FAQ
logo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Adaptability of a socio-ecological system. The case of a polish municipality at risk of flood

Data publikacji: 19.12.2019

Prace Geograficzne, 2019, Zeszyt 159, s. 25 - 48

https://doi.org/10.4467/20833113PG.19.018.11486

Autorzy

,
Grzegorz Dumieński
Institute of Meteorology and Water Management, National Research Institute
Wszystkie publikacje autora →
,
Alicja Lisowska
University of Wrocław, Institute of Political Science ul. Koszarowa 3, 51–149 Wrocław
Wszystkie publikacje autora →
Andrzej Tiukało
Institute of Meteorology and Water Management, National Research Institute
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Adaptability of a socio-ecological system. The case of a polish municipality at risk of flood

Abstrakt

The main objective of the article is to verify the hypothesis that any municipality in Poland, which is at risk of flood, is a socio-ecological system (SES) of a certain level of adaptability. Assessment of adaptability of an SES municipality at risk of flood requires finding such features of the system which have direct impact on the process of its adaptation to the risk and which make useful indicators for assessing current adaptability of a municipality. Based on the research conducted, the article presents four categories of features: human capital and social potential, financial potential, ecological potential and organisation potential, with 15 features within  them to describe the adaptability of a municipality-SES in case of flood risk.

Bibliografia

Adger W.N., Arnell N.W., Tompkins E.L., 2005, Successful adaptation to climate change across scales, Global Environmental Change, 15 (2), 77–86.

Bedryj M., Dumieński G., Tiukało A., 2018, Potential threat to Polish lakes and reservoirs from contamination by objects of environmental flood risk, Limnological Review, 18 (4), 137–147.

Berkes F., Folke C. (ed.), 1998, Linking Social and Ecological Systems: Management Practices and Social Mechanisms for Building Resilience, Cambridge Univ. Press.

Birkmann J., 2011, First- and secondo-order adaptation to natural hazards and extreme events in the context of climate change, Natural Hazards, 58 (2), 813.

Birkmann J., 2013, Measuring vulnerability to promote disaster-resilient societies and to enhance adaptation: Conceptual framework and definitions [in:] J. Birkmann (ed.), Measuring vulnerability to Natural Hazards: Towards Disaster Resilient Societies, United Nation University Press, 9–54.

Bourdieu P., 1986, The forms of capital [in:] J.G. Richardson (ed.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, Greenwood Press, New York, 248.

Bukowska-Gorgoni K., Pruszyński J.P., 1974, Środowisko naturalne a dobra kultury, Studia Iuridica, 2, 115.

Bunge W., 1979, Perspective on theoretical geography, Annals of the Association of American Geographers, 69 (1), 4.

Costache A., 2017, Conceptual delimitations between resilience, vulnerability and adaptive capacity to extreme events to global change, Annals of Valahia University of Targoviste. Geographical Series, 17 (2), 198–205.

DEFRA Department for Environemnt, Food & Rural Affairs, 2014, Defra annual report and accounts 2013 to 2014, http://www.gov.uk/government/publications (17.08.2018).

Degórski M., 2010, Uwarunkowania środowiskowe systemu społeczno-ekologicznego na pograniczu polsko-niemieckim jako wewnętrznej granicy Unii Europejskiej, Problemy Ekologii Krajobrazu, 26, 11–24.

Dubiel A., 2016, Finansowanie kosztów zapobiegania i adaptacji do zmian klimatu, Ekonomia i środowisko, 3 (58), 101–110.

Dumieński G., Pasiecznik-Dominiak A., Tiukało A., 2015, Społeczno-ekonomiczna ocena zagrożenia powodziowego gmin w Polsce [w:] K. Piekarska, A. Kotowski, B. Kaźmierczak (red.), Interdyscyplinarne zagadnienia w inżynierii i ochronie środowiska, 6, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 100–125.

Dumieński G., Tiukało A., 2016, Gmina jako system społeczno-ekologiczny zagrożony powodzią [w:] B. Kaźmierczak, A. Kotowski, K. Piekarska (red.), Interdyscyplinarne zagadnienia w inżynierii i ochronie środowiska, vol. 8, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 67–79.

Dumieński G., Tiukało A., 2017, The measurement of the adaptive capacity of the social-ecological system towards flood hazard [in:] 3rd Disaster Risk Reduction Conference (DRR) Warsaw (Poland), 12–13 October 2017.

Dumieński G., Krzyżanowski M., Tiukało A., 2018a, Municipalitie’s financial potential and flood policy, E3S Web of Conference, 44, 00037, 1–8.

Dumieński G., Mruklik A., Tiukało A., Lisowska A., 2018b, Preliminary research on adaptability of municipalities in the sub-basin of Nysa Kłodzka using multidimensional comparative analysis, ITM Web of Conferences, 0008, 1–8.

