza, Kraków 2000.

Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III, opr. J. Dunin-Borkowski, M. Dunin-Wąsowicz, „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie” 1908/1909, t. I.

Gawęda M., Powstanie kozackie 1637, Zabrze 2007.

Janas E., Konfederacja wojska koronnego w latach 1661–1663, Lublin 1998.

Kersten A., Stefan Czarniecki 1599–1665, Warszawa 1963.

Kłaczewski W., Stanisław Witowski – żołnierz, dyplomata, polityk, „Res Historica”, t. XX, red. H. Gmiterek, G. Jawor, Lublin 2005, s. 91–100.

Krząstek T., Majewski W., Nagielski M., Storożenko I.S., Żółte Wody – 1648, Warszawa 1999.

Kupisz D., Wojska powiatowe samorządów Małopolski i Rusi czerwonej w latach 1572–1717, Lublin 2008.

Łoziński W., Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku, Warszawa 2005.

Majewski W., Krytyczny przegląd źródeł do dziejów powstania Chmielnickiego w okresie początkowym (jesień 1657 – maj 1648), „Studia Źródłoznawcze” 1981, t. XXVI, s. 141–162.

Milewski D., Rywalizacja polsko-kozacka o Mołdawię w dobie powstania Bohdana Chmielnickiego (1648–1653), Zabrze 2011.

Nagielski M., Chorągwie dworzańskie Jana Kazimierza podczas dwóch batalii kozackich 1649–1651 [w:] Gospodarka, ludzie władza. Studia historyczne ofiarowane Juliuszowi Łukasiewiczowi w 75. rocznicę urodzin, red. M. Kopczyński, A. Mączak, Warszawa 1998, s. 115–128.

Nagielski M., Sytuacja jeńców w początkowym okresie powstania Chmielnickiego w latach 1648–1652, „Przegląd Historyczny” 2014, t. CV, z. 4, s. 565–584.

Nagielski M., Z dziejów jasyru polskiego w Bachczysaraju w połowie XVII w. Przyczynek do działalności dyplomaty i tłumacza języków orientalnych Romaszkiewicza w służbie Rzeczypospolitej [w:] Polacy na południowej Ukrainie, red. T. Ciesielski, W. Kusznir, Odessa–Opole–Olsztyn 2006, s. 53–63.

Ochmann-Staniszewska S., Staniszewski Z., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, t. I–II, Wrocław 2000.

Polski Słownik Biograficzny, t. I–LI, Kraków 1935–2016.

Rogowicz M., Skład sił polskich nad Żółtymi Wodami i pod Korsuniem w 1648 roku, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2015, t. XIV, z. 2, s. 39–62.

Rolle A., Zdrada kamieniecka [w:] Opowiadania historyczne, seria VII, Lwów 1891.

Serczyk W.A., Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny 1648–1651, Warszawa 1998.

Urzędnicy podolscy XIV–XVIII w., opr. E. Janas, W. Kłaczewski, J. Kurtyka, A. Sochacka, Kórnik 1998.

Urzędnicy województwa bełskiego i ziemi chełmskiej XIV–XVIII wieku. Spisy, opr. H. Gmiterek, R. Szczygieł, Kórnik 1992.

Urzędnicy województwa kijowskiego i czernihowskiego XV–XVIII wieku. Spisy, opr. E. Janas, W. Kłaczewski, Kórnik 2002.

Urzędnicy województwa podolskiego XV–XVIII wieku (powiaty czerwonogradzki, kamieniecki, latyczowski). Spisy, opr. K. Przyboś, Kraków 1994.

Urzędnicy województwa ruskiego XIV–XVIII wieku (Ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka), opr. K. Przyboś, Wrocław 1987.

Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI–XVIII wieku, opr. K. Chłapowski, A. Falniowska-Gradowska, Kórnik 1993.

Wagner M., Korpus oficerski wojska polskiego w drugiej poł. XVII w., Oświęcim 2015.

Wagner M., Słownik biograficzny oficerów polskich drugiej połowy XVII wieku, t. I–II, Oświęcim 2013–2014.

Wagner M., Wykup jeńców z niewoli tureckiej i tatarskiej w końcu XVII wieku, Ukraїnsʹka Oriientalistyka, Vypusk 6, Kyїv 2012, s. 29–35.

Wimmer J., Materiały do zagadnienia organizacji i liczebności armii koronnej w latach 1648–1655, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, t. V, Warszawa 1960, s. 477–509.

Z dziejów Ukrainy. Księga pamiątkowa ku czci Włodzimierza Antonowicza, Paulina Święcickiego i Tadeusza Rylskiego, red. W. Lipiński, Kijów 1912.

Informacje

Informacje: Prace Historyczne, 2018, Numer 145 (1), s. 157 - 180

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:
Rejestr jeńców polskich na Krymie z 1649 roku
Angielski:

The register of the Polish captives in Crimea from the year 1649

Autorzy

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Polska

Publikacja: 16.02.2018

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Sławomir Augusiewicz (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski