Źródła

Korpusy inskrypcji

CIL I2 – Inscriptiones Latinae antiquissimae ad C. Caesaris mortem. Editio altera (1893–1986)

CIL IX – Inscriptiones Calabriae, Apuliae, Samnii, Sabinorum, Piceni Latinae (1883)

CIL X – Inscriptiones Bruttiorum, Lucaniae, Campaniae, Siciliae, Sardiniae Latinae (1883)

CIL XI – Inscriptiones Aemiliae, Etruriae, Umbriae Latinae (1888–1926)

CIL XIV – Inscriptiones Latii veteris Latinae (1887–1933)

ILLRP – Inscriptiones Latinae liberae rei publicae, ed. A Degrassi, vol. I–II, Firenze 1957–1963 (I2 1965)

ILS – Inscriptiones Latinae selectae, ed. H. Dessau, wyd. 2, Berolini 1954–1955

Dzieła antycznych autorów

Appianus Alexandrinus, Romaika historie, t. 1, ed. P. Viereck, A. Roos, E. Gabba, Leipzig 1962; t. 3, ed. D. Gillard, Paris 1998.

Asconius, In Ciceronis Orationes Commentarii,ed. Philippi Iuntae Florentini, Florintae 1519.

CaesarIulius C., Commentari de bello Gallico, ed. A. Klotz, Lipsiae 1952.

Cicero Marcus Tullius, Divinatio in Q. Caecilium; Pro M. Fonteio oratio; De oratore;

De natura deorum; De officiis; Philippiccae orationes; In L. Pisonem oratio; Brutus, ed. C. Orellius, Turici 1826 (całość), C.W.F. Müller, Lipsiae 1915 (pisma filozoficzne).

Diodôros, Bibliothěkě historikě, vol. I–XII, ed. C.H. Oldfather, (Loeb) 1933–1967.

Dionysios, Rhômaikě archaiologia, ed. E. Cary, (Loeb) 1937–1950.

Eutropii Breviarium ab urbe condita, ed. F.L. Müller, Stuttgart 1995.

Florus Lucius Anneus , Epitoma de Tito Livio (Tabella), ed. L. Agnes, Torino 1969.

Frontinus Sextus Iulius, Strategematon, ed. Ch.E. Bennett, (Loeb) 1925.

Gellius Aulus, Noctium Atticarum, libri XIX, vol. I–III, ed. J.C. Rolfe, Oxford 1927.

Jacoby F., Die Fragmente der griechisen Historiker, Leiden 1940.

Julii Obsequentis quae supersunt ex libro de Prodigis cum animadversionibus Joannis Schefferi, et supplementis Conradi Lycosthenis. Curante Francisco Oudendorpio. Leyden. Samuel Luchtmans, 1720.

Kassios Diōn, Ρωμαϊχά πράγματα, ed. U.Ph. Boissevain, Berlin 1895–1931.

Livius Titus, Ab urbe condita libri, ed. J. Bayet, G. Baillet, R. Bloch, Ch. Gruttard, A. Mannehan, J.-M. Engel, R. Adam, Ch. Gouillart, A. Hus, P. Jal, Paris 1947–1986.

Macrobius, Saturnalia, ed. G. Bass, Quedlinburg–Leipzig 1852.

Martialis Valerius M., Epigrammaton, ed. W. Gilbert, Lipsiae 1907.

Orosius Paulus, Historia adversus paganos, t. I–II, ed. A. Lippold, Milano 1976.

Peter H., Historicorum Romanorum Reliquiae, vol. I, Leipzig 1870; vol. II, Leipzig 1906.

Plinius Caecilius Maior C., Historia naturalis, vol. II–VI, ed. D. Detlefsen, Berlin 1904.

Ploutarchos, Βίοι παράλληλοι, ed. B. Perrin, Oxford 1914–1926.

Polybios, Historiai, ed. W.R. Paton, Oxford 1922–1927.

Rufi Festi Breviarium rerum gestarum populi Romani, ed. W. Foerster, Vindobonae 1874.

Sallustius Crispus C., Bellum Iugurtinum, ed. G.M. Paul, Liverpool 1984.

Sallustius Crispus C., Historiae, ed. B. Maurenbrecher, (Teubner) 1891–1893.

Seneca, De brevitate vitae, tłum. P. Grimal, Paris 1959.

Strabo, Geographia, ed. C. Müller, F. Dübner, Paris 1853.

Suetone, Vies des Douze Cesars, vol. I–III, par H. Ailloud, Paris 1931–1932 (4 ed. 1967).

Thoukydidēs, Historiai, ed. C. Hude, Oxford 1913–1925.

Varro, De re rustica, ed. H. Keil, Leipzig 1884.

Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium libri novem, ed. D.R. Schackleton Bailey, Cambridge 2000 (Loeb).

Velleius Paterculus, Historia Romana, ed. R. Ellis, Oxford 1898, 1928.

Vergilius Maro P., Aeneis, ed. R.A.B. Mynors, Oxford 1964, 1973.

Zonaras, Epitomae Historiarum, ed. L. Dindorf, Lipsiae 1869.

Opracowania

Aberson M., Wachter R., Ombriens, Sabins, Picéniens, peuples sabelliques des Abruzzes: une enquête épigraphique et linguistique [w:] Entre archéologie et histoire: dialogues sur divers peoples de l’Italie préromaine. E pluribus unum? L’Italie, de la diversité préromaine à l’unité augustéenne, t. 1, ed. M. Aberson, M.C. Biella, M. di Fazio, M. Wullschleger, Berne 2014, s. 167–201.

Badian E., Foreign Clientelae 264–70, Oxford 1958.

Berdowski P., Pietas Erga Patriam: Ideology and Politics in Rome in the Early First Century BC: The Evidence from Coins and Glandes Inscriptae [w:] Within the Circle of Ancient Ideas and Virtues: Studies in Honour of Professor Maria Dzielska, eds. K. Twardowska, M. Salamon, S. Sprawski, M. Stachura, S. Turlej, Kraków 2014, s. 143–160.

Bertrand A., La religion publique des colonies dans l’Italie républicaine et impériale (Italie médio-adriatique, IIIe s. AV. N.È.–IIes. DEN.È.), Rome 2015.

Bishop M.C., Coulston J.C.N., Roman Military Equipment from the Punic Wars to the Fall of Rome, Oxford 2006.

Bispham E., From Asculum to Actium: The Municipalization Italy from the Social War Augustus, Oxford 2007.

Borgognoni R., Moltiplicazione e trasformazione delle clientele picene nell’età di Mario e Silla: ipotesi ricostruttiva, „Picus” 2002, vol. 22, s. 15–74.

Borrini M., Marchiaro S., Mannucci P., La lesività delle armi antiche: la frombola a mano, „Archivio per l’Antropologia e la Etnologia” 2012, t. 142, s. 27–42.

Bradley G., State Formation and the Social War [w:] Empire, Hegemony or Anarchy? Rome and Italy, 180–30 BC, eds. S. Karataş, K. Hölkeskamp, R. Roth, Stuttgart 2019, s. 167–189.

Brennan T.C., The Praetorship in the Roman Republic, vol. I–II, Oxford 2000.

Bringmann K., Historia republiki rzymskiej, tłum. A. Gierlińska, Poznań 2010.

Broughton T.R.S., The Magistrates of the Roman Republic, vol. I–II, New York 1951–1952.

Brunt P.A., Italian Manpower 225 B.C.–A.D. 14, Oxford 1971.

Buonopane A., Due ghiande missili col nome del fabbricante nel Museo Archeologico al Teatro Romano di Verona [w:] Hoc quoque laboris praemium, scritti in onore di G. Bandelli, ed. M. Chiabà, Trieste 2014, s. 19–32.

Buonopane A., Manuale di epigrafia latine, Roma 2017.

Campana A., La monetazione degli insorti italici durante la Guerra Sociale (91–87 a.C.), Soliera 1987.

Cappellett i L., L’elemento romano negli stati italici in età anteriore alla Guerra Sociale (90–88 a.C.) [w:] L’Italia centrale e la creazione di una ‘koiné’ culturale? I percorsi della ‘romanizzazione’. E pluribus unum? L’Italie, de la diversité préromaine à l’unité augustéenne 2, ed. M. Aberson, M.C. Biella, M. di Fazio, P. Sánchez, M. Wullschleger, Bern–Berlin–Bruxelles–Frankfurt am Main–New York–Oxford 2016, s. 73–84.

Cappelletti L., Lo “stato” degli Italici al tempo della Guerra Sociale (91–88 A.C.) [w:] Cittadinanza e nazione nella storia europea, ed. L. Gagliardi, D. Kreme r, Milano 2020, s. 51–74.

Carlà-Uhink F., The “Birth” of Italy: The Institutionalization of Italy as a Region, 3rd–1st BCE, Berlin–Boston 2017.

Cichorius C., Römische Studien: Historisches, Epigraphisches, Literatur geschichtliches aus vier Jahrhunderten Roms, Leipzig 1922.

Coccoluto M., Un gruppo di ghiande missili dal saggio III [w:] Materiali per Populonia 5, ed. M. Aprosio, C. Mascione, Pisa 2006, s. 187–195

Criniti N., L’epigrafe di Asculum di Gn. Pompeo Strabone, Milano 1970.

Cristofori A., Non arma virumque. Le occupazioni nel’epigrafia del Piceno, Bologna 2000.

Dart J., The Social War, 91 to 88 BCE: A History of Italian Insurgency against the Roman Republic, Surrey 2014.

Dąbrowski K., Kolendo J., Z badań nad mieczami rzymskimi w Europie środkowej i północnej. Odkrycie miecza z odciskiem stempla w Wesółkach, pow. Kalisz, „Archeologia Polski” 1967, t. 12, s. 383–426.

Delplace Ch., La romanisation du Picenum: l’exemple d’urbs Salvia, Rome 1993.

Dench E., From Barbarians to New Men: Greek, Roman and Modern Perceptions of Peoples from the Central Apennines, Oxford 1995.

Domaszewski A. von, Bellum Marsicum, Vien 1924.

Ewins U., Enfranchisement of Cisalpine Gaul, „Papers of the British School at Rome” 1955, vol. 23, s. 73–98.

Gabba E., The Perusine War and Triumviral Italy, „Harvard Studies in Classical Philology”1971, vol. 75, s. 139–160.

Giardina A., L’identità incompiuta dell’Italia romana [w:] L’Italie d’Auguste à d’Dioclètien. Actes du colloque international organisé par l’École française de Rome, l’École des haute études en sciences sociales, le Dipartimento di scienze storiche, archeologiche, antropologiche dell’Antichità dell’Università di Roma La Sapienza et le Dipartimento di scienze dell’Antichità dell’Università di Trieste (Rome, 25–28 mars 1992), ed. C. Nicolet, Rome 1995, s. 1–89.

Giglio M., Picentia, fondazione romana?, „Annali di archeologia e storia antica” 2001, t. 8, s. 119–131.

Gruen E., The Lex Varia, „Journal of Roman Studies” 1965, vol. 55, s. 59–73.

Hallett J.P., Perusinae Glandes and the Changing Image of Augustus, „American Journal of Ancient History” 1977, vol. 2, s. 151–171.

Heredia Chimeno C., The Social War as Civil War: An Initial Step in the Analysis of Its Nature, „De Rebus Antiquis” 2017, vol. 7, s. 18–34.

Keaveney A., Rome and the Unification of Italy, Kent 2005.

Kelly A., The Cretan Slinger at War – A Weighty Exchange, „Annual of the British School at Athens” 2012, vol. 107, s. 273–311.

Kendall S., The Struggle for Roman Citizenship: Romans, Allies, and the Wars of 91–77 BCE, Gorgias Press 2013.

Krawczuk A., Virtutis ergo. Nadania obywatelstwa rzymskiego przez wodzów Republiki, Kraków 1963.

Kumaniecki K., Cyceron i jego współcześni, Warszawa 1959.

Laffi U., Pasquinucci M., Gabba E., Asculum I, Pisa 1975.

Luni M., Archeologia nelle Marche. Dalla preistoria all’età tardoantica, Firenze 2004.

Mainardis F., Tra storia, collezionismo e falsificazione: le ghiande missili dei Civici Musei di Trieste [w:] XII Congressus Internationalis Epigraphiae Graecae et Latinae, Provinciae imperii romani inscriptionibus descriptae (Barcelona, 3–8 Septembris 2002), II, Acta. Monografies de la Secció Historico-Arqueologica 10, ed. M. Mayeri Olivé, G. Baratta, A. Guzmán Almagro, Barcellona 2007, s. 869–876.

Marek L., Średniowieczne uzbrojenie Europy łacińskiej jako ars emblematica, Wrocław 2017.

Marengo S.M., Gaetano de Minicis antiquario collezionista e le ghiande missili [w:] I Fratelli de Minicis. Storici, archeologi e collezionisti del Fermano. Atti del convegno di studi Fermo, Sala del consiglio comunale 26 settembre 2014, ed. G. Paci, Ancona–Fermo 2015, s. 103–120.

Miączewska A.B., Lucjusz Antoniusz i republikańska propaganda. Polityczne i militarne strategie w czasie wojny o Peruzję w 41 r. p.n.e. [w:] Armia, systemy obronne i ideologiczno-religijne aspekty wojny w imperium rzymskim, red. H. Kowalski, P. Madejski, Lublin 2014, s. 169–194.

Moscatelli U., Municipi romani della V Regio augustea. Problemi storici ed urbanistici del Piceno centro-settentrionale (III–I secolo a.C.), „Picus” 1985, t. 5, s. 51–97.

Mouritsen H., Italian Unification: A Study in Ancient and Modern Historiography, Bulletin of the Institute of Classics Studies, Supplement 70, London 1998.

Oakley S., The Roman Conquest of Italy [w:] War and Society in the Roman World, eds. J. Rich, G. Shipley, London–New York 2002, s. 9–37.

Paci G., Ricerche di storia e di epigrafia romana delle Marche, Tored 2008.

Patterson J.R. Elite Networks in pre-Social War Italy [w:] L’Italia centrale e la creazione di una ‘koiné’ culturale? I percorsi della ‘romanizzazione’. E pluribus unum? L’Italie, de la diversité préromaine à l’unité augustéenne, t. 2, ed. M. Aberson, M.C. Biella, M. di Fazio, P. Sánchez, M. Wullschleger, Bern–Berlin–Bruxelles–Frankfurt am Main–New York–Oxford 2016, s. 43–55.

Pedroni L., Crisi finanziaria e monetazione durante la Guerra Sociale, Bruxelles 2006.

Peyre C., La Cisalpine gauloise du IIIe au Ier siecle avant J.-C., Paris 1979.

Piegdoń M., Galia Przedalpejska. Studia nad rzymską obecnością w północnej Italii w III–I w. p.n.e., Kraków 2009.

Piegdoń M., Ager Gallicus. Polityka Republiki Rzymskiej wobec dawnych ziem senońskich nad Adriatykiem w III–I w. p.n.e., Kraków 2019.

Raggi A., Le concessioni di cittadinanza viritim prima della Guerra Sociale [w:] L’Italia centrale e la creazione di una ‘koiné’ culturale? I percorsi della ‘romanizzazione’. E pluribus unum? L’Italie, de la diversité préromaine à l’unité augustéenne, t. 2, ed. M. Aberson, M.C. Biella, M. di Fazio, P. Sánchez, M. Wullschleger, Bern–Berlin–Bruxelles–Frankfurt am Main–New York–Oxford 2016, s. 85–96.

Roddaz J.M., Lucius Antonius, „Historia” 1988, vol. 37 (3), s. 317–346.

Santangelo F., The Elites and the Empire: A Study of Roman Policies in Italy and GreekEast, Leiden 2007.

Seager R., Pompey the Great: A Political Biography, Oxford 2002.

Sherwin-White A.N., The Roman Citizenship, Oxford 1973.

Silani M., Cittá e territorio: la formazione della cittá romana nell’ager Gallicus, Bologna 2017.

Sovernigo P.G., Le ghiande missili di Adria, „Quaderni Friulani di archeologia” 2018, t. 28, s. 97–106.

Stockton D., The Gracchi, Oxford 1979.

Suolahti J., The Junior Officers of the Roman Army in the Republican Period: A Study on Social Structure, Helsinki 1955.

Sydenham E.A., The Coinage of the Roman Republic, revised with indexes by G.C. Haine , New York 1976.

Syme R., Rzymska rewolucja, tłum. A.M. Baziór, Poznań 2009.

Tataranni F., Il toro, la lupa e il guerriero: l’immagine marziale dei Sanniti nella monetazione degli insorti italici durante la guerra sociale (90–88 a.C.), „Athenaeum” 2005, t. 93.1, s. 291–304.

Toynbee A.J., Hannibal’s Legacy: The Hannibalic War’s Effects on Roman Life, vol. I–II, London 1965.

Valverde L.A., El toro contra la loba. La guerra de los aliados (91–87 A.C.), Madrid 2007.

Vermeulen F., From the Mountains to the Sea: The Roman Colonisation and Urbanisation of Central Adriatic Italy, Leuven 2017.

Villar J.L., César contra Pompeyo. Glandes inscriptae de la batalla de Ilerda (49 aC), „Chiron” 2013, t. 43, s. 431–457.

Völling T., Funditores im römischen Heer, „Saalburg Jahrbuch” 1990, Bd. 45, s. 24–58.

Wiseman T.P., New Men in the Roman Senate, 139 B.C.–A.D. 14, Oxford 1971.

Wypustek A., Rzymskie graffiti seksualne, erotyczne i miłosne z Pompejów i Herkulanum (I wiek n.e.), Warszawa 2019.

Zangemeister C., Glandes plumbeae latinae inscriptae, Ephemeris Epigraphica 6, Rome 1885.

Ziółkowski A., Historia Rzymu, Poznań 2004.