Dumieński G., Lisowska A., Tiukało A., 2019, Zagrożenia klimatyczne 44 miast w Polsce na podstawie miejskich planów adaptacji do zmian klimatu [w:] H. Lorenc, W. Ożga (red.), Współczesne Problemy Klimatu Polski, Polskie Towarzystwo Geofizyczne, Wydawnictwo IMGW-PIB, Warszawa (in print). Dumieński G., Lisowska A., Tiukało A., 2020, Badania ilościowe źródłem danych o adaptacyjności gmin zagrożonych powodzią w zlewni Nysy Kłodzkiej (in review process). 46 Prace Geograficzne, zeszyt 159

Działek J., Biernacki W., 2014, Wrażliwość społeczna na klęski żywiołowe – ujęcie teoretyczne i praktyka badawcza, Prace i Studia Geograficzne, 55, 27–41.

Działek J., Biernacki W., Konieczny R., Fiedeń Ł., Franczak P., Grzeszna K., Listwan-Franczak K., 2017, Zanim nadejdzie powódź. Wpływ wyobrażeń przestrzennych, wrażliwości społecznej na klęski żywiołowe oraz komunikowania ryzyka na przygotowanie społeczności lokalnych do powodzi, IGiGP UJ, Kraków.

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, 2017, Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Plan działania w sprawie ram z Sendai dotyczących ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych w latach 2015–2030 – podejście oparte na ryzyku klęsk żywiołowych dla wszystkich strategii politycznych UE, C 272/32 PL.

Filaber J., 2016, Ochrona bezpieczeństwa publicznego w gminie, Wydawnictwo Difin, Warszawa, 61–107.

Folke C., 2004, Traditional knowledge in social-ecological systems, Ecology & Society, 9 (3), 8.

Folke C., Carpenter S.R., Walker B., Scheffer M., Chapin T., Rockstorm J., 2010, Resilience thinking: integrating resilience, adaptability and transformability, Ecology & Society, 15 (4), 20.

Gallopin G.C., 2006, Linkages between vulnerability, resilience, and adaptive capacity, Global Environmental Change, 16 (3), 293–303.

Gendźwiłł A., 2017, Zdecentralizowana adaptacja? Opinie władz lokalnych o zmianach klimatu i lokalnej polityce adaptacji do zmian, Studia Regionalne i Lokalne, 2 (68), 30–49.

Gersonius B., 2012, The resilience approach to climate adaptation applied for flood risk, CRC  Press/Balkema, 25–28.

Głogowska M., Pawlak J., 2015, Adaptation to climate change as a task for local authorities, Environmetal Protection and Natural Resources, 3 (65), 42–48.

Gupta J., Termeer C., Kostermann J., S. Meijerink, van den Brink M., Jong P., Nooteboom S., Bergsma E., 2010, The adaptive capacity wheel: a method to assess the inherent characteristics of institutions to enable the adaptive capacity of society, Environmental Science and Policy, 13, 459–471.

Hahn T., Nykvist B., 2017, Are adaptations self-organized, autonomous, and harmonious Assessing the social-ecological resilience literature, Ecology & Society, 22 (1), 12.

Henderson L.J., 1935, Paretos General Sociology, Cambridge.

Hill M., 1997, The Policy Process In the Modern State, London.

Holling C.S., 1973, Resilience and stability of ecological systems, Annual review of ecology and systematics, 4 (1), 1–21.

IPCC, 2012, Managing the risks of extreme events and disasters to advance climate change adaptation. A special report of working groups I and II of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, NY, USA, 556.

Ingham A., Ulph A., 2003, Uncertainty, irreversibility, precaution and the social cost of carbon, Working Paper 38, Tyndall Centre for Climate Change Research, University of East Anglia, Norwich.

KLIMAT, 2012, Projekt KLIMAT, http://klimat.imgw.pl (10.07.2018). 

Kotarski H., 2013, Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój województwa podkarpackiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, 12–13.

Krüger H.H., 2005, Wprowadzenie w teorie i metody badawcze nauk o wychowaniu, GWP, Gdańsk. Kuhlicke C., Steinfuhrer A., Begg C., Bianchizza C., Brundl M., Buchecker M., De Marchi B., Di Masso-Tarditti M., Hoppner C., Komac B., Lemkowe L., Luther J., McCarthy S., Pellizzon L., Renn O., Scolobig A., Supramaniam M., Tapsell S., Wachinger G., Walker G., Whittle R., Zorn M., Faulkner H., 2011, Perspectives on social capacity building for natural hazards: outlining an emerging field of research and practice in Europe, Environmental Science Policy, 14, 804–814.

Kuhlicke C., Steinfuhrer A., Begg C., Luther J., 2012, Toward More Resilient Societies in the Field of Natural Hazards: CapHaz-Net’s Lesson Learnt, CapHaz-Net WP10 Final Report, Helmholtz Centre for Environmental Research – UZF; Leipzig & Johann Heinrich von Thunen Institute.

Lackowska M., Swianiewicz P., 2017, Czynniki warunkujące preferencje i działania samorządów gminnych w Polsce w zakresie łagodzenia i adaptacji do zmian klimatycznych, Prace Geograficzne, 149, 55–80.

Lisowska A., 2017, Cechy polityki ochrony środowiska w Polsce na poziomie gminy, Samorząd Terytorialny, 4 (316), 49–55.

Luhmann N., 2005, Sociologische Aufklärung 2. Aufsätze zur Theorie der Gesellschaft, Wiesbaden, 9–62.

Matczak P., 2000, Problemy ekologiczne jako problemy społeczne, Wydawnictwo Naukowe UAM, Seria Socjologia, Poznań, 27, 32–33.

Matczak P., Wiering M., Lewanowski J., Schellenberger T., Tremorin J.B., Crabbe A., Ganzevoort W., Kaufmann M., Larrue C., Liefferink D., Mees H., 2016, Comparing flood risk governance in six European countries: strategies, arrangements and institutional dynamics (report no. D4.1.), STAR-FLOOD Consortium, Utrecht, The Netherlands.

McCarthy J.J., Canziani O.F., Leary N.A., Dokken D.J., White K.S. (ed.), 2001, Climate Change 2001: Impact, Adaptation, and Vulnerability, Cambridge University Press, United Kingdom, 877–912.

McEvoy D., Lonsdale K., Matczak P., 2008, Adaptation and Mainstreaming of EU Climate Change Policy: An Actor-Based Perspective, CEPS Policy Brief, 149, 1–13.

Millenium Ecosystem Assessment, 2005, Ecosystems and Human Well-Being: Policy Responsens, Washington DC: Island Press, 599.

Moser S.C., 2008, Resilience in the Face of Global Environmental Change, CARRI Research Report 2, CARRI, Oak Ridge.

Moser S.C., Ekstrom J.A., 2010, A framework to diagnose barriers to climate change adaptation, PNAS, 107 (51), 22026–22031.

MPA Miejskie Plany Adaptacji do Zmian Klimatu 2017, Metodyka opracowania projektu Miejskiego Planu Adaptacji na podstawie oferty do Zamówienia pn. Opracowanie planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców; zasób własny IMGW-PIB, Warszawa.

Parmesen C., Yohe G., 2003, A globally coherent fingerprint on climate change impacts across natural systems, Nature, 421 (6918), 37–42.

Parsons T., 2009, System społeczny, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków (org. pub. 1951).

Rucińska D., 2015, Kwantyfikacja podatności na zagrożenia naturalne. Przegląd metod, Prace i Studia Geograficzne, 57, 43–53.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa 2013, Powódź. W obliczu zagrożenia, RCB, Warszawa, 3.

Scheuer S., Haase D., Meyer V., 2010, Exploring multicriteria flood vulnerability by integrating economic, social and ecological dimensions of flood risk and coping capacity: from a starting point view towards and end point view of vulnerability, Natural Hazards, 58 (2), 731–751.

Sienkiewicz-Małyjurek K., 2015, Skuteczne zarządzanie kryzysowe, Wydawnictwo Difin, Warszawa, 218.

Skomra W. (ed.), 2015, Metodyka oceny ryzyka na potrzeby systemu zarządzania kryzysowego RP, Bel Studio, Warszawa, 20.

Smit B., Burton I., Klein R.J.T., Wandel J., 2000, An anatomy of adaptation to climate change and variability, Climate Change, 45 (1), 223–251.

Smit B., Wandel J., 2006, Adaptation, adaptive capacity and vulnerability, Global Environmental Change, 16 (3), 282–292.

SPA Strategiczny Plan Adaptacji, 2013, Strategiczny plan adaptacji dla obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020, z perspektywą roku 2030, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 60.

Stelmach J., 2007, Analiza ekonomiczna w zastosowaniach prawniczych, Wydawnictwo Wolters  Kluwer, Warszawa.

Szacki J., 2002, Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 704–707.

Sztompka P., 2002, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków, Rozdział X, XI. Trask R.L., 2007, Language and Linguistics: The Key Concepts, Routledge. Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz.U. 2017 r. poz. 1566).

Walczykiewicz T., 2014, Metodyka kwantyfikacji wrażliwości jako jednego z czynników wpływających na ryzyko powodziowe, Temat badawczy DS-W 1.2 zadanie 3, zasób własny IMGW-PIB, Kraków, 60–92.

Walker B.H., Abel N., Anderies J.M., Ryan P., 2009, Resilience, adaptability, and transformability in the Goulburn-Broken Catchment, Australia, Ecology & Society, 14 (1), 12.

Werner P., Magnuszewski A., Rucińska D., Porczek M., 2015, Zróżnicowanie przestrzenne wrażliwości społecznej na zagrożenie powodziowe w Polsce, Prace i Studia Geograficzne, 57, 67–74.

Informacje

Informacje: Prace Geograficzne, 2019, Zeszyt 159, s. 25 - 48

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Adaptability of a socio-ecological system. The case of a polish municipality at risk of flood

Angielski:

Adaptability of a socio-ecological system. The case of a polish municipality at risk of flood

Autorzy

Institute of Meteorology and Water Management, National Research Institute

University of Wrocław, Institute of Political Science ul. Koszarowa 3, 51–149 Wrocław

Institute of Meteorology and Water Management, National Research Institute

Publikacja: 19.12.2019

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Grzegorz Dumieński (Autor) - 33%
Alicja Lisowska (Autor) - 33%
Andrzej Tiukało (Autor) - 34%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski