Posłowie arcybiskupów gnieźnieńskich do Prus w XV wieku. Przyczynek do badań nad otoczeniem prymasów Polski w późnym średniowieczu
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEPosłowie arcybiskupów gnieźnieńskich do Prus w XV wieku. Przyczynek do badań nad otoczeniem prymasów Polski w późnym średniowieczu
Data publikacji: 18.12.2019
Prace Historyczne, 2019, Numer 146 (4), s. 689 - 702
https://doi.org/10.4467/20844069PH.19.040.11656Autorzy
Posłowie arcybiskupów gnieźnieńskich do Prus w XV wieku. Przyczynek do badań nad otoczeniem prymasów Polski w późnym średniowieczu
Delegates of the Gniezno Archbishops to Prussia in the 15th century: Contribution to the study of the inner circle of Polish Primates in the late Middle Ages
This article presents the people who delivered messages to Prussia on behalf of the Gniezno Archbishops in the 15th century. In this respect, the period of Mikołaj Trąba’s and Wojciech Jastrzębc’s pontificates (i.e., the years 1419–1436) is of most interest, as only two such delegates can be identified in the second half of the 15th century. This state of affairs was probably influenced by the regulations of the so-called Second Peace of Thorn from 1466, which mandated that Royal Prussia shall become a dominion of the Crown. When individual metropolitans of Gniezno required delegates, they turned to representatives of their own families (Mikołaj from Baruchów and Tłuchów, Maciej from Służew), courtiers (Piotr from Mniszków), lower-rank church and business officials (Kamieński Bernard and Szymon from Staw, non-judicial Poviate Governor of Uniejów [tenutariusz uniejowski] Franciszek from Sąspow) or the clergy of the secular archdiocese of Gniezno (the prelates of the Cathedral Chapter in Gniezno, the canon of Łęczyca Adam from Drzewców, Mikołaj the priest in Pieran). In the light of the presented source material, Szymon Maciejowic from Staw definitely stands out in terms of the number of completed missions, which may indicate his high position in the Archbishop’s inner circle.
* Praca naukowa finansowana ze środków budżetowych na naukę w latach 2014–2018 jako projekt badawczy w ramach programu pod nazwą „Diamentowy Grant”.
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, ACap., B 6, k. 59v–60.
Archiwum Państwowe w Gdańsku, 300D6, sygn. 25, 32, 75.
Archiwum Państwowe w Toruniu, Katalog I, sygn. 1628.
Geheimes Staatsarchiv Preußisches Kulturbesitz Berlin–Dahlem, XX Hauptabteilug Ordensbriefarchiv, sygn. 2009, 2032, 3363, 3440, 4505, 7366, 11628; Pergament Urkunden, Schieblade 76, nr 12, 16.
Źródła drukowane
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. VIII, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jasiński, Warszawa–Poznań 1989.
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. XI, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jasiński, T. Jurek, I. Skierska, Poznań 1999.
Lites ac res gestae inter Polonos Ordinemque Cruciferorum. Sprawy i spory pomiędzy Polakami a Zakonem Krzyżackim. Akta postępowania przed wysłannikiem papieskim Antonim Zeno z Mediolanu w latach 1422–1423, wyd. S. Jóźwiak, A. Szweda, S. Szybkowski, red. A. Szweda, Toruń 2015.
Zbiór dokumentów małopolskich, cz. V: Dokumenty z lat 1401–1440, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
Opracowania
Bieniak J., Służewski Maciej h. Sulima [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 39, Warszawa–Kraków 1999–2000, s. 167–168.
Czyżak M., Kapituła katedralna w Gnieźnie w świetle metryki z lat 1408–1448, Poznań 2003.
Gąsiorowski A., Arcybiskupi gnieźnieńscy w Polsce pierwszych Jagiellonów, „Roczniki Historyczne” 1993, R. 59, s. 93–109.
Gąsiorowski A., Notariusze publiczni w Wielkopolsce schyłku wieków średnich. Katalog admisji w Gnieźnie i w Poznaniu 1420–1500, Poznań 1993.
Gąsiorowski A., Skierska I., Początki oficjalatu kamieńskiego archidiecezji gnieźnieńskiej (wiek XIV–XV), „Kwartalnik Historyczny” 1996, R. 103, s. 3–22.
Gąsiorowski A., Skierska I., Szymon ze Stawu [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 50/2, z. 205, Warszawa–Kraków 2015, s. 282–284.
Górski K., Jan ze Sprowy (zm. 1464) [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 10, Wrocław 1962–1964, s. 479.
Hain S., Wincenty Kot. Prymas Polski 1436–1448, Poznań 1948.
