FAQ

Porozbiorowe dzieje Polski w refleksji historiograficzno-politycznej Stanisława Tarnowskiego 

Data publikacji: 2023

Prace Historyczne, 2023, Numer 150 (3), s. 489 - 518

https://doi.org/10.4467/20844069PH.23.028.18533

Autorzy

Krzysztof K. Daszyk
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0002-6231-2558 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Porozbiorowe dzieje Polski w refleksji historiograficzno-politycznej Stanisława Tarnowskiego 

Abstrakt

In 1895 Stanisław Tarnowski – a one-man institution in Kraków at the time: a highly esteemed professor of history of literature at the Jagiellonian University; an author of numerous historical and critical works; and a prominent representative of the Wawel town’s “rulers of hearts and minds”, group of conciliatory conservatives called Stańczycy – published a book Nasze dzieje w ostatnich stu latach [Our History of the Last Hundred Years], later reissued twice, in 1896 and 1901 (the third edition appeared under a slightly modified title Nasze dzieje w XIX wieku [Our History in the 19th Century]). Stanisław Tarnowski’s critics alleged, and not without reason, that “he was just a politi- cian, both at the [university] department, and in the [Galician] Diet, and the [State] School Council and in the books themselves”. Therefore, it is worth asking about the vision of the post-partition his- tory that this leading ideologue of Stańczycy group drew. Such was the aim of the author in this text.

Bibliografia

Źródła

Adres [galicyjskiego Sejmu Krajowego do cesarza] z 10 XII 1866 r. [w:] S. Grodziski, Sejm Krajowy galicyjski 1861–1914, t. 2: Źródła, Warszawa 1993, s. 254−257.

Askenazy S., Przegląd dziejów Polski. Epoka porozbiorowa. 1795–1830 [w:] Pamiętnik III Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie, urządzonego przez Towarzystwo Historyczne lwowskie w dniach 4, 5 i 6 czerwca 1900, t. 1: Referaty, Kraków 1900 (każdy referat w tym tomie ma osobną paginację).

Bobrzyński M., Dzieje Polski w zarysie, t. 3: Dzieje porozbiorowe, Warszawa 1931.

Chmielowski P., Metodyka historii literatury polskiej, Warszawa 1899.

Konopczyński W., O wartość naszej spuścizny dziejowej [w:] Wypowiedzi profesorów i o profesorach na katedrze historii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, wybór, oprac. i przyp. K.K. Daszyk, aneks do: Katedra historii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim – odniesienia, interpretacje, pamięć, red. K.K. Daszyk, T. Kargol, Kraków 2019, s. 359−382.

[Kot S.] Tad . Wr., Nareszcie!, „Promień” 1909, nr 1 (czerwiec), s. 18−20.

Koźmian S., Margrabia Aleksander Wielopolski. Szkic polityczny [w:] idem, Pisma polityczne, Kraków 1903, s. 569−580.

Koźmian S., Rzecz o roku 1863, t. 1–3, Kraków 1894–1895.

[Koźmian S.], Wielopolski i jego system. Z powodu książki Pana Henryka Lisickiego, Kraków 1878 (przedruk z „Czasu”).

Lewicki A., Zarys historii Polski i krajów ruskich z nią połączonych, Kraków 1884.

[Morawski K.] K.M., [rec.] Stanisław Tarnowski: „Nasze dzieje w ostatnich stu latach”…, „Przegląd Polski” 1895, t. 118, s. 383−385.

Siemieński L., Juliusz Tarnowski [w:] idem, Dwaj Juliusze. Kartki z ostatnich dni ich żywota, Kraków 1869, s. 107−179.

[Siemieński L.], Wieczory pod lipą, czyli historia narodu polskiego, opowiadana przez Grzegorza spod Racławic, wyd. 10, poprawne i powiększone, Kraków 1873.

Smoleński W., Szkoły historyczne w Polsce. (Główne kierunki poglądów na przeszłość), przedmowa A.F. Grabski, Warszawa 1986.

Statut organiczny dla Królestwa Polskiego z dnia 26 lutego 1832 r. [w:] M. Adamczyk, S. Pastuszka, Konstytucje polskie w rozwoju dziejowym 1791–1982, Warszawa 1985, s. 142−154.

Szarłowski A., [rec.] „Der polnisch-russiche Krieg 1831”, von Alexander Puzyrewskij…, „Przegląd Polski” 1893, t. 110, s. 431−434.

Szarłowski A., [rec.] Tarnowski Stanisław: „Nasze dzieje w ostatnich stu latach”…, „Kwartalnik Historyczny” 1896, nr 1, s. 200−203.

Szujski J., Dzieje Polski podług ostatnich badań spisane, t. 4: Królowie wolno obrani, część II: [Od] r. 1668 do 1795, Lwów 1866.

Szujski J., Kilka prawd z dziejów naszych. Ku rozważeniu w chwili obecnej, Kraków 1867.

Tarnowski S., Artur Grottger, Kraków 1874 (odbitka z „Przeglądu Polskiego”).

Tarnowski S., Domowa Kronika Dzikowska, wstęp, oprac. i komentarz G. Nieć, Kraków–Rudnik 2010.

Tarnowski S., Henryka Lisickiego „Aleksander Wielopolski” (tomów cztery, Kraków 1878 i 1879), Kraków 1879 (odbitka z „Przeglądu Polskiego”).

Tarnowski S., Historia literatury polskiej, t. 5: Wiek XIX. 1831–1850, wyd. 2, uzupełnione, Kraków 1905.

Tarnowski S., Historia literatury polskiej, t. 6, cz. 2: Wiek XIX. 1863–1900, Kraków 1907.

Tarnowski S., Julian Klaczko, t. 1–2, Kraków 1909 (odbitka z „Przeglądu Polskiego”).

Tarnowski S., Ksiądz Hieronim Kajsiewicz, Kraków 1897.

Tarnowski S., Ksiądz Walerian Kalinka, Kraków 1887 (odbitka z „Przeglądu Polskiego”).

Tarnowski S., Matejko, Kraków 1897.

Tarnowski S., Mowa [na zakończenie kariery uniwersyteckiej] [w:] Ku czci Stanisława Tarnowskiego, Kraków [1909], s. 59−72.

Tarnowski S., Mowa przy złożeniu do grobu zwłok Józefa Szujskiego [w:] Wypowiedzi profesorów i o profesorach na katedrze historii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, wybór, oprac. i przyp. K.K. Daszyk, aneks do: Katedra historii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim – odniesienia, interpretacje, pamięć, red. K.K. Daszyk, T. Kargol, Kraków 2019, s. 301−306.

Tarnowski S., Nasze dzieje w XIX wieku, wyd. 3, uzupełnione, ze 140 ilustracjami w tekście, Kraków 1901 (reprint: Rzeszów 2014).

Tarnowski S., Nasze dzieje w ostatnich stu latach, Kraków 1895.

Tarnowski S., Nasze dzieje w ostatnich stu latach, wyd. 2, poprawione i uzupełnione, z 90 rycinami w tekście, Kraków 1896.

Tarnowski S., Stanisław Koźmian o roku 1863, „Przegląd Polski” 1895, t. 116, s. 497−556; t. 117, s. 39−99.

Tarnowski S., Studia do historii literatury polskiej, t. 5: Wiek XIX. Henryk Sienkiewicz, Kraków 1897.

Tarnowski S., Z doświadczeń i rozmyślań, wstęp i przyp. A. Rzegocki, Kraków 2002.

Tarnowski S., Zygmunt Krasiński, wstęp A. Waśko, Kraków 2014.

Teka Stańczyka, oprac. nauk. i wprowadzenie A. Dziadzio, Kraków 2007.

Wielopolski Z., Do J.W. Stanisława Hr. Tarnowskiego, Kraków 1879.

Wyspiański S., Wesele, oprac. J. Nowakowski, wyd. 4, Wrocław 1984.

Opracowania

Barzycka A., Szarłowski Alojzy [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 47, Warszawa–Kraków 2010–2011, s. 105−106.

Daszyk K.K., Hołd cieniom wieszcza o Skargowej mądrości, czyli krakowskie obchody setnej rocznicy urodzin Zygmunta Krasińskiego, ZNUJ, „Prace Historyczne” 2012, z. 139, s. 69−94.

Daszyk K.K., Józef Szujski jako twórca politycznego credo krakowskich stańczyków [w:] Józef Szujski 1835‒1883. Materiały z posiedzenia naukowego [PAU] w dniu 25 listopada 2013 roku, Kraków 2015, s. 61−81.

Daszyk K.K., Kontrowersje wokół książki Henryka Lisickiego o Aleksandrze Wielopolskim – jako ilustracja stańczykowskiej narracji o powstaniu styczniowym [w:] Powstanie styczniowe 1863‒1864. Historie i analizy, red. J. Kloczkowski, R. Żurawski vel Grajewski, Kraków 2017, s. 101−124.

Daszyk K.K., Michała Bobrzyńskiego „rachunek sumienia”, czyli o trzecim tomie „Dziejów Polski w zarysie”, ZNUJ, „Prace Historyczne” 2001, z. 128, s. 111−128.

Daszyk K.K., „My wszyscy z niego…” Krakowskich stańczyków „hołd podziwienia” dla Zygmunta Krasińskiego, ZNUJ, „Prace Historyczne” 2002, z. 129, s. 155−172.

Daszyk K.K., „Szkoła patriotyzmu politycznego”. Stańczycy w autocharakterystyce [w:] Stańczycy – konserwatyzm, który przeminął?, red. J. Kloczkowski, Kraków 2016, s. 15−44.

Feldman W., Stronnictwa i programy polityczne w Galicji 1846–1906, t. 1–2, Kraków 1907.

Filipowicz S., Ujarzmienie rozumu politycznego. Polityczne horyzonty krakowskiej szkoły historycznej, Warszawa 1984.

Gancewski M.P., U źródeł obozu stańczykowskiego. Młodzi konserwatyści krakowscy (przyszli stańczycy) w politycznej szkole Hotelu Lambert, Przemyśl–Kraków 2022.

Grzybowski K., Szkoła historyczna krakowska [w:] Polska myśl filozoficzna i społeczna, t. 2, red. B. Skarga, Warszawa 1975, s. 535−592.

Hoesick F., Stanisław Tarnowski. Rys życia i prac, t. 1–2, Warszawa–Kraków 1906.

Jaskólski M., Kaduceus polski. Myśl polityczna konserwatystów krakowskich 1866–1934, Warszawa–Kraków 1990.

Kieniewicz S., Legion Mickiewicza 1848‒1849, Warszawa 1955.

Kieniewicz S., Powstanie styczniowe, Warszawa 1983.

Kosicka-Pajewska A., Sobieraj T., Stanisław Tarnowski. Szkice do portretu, Poznań 2019.

[Kubicki P.F.] Kabe F., Stanisław Tarnowski (1837–1917), Sandomierz 1929.

Łątka J., „Boże, coś Polskę…” Jego Cesarsko-Królewska Mość Aleksander I, Kraków 1997.

Michala k H.S., Józef Szujski 1835–1883. Światopogląd i działanie, Łódź 1987.

Nowak J., Władysław Zamoyski. O sprawę polską w Europie (1848–1868), Poznań 2002.

Nowak M., Broszura Zygmunta Wielopolskiego „Do J.W. Hr. Stanisława Tarnowskiego” przykładem polemiki o kontekst interpretacyjny powstania styczniowego między ugodowcami z Królestwa a stańczykami (1878–1880) [w:] Powstanie styczniowe w pamięci zbiorowej, red. A. Kawalec, J. Kuzicki, Rzeszów 2017, s. 121−133.

Plezia M., Morawski (Dzierżykraj-Morawski) Kazimierz [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 21, Wrocław 1976, s. 730−733.

Puzyrewski A., Wojna polsko-ruska 1831 r., wyd. przerobione, poprawione i uzupełnione, z 6 planami bitew ważniejszych, Warszawa 1899 (reprint: Kraków 1988).

Ramotowska F., Tajemne państwo polskie w powstaniu styczniowym 1863‒1864. Struktura organizacyjna, cz. 2, Warszawa 2000.

Ruszkowski J., Adam Mickiewicz i ostatnia krucjata. Studium romantycznego millenaryzmu, Wrocław 1996.

Serejski M.H., Naród a państwo w polskiej myśli historycznej, Warszawa 1973.

Słoczyński H.M., Rozmarnione wielkie dary Boże, Kraków 2022.

Stachura-Lupa R., Poglądy ideowo-estetyczne Stanisława Tarnowskiego, Kraków 2016.

Stanisław Tarnowski 1837–1917, red. T. Zych, Tarnobrzeg 2017.

Stanisław Tarnowski 1837–1917. Materiały z posiedzenia naukowego PAU w dniu 14 listopada 1997 r., Kraków 1999.

Stefanowska Z., Historia i profecja. Studium o „Księgach narodu i pielgrzymstwa polskiego” Adama Mickiewicza, Kraków 1998.

Sudolski Z., Mickiewicz. Opowieść biograficzna, Warszawa 1997.

Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831, wstęp M. Tarczyński, Warszawa 1993.

Wierzbicki A., Spory o polską duszę. Z zagadnień charakterologii narodowej w historiografii polskiej XIX i XX w., Warszawa 1993.

Witkowska A., Mickiewicz. Słowo i czyn, Warszawa 1998.

Zajewski W., Powstanie listopadowe 1830–1831, Warszawa 2012.

Informacje

Informacje: Prace Historyczne, 2023, Numer 150 (3), s. 489 - 518

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Porozbiorowe dzieje Polski w refleksji historiograficzno-politycznej Stanisława Tarnowskiego 

Angielski:

Post-partition history of Poland in Stanisław Tarnowski’s historiographic-political reflection

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-6231-2558

Krzysztof K. Daszyk
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0002-6231-2558 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Krzysztof K. Daszyk (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski