Bośniaccy muzułmanie w opinii Polaków i Czechów na przełomie XIX i XX wieku (do wybuchu I wojny światowej)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 2023
Prace Historyczne, 2023, Numer 150 (2), s. 317 - 336
https://doi.org/10.4467/20844069PH.23.019.17956Autorzy
Bośniaccy muzułmanie w opinii Polaków i Czechów na przełomie XIX i XX wieku (do wybuchu I wojny światowej)
Bosnian Muslims as viewed by Poles and Czechs at the turn of the 19th and 20th centuries (until the outbreak of World War I)
The article presents Poles’ and Czechs’ opinions on Bosnian Muslims at the turn of the 19th and 20th century. Historians would often use the diaries of English, German, French, and Russian travellers while similar sources by the authors from different countries were rarely analyzed. The article focuses above all on the Austro-Hungarian period, its starting point, however, are the times under the weakening Ottoman rule. Under the Habsburg administration, the society of Bosnia and Herzegovina was being modernized, and the nationalistic processes were being initiated. Poles and Czechs were present in Bosnia as officials, traders, teachers, etc. The primary sources for this article are their travel diaries.
* Artykuł zrealizowany w ramach projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki, pt. Przemiany społeczne wśród wspólnot muzułmańskich w Bośni i Hercegowinie oraz Bułgarii w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. Studia porównawcze (projekt nr 2020/39/B/HS3/0171).
Źródła archiwalne
Arhiv Bosne i Hercegovine: Personalni dosje, Karl von Stefanowski; Zemaljska Vlada Sarajevo 1907, sygn. 5/10; 1900, sygn. 107/688.
Archiwum Państwowe w Katowicach: Starostwo Powiatowe w Białej Krakowskiej, nr 13/689, sygn. 54.
Biblioteka Jagiellońska, Oddział Rękopisów: Spuścizna Adama Ferensa, Na fali wspomnień, sygn. 45/68.
British Library, Manuscripts, Sir William Richard Holmes, Consul in Bosnia: Letters to Sir A. H. Layard, 4 V 1877 r., sign. Add MS 39.012.
Državni Arhiv Zadar: HR-DAZD-88 Vlada/Namjesništvo za Dalmaciju. Razni spisi Namjesništva, 1813.–1918., svež. 33.
Historijski Arhiv Sarajevo: Imenik učenika Velike Gimnazije Sarajevo, za 1910/1911, Maria Woska [brak sygn.]; Zbirke i fondovi na orijentalnim jezicima, Užičanin – Kreševljaković, Sign. OZ; PUK-025.
Źródła drukowane
Bełza S., Nad brzegami Bosny i Narenty, Warszawa 1899.
Černý I., Obrazy z Jihoslovan, „Osvěta: Obrázkový časopis pro duševní vzdělání” 1863, R. 50, nr 14.
Dr. S., Serajewo, dnia 18 listopada 1896, „Dziennik Krakowski” 01.12.1896, nr 277.
Hangi A., Život i običaji Muslimana u Bosni i Hercegovini, Sarajevo 1907.
Holaček J., Bosna i Hercegovina, Beograd 2017.
Holeček J., Bosna a Hercegovina za okupace, Praha 1901.
Holeček J., Za svobodu. Kresby z bojů černohorských a hercegovských proti Turkům, Praha 1878.
Jabłonowski A., Pisma, t. V, Warszawa 1911.
Spasowicz W., Pisma,t. VI, Petersburg 1892.
Jabłonowski W., Pamiętniki z lat 1851–1893, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967.
Jakubowska M., Z pobytu w Bośni: wrażenia, obrazki i szkice, Bytom 1891.
Jeż T., Bośnia, „Niwa: dwutygodnik naukowy, literacki i artystyczny” 1875, R. 4, t. 8, nr 19.
Kalis J., Cesta po Dalmacii, Černé Hoře a Bosnӗ, Praha 1895.
Kállay V., Lékařky v Bosnӗ, „Žensky svӗt” 05.01.1899, R. 3.
Krajewska T., Pamiętnik, Kraków 1989.
Kuba L., Čtení o Bosně a Hercegovině, Praha 1937.
Mayer B., Česky voják na Balkánӗ 1914–1918, Praha 2019.
Neruda J., Obrazy z ciziny, Praha 1872.
Pieńkowski K., Czarnogóra pod względem geograficznym, statystycznym i historycznym, Lwów 1869.
Prašek-Całczyńska B., Memoari jedne liječnice, Zagreb 2005.
Pudłocki T., Franciszek Tomaszewski i njegovo putovanje po hrvatskim krajevima, „Historijski zbornik” 2016, t. 69, br. 2.
Rośkiewicz J., Studien über Bosnien und die Herzegovina, Liepzig-Wien 1868.
Rubacha J., Malinowski A., Giza A., Historia Bułgarii 1870–1915, Warszawa 2006.
„Sarajevski List” 23.02.1898, br. 22.
Udziela M., Z ludowej weterynarii w Bośni, Lwów 1902.
Valoušek F., Sjećanka na Bosnu. Zapisi austrougarskog žandara na službi u Bosni, Sarajevo 2015.
Zawiliński R., Z włóczęgi po Słowiańszczyźnie, „Nowa Reforma” 25.12.1904, nr 296.
Literatura przedmiotu
Baczkowski K., Żołnierze narodowości polskiej w podboju i okupacji Bośni i Hercegowiny przez Austro-Węgry (1878-1914), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2000, z. 127.
Balikić L., Najbolje namjere. Britanski i francuski intelektualci i stvaranje Jugoslavije, Zagreb 2021.
Black Lambs and Grey Falcons. Women travelling in the Balkans, eds. J.B. Allocock, A. Young, Bradford 2000.
Kassis D., Dystopian Depictions of Serbia in British Travel Literature: A Balkan Tour, Newcastle 2022.
Calić M. J., Jugoistočna Evropa. Globalna Historija, Sarajevo, 2020.
Dobrołęcki R., Udział Polaków w walkach wewnętrznych w Bośni w latach 1850–1851, „Balcanica Posenansia” 1993, nr 6.
Łątka J. S., Lew nasz, lew polski: pasza Iskender (Antoni Iliński), Kraków-Gdańsk 1996.
Dziekan M.M., Islam na Bałkanach w relacji „Z podróży po Bośni i Hercegowinie” ks. Marcina Czermińskiego SJ (1860–1931), „Południowosłowiańskie Zeszyty Naukowe” 2011, R. 8.
Hadžibegović I., Postanak radničke klase u Bosne i Hercegovine i njen razvoj do 1914, Sarajevo 1980.
Hladký L., T. G. Masaryk i Bosna i Hercegovina, „Prilozi” 2001, nr 30.
Hladký L., Uzajamni kontakti među češkim i bosanskohercegovačkim radničkim pokretom pred prvi svjetski rat, „Prilozi” 1990, nr 25.
Imagining Bosnian Muslims in central Europe. Representations, Transfers and Exchanges, ed. F. Šistek, New York-Oxford 2021.
Jahić A., Muslimansko žensko pitanje u Bosni i Hercegovini (1908–1950),Zagreb 2017.
Jelavich B., Historia Bałkanów. Wiek XX, Kraków 2005,
Jezernik B., Dzika Europa: Bałkany w oczach zachodnich podróżników, Kraków 2007.
Kasumović A., Dobro došli u koloniju, eldorado ili nešto treće! Useljevanje u Bosnu i Hercegovinu u Prvić godinama nakon okupacije 1878, [w:] Nacije i migracije: Studije iż bosanskohercegovačke historiografije, red. A. Duranović, Sarajevo 2019.
Kasumović A., Priliv činovnika iż Austro-Ugarske u Bosnu i Hercegovinu nakon okupacije 1878, [w:] Zbornik Božene Vranješ-Šoljan. Zbornik radova u povodu 75. rođendana, red. M. Marković, Zagreb 2022.
Korda-Petrović A., Češki putopisi o Balkanu, Beograd 2020.
Krpić A., Pregled čeških činovnika u upravi tuzlanskog okruga (1884–1914): prilog proučavanju učešća Čeha u upravi Bosne i Hercegovine, „Društvene i humanističke studije” 2022, god. 3, br. 20.
Kurto N., Arhitektura Bosne i Hercegovine. Razvoj bosanskog stila, Sarajevo 1998.
Lewak A., Borzęcki Konstanty, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków 1936.
Lis T. J., Aleksander Walery Jabłonowski (1829–1913), [w:] W. Jabłonowski, Kroz Hercegovinu, Sarajevo 2021.
Lis T. J., Bosna i Hercegovina u očima Poljaka–poljski putopisi o Bosni i Hercegovini u austrougarskom razdoblju, „Prilozi” 2018, br. 47, s. 91-106.
Lis T. J., Polscy urzędnicy wyższego szczebla w Bośni i. Hercegowinie w latach 1878–1918. Studium prozopograficzne, Kraków 2020.
Malečková J., „The Turk” in the Czech imagination (1870s–1923),Leiden 2021.
Malečková J., Fantasies and Acts: Czechs on the Ottoman Empire and Bosnia-Herzegovina, [w:] Central Europe and the Non-European World in the Long 19th Century, red. M. Křížová, J. Malečková, Berlin 2022.
Marchand S.L., German Orientalism in the Age of Empire. Religion, Race, and Scholarship, Cambridge 2009.
Matković S., Historiografski portret eminentnog upravitelja, [w:] Bosna i Hercegovina u uspomenama Leona Bilińskog, red. H. Kamberović, Sarajevo 2004.
Omerović E. S., 'Odlazak kuferaša'. Iseljavanje stranaca iz Bosne i Hercegovine neposrednk nakon Prvog svjetskog rata, [w:] Nacije i migracije: Studije iż bosanskohercegovačke historiografije, red. A. Duranović, Sarajevo 2019.
Pickering M., Stereotyping and stereotypes, [w:] The Blackwell Encyclopedia of Sociology, ed. G. Ritzer, Oxford 2007.
Rydel J., Jan Rośkiewicz, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 32, Warszawa 1989.
Šistek J., Under the Slavic Crescent: Representations of Bosnian Muslims in Czech Literature, Travelogues and Memoirs, 1878–1918, [w:] Imagining Bosnian Muslims in central Europe. Representations, Transfers and Exchanges, ed. F. Šistek, New York-Oxford 2021.
Strahon R., Ludvík Kuba a jeho grant od císařepána, „Studia Ethnologica Pragensia” 2021, nr 2.
Subotin S., Legenda i prawda o powieściach południowosłowiańskich Teodora Tomasza Jeża, „Pamiętnik Słowiański” 1969, R. 2, nr 60.
The Balkans in Travel Writing, ed. M. Krivokapić, Newcastle 2015.
Todorova M., Imagining the Balkans, New York 1997.
Vervaet S., „Na granicama civilizovane Evrope“. Austrougarska tekstualna kolonizacija Bosne i Hercegovine (1878–1918), „Sveske Zadužbine Ive Andrića” 2007, br. 27.
Zaleska I., Zygmunt Miłkowski – współtwórca Ligi Polskiej wobec socjalizmu, „Dzieje Najnowsze” 2021, R. 53, nr 4.
Zaleska I., Zygmunt Miłkowski (Tomasz Teodor Jeż) a Narodowa Demokracja, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym” 2021, t. 59, nr 3.
Žmirić A., Austrijski i njemački putopisi o Bosni i Hercegovini do 1941 godine, Banja Luka 2012.
Żurek P., Miejsce Bośni w bałkańskiej polityce Hotelu Lambert (1843–1849), [w:] Europa Środkowa, Bałkany i Polacy. Studia ofiarowane profesorowi Antoniemu Cetnarowiczowi, red. J. Pezda, S. Pijaj, Kraków 2017.
Informacje: Prace Historyczne, 2023, Numer 150 (2), s. 317 - 336
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Bośniaccy muzułmanie w opinii Polaków i Czechów na przełomie XIX i XX wieku (do wybuchu I wojny światowej)
Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu, Droga Starotoruńska 3, 87-100 Toruń
Publikacja: 2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
AngielskiLiczba wyświetleń: 423
Liczba pobrań: 275