FAQ

Primum non nocere…? Tożsamość zwolenników orientacji austro-polskiej w okresie pierwszej wojny światowej

Data publikacji: 05.04.2017

Prace Historyczne, 2017, Numer 144 (2), s. 233 - 253

https://doi.org/10.4467/20844069PH.17.013.6256

Autorzy

Mateusz Drozdowski
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Primum non nocere…? Tożsamość zwolenników orientacji austro-polskiej w okresie pierwszej wojny światowej

Abstrakt

Primum non nocere…? Identity of the followers of the Austro-Polish solution during World War I

The aim of the article is to analyze the national identity of the Polish politicians active in a self-governing Galicia who were supporters of the so-called Austro-Polish solution. This political idea was based on a plan to reconstruct Polish sovereignty in cooperation with the Habsburg monarchy. The majority of followers of the Austro-Polish solution were members of one political party: the Cracow conservatives. After the outbreak of World War I the idea was promoted by the Supreme National Committee, an organization that was created as a political and logistic background of the Polish Legions, the semi-independent Polish troops that fought as a part of the Austro-Hungarian military.
The research is primarily focused on the question whether it is possible to describe the identity of these politicians as Polish or Austrian, or was it a kind of combination of the two? The paper analyzes the attitude of Władysław Leopold Jaworski, Leon Biliński and Michał Bobrzyński, three politicians who, between 1914 and 1918, played a crucial role in all attempts to realize and promote the Austro-Polish idea. Their dilemmas were precisely examined on the basis of memoires, spe­eches and historical studies as well as the archives. The author claims that the attitude of the three politicians towards the Austro-Hungarian Empire undoubtedly contained an emotional component. It means that describing these politicians as Austro-Polish patriots seems to be absolutely justified.
 

Bibliografia

Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK)

Archiwum Naczelnego Komitetu Narodowego (NKN), sygn. 2, 3, 7, 38, 67.

 

Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie (APAN)

sygn. III-82: Materiały Władysława Leopolda Jaworskiego, Dyariusz 1914–1918.

 

Biblioteka Jagiellońska (BJ)

sygn. 8099/III: Korespondencja Michała Bobrzyńskiego z lat 1915–1919.

 

Haus-, Hof- und Staatsarchiv in Wien (HHStA)

sygn. SB NL Bilinski 1: Nachlass Biliński.

2. Źródła drukowane

Dokumenty Naczelnego Komitetu Narodowego 1914–1917, Kraków 1917.

Jaworski W.L., Mowy 1914–1915, Kraków 1915.

Listy Władysława Sikorskiego do Władysława L. Jaworskiego i Prezydium Naczelnego Komitetu Narodowego (1914–1919), oprac. i wstęp Z. Koziński, Z. Pietrzyk, Kraków 1987.

Protokolle des Gemeinsamen Ministerrates der Österreichisch-Ungarischen Monarchie (1914–1918), Hg. M. Komjáthy, Budapest 1966.

Stańczycy. Antologia myśli społecznej i politycznej konserwatystów krakowskich, wybór, przedm. i przyp. M. Król, Warszawa 1985.

 

 

 

3. Pamiętniki, wspomnienia

Biliński L., Wspomnienia i dokumenty 1846–1919, t. 1, Warszawa 1924.

Bobrzyński M., Z moich pamiętników, oprac. A.Galos, t. 2, Warszawa 2006.

Daszyński I., Pamiętniki, t. 2, Warszawa 1957.

Dąbski J., Wojna i ludzie, Wspomnienia z lat 1914–1915, Warszawa 1969.

Głąbiński S., Wspomnienia polityczne, cz. 2, Pelpin 1939.

Hupka J., Z czasów wielkiej wojny. Pamiętnik nie-kombatanta, Lwów 1937.

Jaworski W.L., Diariusz 1914–1918, Warszawa 1997.

Jaworski W.L., Listy z Sejmu. Rok 1910, Kraków 1911.

