Mariaż Marii z Grocholskich z Witoldem Czartoryskim w świetle nowo odkrytych źródeł archiwalnych
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEMariaż Marii z Grocholskich z Witoldem Czartoryskim w świetle nowo odkrytych źródeł archiwalnych
Data publikacji: 2023
Prace Historyczne, 2023, Numer 150 (1), s. 153 - 179
https://doi.org/10.4467/20844069PH.23.010.17947Autorzy
Mariaż Marii z Grocholskich z Witoldem Czartoryskim w świetle nowo odkrytych źródeł archiwalnych
The marriage of Maria née Grocholska and Witold Czartoryski in the light of newly discovered archival sources
The aim of this article was to verify the image of the betrothal and wedding of Maria Cecylia Grocholska and Witold Czartoryski, as well as the repercussions associated with it, in the light of the unknown historiographical archival sources on this subject and by analyzing previously known sources in the context of new facts about the entering into this marriage established on their basis. In the sources describing the circumstances of the marriage of Maria née Grocholska and Witold Czartoryski, I find several repeated events and facts, on the basis of which the chronology of those days is reconstructed. The first is a letter that Ksawera Grocholska sent to Emperor Nicholas I indirectly regarding the arrival of her future son-in-law to Podolia in order to meet her fiancée’s immediate family and obtain the blessing of the bride’s grandfather, Karol Brzozowski. Another theme is the decision to marry off the daughter to the son of a political criminal, thus condemning her to a life away from her relatives living in the Russian Empire. Next, it is necessary to look at the course of the ceremony to be able to consider whether the controversy surrounding this marriage will be reflected in the ceremony itself and the reception that followed it. Finally, fragments of Ksawera Grocholska’s diary and family correspondence discovered in the collections of the State Archives of the Vinnytsia Oblast in Ukraine were analyzed, which allowed to achieve the main goal of the article.
*Artykuł powstał w ramach realizacji działania naukowego finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki w ramach konkursu Miniatura 2 w 2019 r. pt.: „Relacje ziemiaństwa polskiego i ziemiaństwa rosyjskiego w życiu codziennym w latach 1867–1917 na Ziemiach Zabranych” (DEC-2018/02/X/HS3/03020).
Źródła archiwalne
Biblioteka Jagiellońska
sygn. 7846 IV, Listy do ks. Jana Ostapowicza z lat 1838–1890.
Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie
sygn. 6322 IV T. 1, Adam Jerzy Czartoryski. Korespondencja 1846–1858. sygn. 6801, Hipolit Błotnicki. Dziennik 1851 r., bez paginacji.
sygn. 6879 IV, Ludwik Bystrzonowski. Dziennik, ks. II (11 I 1847 r.–23 III 1848 r.; 1 I 1850 r.–30 IX 1851 r.).
sygn. 7017 III, Adam Jerzy Czartoryski. Korespondencja.
sygn. 7045 IV, Witold Adam Czartoryski. Papiery związane ze ślubem z Marią z Grocholskich.
sygn. 7088 III, Witold Czartoryski. Korespondencja.
sygn. 7090 III, Witold Czartoryski. Korespondencja.
sygn. 7091 III, Witold Czartoryski. Korespondencja.
sygn. 7098 II, Maria z Grocholskich Czartoryska (s. Maria Ksawera od Jezusa). Korespondencja, varia (1843–1894).
sygn. 7422 II, Izabela z Czartoryskich Działyńska. Korespondencja.
Biblioteka Polska w Paryżu
sygn. 531, t. 9, Dzienni Świętosławy Sienkiewicz.
Państwowe Archiwum Federacji Rosyjskiej
f. 109, op. 24, d. 349, [Ksawera Grocholska, szlachcianka guberni podolskiej].
Państwowe Archiwum Obwodu Chmielnickiego
f. 28, op. 1, spr. 2274, [W sprawie podania szlachcianki guberni podolskiej Grocholskiej Ksawery mieszkającej w Paryżu o zezwolenie synowi zesłanego Czartoryskiego Adama Witoldowi przyjechać do guberni podolskiej (25 VI 1851 r.–24 XI 1851 r.)].
Państwowe Archiwum Obwodu Winnickiego w Ukrainie
f. 866, op. 1, spr. 49, [Korespondencja Marii Grocholskiej z siostrą Heleną Grocholską].
f. 866, op. 1, spr. 55, [Listy do Marii od jej matki].
Źródła drukowane
[Dubiecki T.Z.] T.P.D. z Wołynia, Śpiew na cześć nowożeńców Witołda Xięcia Czartoryskiego, i Marii z hrabiów Grocholskich Xiężnej Czartoryskiéj, Paryż [1851].
Klaczko J., Pisma z l. 1849–1851, cz. 1–2, zebr. B. Erzepki, Poznań 1919.
L’Institut polonais. Souvenirs et fragments, 1845 à 1895, Paris 1895.
Plater W., Album Muzeum Narodowego w Rapperswyll na stoletnia̧ rocznicȩ 1772 r., Poznań 1872.
Xiędza Alexandra Jełowickiego listy duchowne 1843–1877 z przydaniem maxym świętego Ignacego i mowy pogrzebowej Ojca Wentury na cześć Daniela O’Connella, Berlin 1877.
Pamiętniki
Pamiętniki Xawery z Brzozowskich Grocholskiej uporządkowane i dopełnione na podstawie własnych jej listów i współczesnych korespondencyj, oprac. Z.S. Feliński, Kraków 1894.
Szeptycka z Fredrów Z., Wspomnienia z lat ubiegłych, przyg. do druku i wstęp B. Zakrzewski, Wrocław 1967.
Prasa
„Le Journal des Débats” 1851.
Opracowania
Bruchnalska M., Brzozowska Eliza (zm. 1857) [w:] Polski słownik biograficzny, t. 3, Kraków 1937, s. 58.
Brus A., Kaczyńska E., Śliwowska W., Zesłanie i katorga na Syberii w dziejach Polaków 1815–1914, Warszawa 1992.
Chudzio H., Polityk Hotelu Lambert, generał Ludwik Bystrzonowski (1797–1878), Kraków 2008.
Jenerał Zamoyski 1803–1868, t. 5: 1847–1852, Poznań 1902.
Łopatecki K., O instytucji dożywocia na przykładzie małżeństwa Jana Klemensa i Izabeli Branickich, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2016, t. 9, z. 1, s. 39–66, https://doi.org/10.4467/20844131KS.16.003.5075
Obtułowicz B., Maria z Grocholskich księżna Witoldowa Czartoryska, Kraków 2022. Obtułowicz B., Witold Adam książę Czartoryski (1822–1865), Kraków 2019.
Sacrum Poloniae millennium. Rozprawy, szkice, materiały, historyczne, t. 2, Rzym 1955.
Informacje: Prace Historyczne, 2023, Numer 150 (1), s. 153 - 179
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Mariaż Marii z Grocholskich z Witoldem Czartoryskim w świetle nowo odkrytych źródeł archiwalnych
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Polska
Publikacja: 2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 786
Liczba pobrań: 259