Korytkowski J., Arcybiskupi gnieźnieńscy. Prymasowie i metropolici polscy od roku 1000 aż do roku 1821 czyli do połączenia arcybiskupstwa gnieźnieńskiego z poznańskim, t. 1–5, Poznań 1888–1892.
Kowalska-Pietrzak A., Prałaci i kanonicy kapituły łęczyckiej do schyłku XV wieku, Łódź 2004.
Kuczyński S.M., Mikołaj Trąba (ok. 1358–1422) [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 21, Wrocław 1976, s. 97–99.
Lichończak-Nurek G., Wojciech Jastrzębiec. Arcybiskup i mąż stanu (ok. 1362–1436), Kraków 1996.
Lückerath C.A., Paul von Rusdorf. Hochmeister des Deutschen Ordens 1422–1441, Quellen und Studien zur Geschichte des Deutschen Ordens, hrsg. von K. Wieser, Bd. 15, Bad Godesberg 1969.
Nöbel W., Michael Küchmeister. Hochmeister des Deutschen Ordens 1414–1422, Quellen und Studien zur Geschichte des Deutschen Ordens, Bd. 5, Bad Godesberg 1969.
Nowak Z.H., Międzynarodowe procesy polubowne jako narzędzie polityki Zygmunta Luksemburskiego w północnej i środkowowschodniej Europie (1412–1424), Toruń 1981.
Pokora P., Herby arcybiskupa Mikołaja Trąby [w:] Mikołaj Trąba – mąż stanu i prymas Polski, red. F. Kiryk, Kraków 2009, s. 151–169.
Polak A., Dyplomatyka Kościoła polskiego okresu średniowiecza. Formularz dokumentów arcybiskupów gnieźnieńskich do 1381 roku, Opole 2014.
Sperka J., Szafrańcowie herbu Stary Koń. Z dziejów kariery i awansu w późnośredniowiecznej Polsce, Katowice 2001.
Szweda A., Organizacja i technika dyplomacji polskiej w stosunkach z Zakonem Krzyżackim w Prusach w latach 1386–1454, Toruń 2009.
Szybkowski S., Elita ziemi dobrzyńskiej na przełomie XIV i XV wieku. Między zakonem krzyżackim a Królestwem Polskim, „Średniowiecze Polski i Powszechne” 2011, t. 3(7), s. 87–119.
Szybkowski S., Kilka uwag o prozopografii i związkach rodzinnych najbliższych krewnych arcybiskupów gnieźnieńskich Mikołaja Trąby i Wojciecha Jastrzębca, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2013, t. 5(9), s. 106–132.
Szybkowski S., O kilku koligacjach Oporowskich herbu Sulima [w:] Krzyżacy, szpitalnicy, kondotierzy, Studia z Dziejów Średniowiecza, nr 12, Malbork 2006, s. 283–318.
Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XII–XV wieku. Spisy, oprac. J. Bieniak, S. Szybkowski, Kórnik 2014.
Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy XIII–XV wieku. Spisy, oprac. J. Bieniak, Wrocław 1985.
Wiesiołowski J., Episkopat polski w XV w. jako grupa społeczna [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 4, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1990, s. 236–295.
Wilk-Woś Z., Późnośredniowieczna kancelaria arcybiskupów gnieźnieńskich (1437–1493), Łódź 2013.
Wilk-Woś Z., Władysław z Oporowa (ok. 1395–1453), podkanclerzy królewski, biskup włocławski i arcybiskup gnieźnieński, „Studia Claromontana” 2003, t. 21, s. 174–449.
Włodarski Ł., Dwór i najbliższe otoczenie arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorii ze Skotnik (1342–1374), „Studia z Dziejów Średniowiecza” 2015, nr 19, s. 225–256.
Włodarski Ł., Kilka uwag o formularzu listów Szymona Maciejowica ze Stawu na przykładzie korespondencji oficjała kamieńskiego i pomorskiego z wielkimi mistrzami krzyżackim i w Prusach oraz radą miasta Gdańska, Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne (w druku).
Włodarski Ł., Listy biskupa włocławskiego i arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Gruszczyńskiego do rady miasta Gdańska, „Średniowiecze Polski i Powszechne” 2017, t. 9(13), s. 153–167.
Informacje: Prace Historyczne, 2019, Numer 146 (4), s. 689 - 702
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Posłowie arcybiskupów gnieźnieńskich do Prus w XV wieku. Przyczynek do badań nad otoczeniem prymasów Polski w późnym średniowieczu
Delegates of the Gniezno Archbishops to Prussia in the 15th century: Contribution to the study of the inner circle of Polish Primates in the late Middle Ages
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Polska
Publikacja: 18.12.2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1556
Liczba pobrań: 1259