Polska w pamiętnikach Wielkiej Wojny, oprac. M. Sokolnicki, Warszawa 1925.

Sokolnicki M., Rok czternasty, Londyn 1961.

Starzewski R., Dziennik. Listopad 1914–marzec 1915, Kraków 2007.

II. Opracowania

Batowski H., Rozpad Austro-Węgier 1914–1918, Kraków 1982.

BinderH., Galizien in Wien. Parteien, Wahlen, Fraktionen und Abgeordnete im Übergang zur Massenpolitik, Wien 2005.

Bobrzyński M., Wskrzeszenie państwa polskiego, Warszawa 1920.

Bobrzyński M., O potrzebie „silnego rządu w Polsce”, oprac. P.Majewski, Warszawa 2001, s. 52; J.Szujski, O młodszości naszego cywilizacyjnego rozwoju [w:] Stańczycy. Antologia myśli..., s. 149–159; M. Jaskólski, Historia…, s. 122.

Buszko J., Jaworski Władysław Leopold [w:] Polski słownik biograficzny, t. 11, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964, s. 115–118.

Buszko J., Polacy w parlamencie wiedeńskim, Warszawa 1996.

Dąbrowski J., Wielka Wojna 1914–1918, t. 1–2, Warszawa 1937.

Drozdowski M., Akcja zagraniczna Naczelnego Komitetu Narodowego (1914–1917), „Studia Historyczne” R. 53, 2010, z. 2, s. 161–181.

Drozdowski M., Dylematy polityki Naczelnego Komitetu Narodowego wobec Niemiec, „Studia Historyczne” R. 55, 2012, z. 1, s. 27–50.

Drozdowski M., Naczelny Komitet Narodowy. Pierwsza struktura nowego państwa czy przeżytek epoki zaborów? [w:] Front Wschodni I wojny światowej. Studia z dziejów militarnych i polityczno-społecznych, red. M. Baczkowski, K. Ruszała, Kraków 2013, s. 207–220.

Drozdowski M., Udział Naczelnego Komitetu Narodowego w tworzeniu zaplecza logistyczno-organizacyjnego Legionów Polskich [w:] Prace Komisji Historii Wojen i Wojskowości PAU, t. 9, red. W. Rojek, Kraków 2015, s. 29–44.

Feldman W., Dzieje polskiej myśli politycznej 1864–1914, Warszawa 1933.

Feldman W., Ewolucje partyjne w Galicji, „Krytyka” 1912, t. 33, s. 205–215.

Feldman W., Stronnictwa i programy polityczne w Galicji, Kraków 1907.

Garlicki A., Józef Piłsudski (1867–1935), Kraków 2012.

Garlicki A., U źródeł obozu belwederskiego, Warszawa 1983.

Gaul J.,Służby wywiadowczo-informacyjne Austro-Węgier wobec radykalnego ruchu niepodległościowego w Królestwie Polskim 1914–1918, Warszawa 2006.

Głąbiński S., Biliński Leon [w:] Polski słownik biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 97–98.

Grodziski S., Sejm krajowy galicyjski, t. 1–2, Warszawa 1993.

Grodziski S., W Królestwie Galicji i Lodomerii, Kraków 1976.

Grosfeld L., Polityka państw centralnych wobec sprawy polskiej w latach pierwszej wojny światowej, Warszawa 1962.

Holzer J., Molenda J., Polska w pierwszej wojnie światowej, Warszawa 1963.

Inwentarz Archiwum Naczelnego Komitetu Narodowego, oprac. L. Łysiak, A. Ptaśnikowa, H. Zającowa, Warszawa 1958.

Jaskólski M., Historia – naród – państwo. Zarys syntezy myśli politycznej konserwatystów krakowskich w latach 1866–1934, Kraków 1981.

Jaskólski M., Kaduceusz polski. Myśl polityczna konserwatystów krakowskich 1866–1934, Warszawa–Kraków 1990.

Jaskólski M., Konserwatyzm – nacjonalizm. Studia nad konfrontacjami ideowymi konserwatyzmu krakowskiego i demokracji narodowej przed 1914 r., Kraków 1989.

Knebel J., Rząd pruski wobec sprawy polskiej w latach 1914–1918, Poznań 1963.

Koźmian S., Program „Czasu”. Artykuł wstępny z dnia 27 VII 1878 r. (Przedruk z „Czasu” nr 171), Kraków 1878.

Król M., Przedmowa [w:] Stańczycy. Antologia myśli społecznej i politycznej konserwatystów krakowskich, wybór, przedm. i przyp. M. Król, Warszawa 1985.

Król-Mazur R., Idea odrodzonego państwa polskiego w poglądach galicyjskich ugrupowań politycznych do utworzenia Naczelnego Komitetu Narodowego, „Politeja” 2010, nr 14, s. 269–300.

Litwin-Lewandowska D., O polską rację stanu w Austrii. Polacy w życiu politycznym Austrii w okresie monarchii dualistycznej (1867–1918), Lublin 2008.

Ludwikowski R.R., Główne nurty polskiej myśli politycznej 1815–1890, Warszawa 1982.

Ludwikowski R.R., Szkice na temat galicyjskich ruchów i myśli politycznej (1848–1892), Warszawa 1980.

Lukinich E., Stanowisko rządu węgierskiego wobec kwestii polskiej w pierwszych latach wojny światowej, „Kwartalnik Historyczny” R. 52, 1938, z. 4, s. 609–644.

Łazuga W., Kalkulować. Polacy na szczytach c.k. monarchii, Poznań 2013.

Łazuga W., Ostatni stańczyk. Michał Bobrzyński – portret konserwatysty, Toruń 2005.

Milewska W., Nowak J.T., Zientara M., Legiony Polskie 1914–1918. Zarys historii militarnej i politycznej, Kraków 1998.

Pająk J.Z., Od autonomii do niepodległości. Kształtowanie się postaw politycznych i narodowych społeczeństwa Galicji w warunkach Wielkiej Wojny 1914–1918, Kielce 2012.

Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914–1918, Warszawa 1985.

Pajewski J., Pierwsza wojna światowa, Warszawa 1998.

Pajewski J., Polityka mocarstw centralnych wobec Polski podczas pierwszej wojny światowej, „Roczniki Historyczne” R. 28, 1962, s. 24–30.

Purchla J., Galicja po Galicji, czyli o niezwykłości mitu zaginionego królestwa [w:] Mit Galicji, red. J. Purchla, W. Kos, Ż. Komar, M. Rydiger, W.M. Schwarz, Kraków 2014, s. 89–93.

Rudnicki Sz., Słowo o autorze [w:] W.L. Jaworski, Diariusz 1914–1918, Warszawa 1997.

Srokowski K., N.K.N. Zarys historii Naczelnego Komitetu Narodowego, Kraków 1923.

Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław 2005.

Suleja W., Orientacja austro-polska w latach I wojny światowej (do aktu 5 listopada 1916 roku), Wrocław 1992.

Świętek R., Lodowa ściana. Sekrety polityki Józefa Piłsudskiego 1904–1918, Kraków 1998.

Wapiński R., Historia polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, Gdańsk 1997.

Zięba A.A., Polacy taktyczni a Polacy nietaktowni. Doświadczenie historyczne a świadomość polityczna elit władzy w Galicji w przededniu niepodległości [w:] Stan świadomości narodowej Polaków w przededniu niepodległości, red. J. Machnik, W. Rojek, Kraków 2010, s. 57–72.

Informacje

Informacje: Prace Historyczne, 2017, Numer 144 (2), s. 233 - 253

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Primum non nocere…? Tożsamość zwolenników orientacji austro-polskiej w okresie pierwszej wojny światowej

Angielski:

Primum non nocere…? Identity of the followers of the Austro-Polish solution during World War I

Publikacja: 05.04.2017

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Mateusz Drozdowski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski