FAQ

Zastosowanie koncepcji „aparatu” i „funkcjonariusza” Viléma Flussera w analizie kwestionariuszy etnograficznych

Data publikacji: 07.05.2016

Prace Etnograficzne, 2015, Tom 43, Numer 4, s. 329 - 345

https://doi.org/10.4467/22999558.PE.15.022.5199

Autorzy

Filip Wróblewski
Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Zastosowanie koncepcji „aparatu” i „funkcjonariusza” Viléma Flussera w analizie kwestionariuszy etnograficznych

Abstrakt

Using of the Vilém Flusser “Apparatus” and “Functionary” Concept in the Analysis of Ethnographic Questionnaires

Author analyzes ethnographic questionnaires, which are important research tools because their use affects type of collected data as well as way of constructing anthropological knowledge. Author shows epistemological base of anthropological methodology of fieldwork. Using for this media studies perspective. Author makes most of Vilém Flusser media theory, mainly using the terms “apparatus” and “functionary”. Author applies this terms to the questionnaire, and the researcher. This allows to reveal hidden methodological assumptions and deconstruction of ideology affecting the organization and understanding of fieldwork by anthropologists. This perspective also allows to see elements of this discourse, that is: (1) the process of improvement of research tools, as a kind of moral obligation; (2) shifting the focus from the content of data collected on the fact of collecting them; (3) transparency of anthropological practices binding with partial researchers non-reflexivity; (4) the need to exercise control over researchers and train them in self-control.
 

Bibliografia

Bohdanowicz J., Szymański A., Polski Atlas Etnograficzny. Podstawy źródłowe, osiągnięcia, perspektywy, „Etnografia Polska”, t. 29, 1985, z. 1, s. 125–128.

Brady E., A Spiral Way: How the Phonograph Changed Ethnography, Jackson, 1999.

Brocki M., Antropologia. Literatura, dialog, przekład, Wrocław, 2008.

Buliński T., Kairski M. (red.), Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej, Poznań, 2011.

Chancellor E., Historia spekulacji finansowych, przeł. L. Stawowy, Warszawa, 2001.

Clifford J., Praktyki przestrzenne: badania terenowe, podróże i praktyki dyscyplinujące w antropologii, przeł. S. Sikora, [w:] Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, red. M. Kempny, E. Nowicka, Warszawa, 2004, s. 139–179.

Coetzee J.M., Białe pisarstwo. O literackiej kulturze Afryki Południowej, przeł. D. Żukowski, Kraków, 2009.

Driks N.B., Castes of Mind: Colonialism ant the Making of Modern India, Princeton, 2001.

Drozd-Piasecka M., W kręgu Jubileuszu. Kilka refleksji na temat „Polskiego Atlasu Etnograficznego” (1945–2005), „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej”, nr 1(8)2006, s. 107–121.

Edwards S., Fotografia. Bardzo krótkie wprowadzenie, przeł. M.K. Zwierżdżyński, Kraków, 2014.

Fine G.A., Dziesięć kłamstw etnografii – dylematy etyczne w terenie, przeł. J. Banaszczyk i in., [w:] Etyczne problemy badań antropologicznych, red. K. Kaniowska, N. Modnicka, Wrocław–Łódź, 2010 s. 87–112.

Flusser V., Ku filozofii fotografii, przeł. J. Maniecki, Katowice, 2004.

Flusser V., Ku filozofii fotografii, przeł. J. Maniecki, Warszawa, 2015.

Freidländer S., Refleksy nazizmu. Esej o kiczu i śmierci, przeł. M. Szuster, Warszawa, 2011.

Goody J., Logika pisma a organizacja społeczeństwa, przeł. G. Godlewski, Warszawa, 2006.

Goody J., Poskromienie myśli nieoswojonej, przeł. M. Szuster, Warszawa, 2011.

Goody J., Mit, rytuał i oralność, przeł. O. Kaczmarek, Warszawa, 2012.

Hill M.R., Archival Strategies and Techniques, Newbury Park–London, 1993.

Ifrah G., Historia powszechna cyfr, t. 2, przeł. K. Marczewska, Warszawa, 2006.

Jackowski J., Na początku były wałki woskowe… O Archiwum Fonograficznym IS PAN, „Gadki z Chatki. Pismo Folkowe”, nr 1, 2003, s. 6–11.

Jackowski J., Rys historyczny dokumentacji fonograficznej, wizualnej i audiowizualnej polskich tańców tradycyjnych, czyli od ołówka, przez fonograf do kamery, [w:] Tradycyjny taniec ludowy dawniej i dziś w świetle doświadczeń polskich i norweskich, red. T. Nowak, Kielce, 2011, 93–122.

Jackowski J., Zachować dawne nagrania. Zarys historii dokumentacji fonograficznej i filmowej polskich tradycji muzycznych i tanecznych, cz. 1 (przełom XIX i XX w. – do drugiej wojny światowej), Warszawa, 2014.

Jakimowicz M., Proszę wyłączyć dyktafon... – o milczeniu, wstydzie i kłamstwie w badaniach dotyczących doświadczeń wojennych, [w:] Pamięć, pogranicze, oral history, red. A. Popławska, B. Świtalska, M. Wasilewski, Warszawa, 2014, s. 197–208.

Jasiewicz Z., Początki polskiej etnologii i antropologii kulturowej (od końca XVII wieku do roku 1918), Poznań, 2011 .

Kamocki J., Przegląd kwestionariuszy etnograficznych wydanych w języku polskim, Poznań, 1953

Kaniowska K., Opis – klucz do rozumienia kultury, Łódź, 1999 .

Kubica G., Społeczne biografie zdjęć terenowych, czyli antropologia wizualna archiwalnej fotografii, „Lud”, t. 97, 2013, s. 57–85.

Levinson P., Miękkie ostrze, czyli historia i przyszłość rewolucji informacyjnej, przeł. H. Jankowska, Warszawa, 200

Lévi-Strauss C., Eribon D., Z bliska i z oddali, przeł. K. Kocjan, Łódź., 1994

Libera Z., Antropologia biologiczno-kulturowa i polityka rasowa III Rzeszy w działalności Sektion Rassen- und Volkstumsforschung Institut für Deutsche Ostarbeit, [w:] Antropologia i etnologia w czasie wojny. Działalność Sektion Rassen- und Volkstumsforschung Institut für Deutsche Ostarbeit, Krakau 1940–1944, w świetle nowych materiałów źródłowych, red. M. Maj, Kraków, 2015, s. 25–74.

Littell J., Suche i wilgotne. Krótka wyprawa na terytorium faszysty, przeł. M. Kamińska-Maurugeon, Kraków, 2009.

Makagon D., Neumann M., Recording Culture: Audio Documentary and the Ethnographic Experience, Thousand Oaks, 2008 .

Manovich L., Język nowych mediów, przeł. P. Cypryański, Warszawa, 2006.

McLuhan M., Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka, przeł. N. Szczucka, Warszawa 2004

Mersch D., Teorie mediów, przeł. E. Krauss, Warszawa, 2010.

Nacher A., Rejestracja audio i odtwórczość jako twórczość: efekt fonografu, „Kultura Współczesna”, nr 1, 2012, s. 1–13.

Olechnicki K., Antropologia obrazu. Fotografia jako metoda, przedmiot i medium nauk społecznych, Warszawa, 2003.

Paluch A., W drodze do prawdy – jakiej?, Wrocław, 2012.

Pieńczak A., Specyfika materiałów źródłowych Polskiego atlasu etnograficznego, [w:] Etnologiczne i antropologiczne obrazy świata – konteksty i interpretacje. Prace ofiarowane Profesorowi Zygmuntowi Kłodnickiemu w 70. rocznicę urodzin, red. H. Rusek, A. Pieńczak, Cieszyn–Katowice, 2011, s. 41–61.

Pinney C., Photography and Anthropology, London, 2011.

Pink S., Etnografia wizualna. Obrazy, media i przedstawienie w badaniach, przeł. M. Skiba, Kraków, 2009.

Platt T., Between Routine and Rupture: The Archive as Field Event, [w:] The SAGE Handbook of Social Anthropology, vol. 2, red. R. Fardon, O. Harris, T.H.J. Marchand, M. Nuttall, C. Shore, V. Strang, R. Wilson, Los Angeles–London, 2012, s. 21–37.

Pultz J., The Body and the Lens: Photography 1839 to the Present, London, 1995.

Sanjek R. (red.), Fieldnotes: The Makings of Anthropology, Ithaca–London, 1990 .

Scherer J.C., The Photographic Document: Photographs as Primary Data in Anthropological Enquiry, [w:] Anthropology and Photography. 1860–1920, red. E. Edwards, London, 1992, s. 32–41.

Smith R.S., Rule-by-Records and Rule-by-Reports: Complementary Aspects of the British Imperial Rule of Law, „Contributions to Indian Sociology”, nr 1, 1985, s. 153–176.

Sokolewicz Z., „Moje życie naukowe można sprowadzić do próbowania kolejnego klucza z wielkiego pęku, który dała mi teoria poznania”. Odpowiedzi na pytania Zbigniewa Jasiewicza, „Lud”, t. 95, 2011, s. 303–354.

Stanisz A., Audioantropologia: praktykowanie dyscypliny poprzez dźwięk, „Prace Etnograficzne”, nr 4, 2014, s. 305–318.

Stoler A.N., Along The Archival Grain: Epistemic Anxieties and Colonial Common Sense, Princeton–Oxford, 2009.

Tagg J., Maszyna archiwizacyjna – lub aparat fotograficzny i szafa kartotekowa, przeł. K. Pijarski, [w:] Archiwum jako projekt – poetyka i polityka (foto)archiwum, red. K. Pijarski, Warszawa, 2011 , s. 42–55.

Theweleit K., Męskie fantazje. Tom 1: Kobiety, przypływy, ciała, historia. Tom 2: Męskie ciała – przyczynek do psychoanalizy, przeł. M. Falkowski, M. Herer, Warszawa, 2015.

Urry J., „Notes and Queries on Anthropology” and the Development of Field Methods in British Anthropology, 1870–1920, „Preceedings of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland”, 1972, s. 45–57.

Walewska J., Phonograph as a Double Agent: BronisławPiłsudski’s Research on the Native People of Siberia, „The Acoustic Space Journal”, t. 14, 2015, s. 240–252.

Wróblewski F., Uwagi o fetyszyzacji empatii jako kategorii poznania antropologicznego, „Lud”, t. 98, 2014, s. 157–179.

Wróblewski F. Indeksy etnograficzne w polskiej praktyce badawczej XX w., „Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia”, nr 1, 2015, s. 108–132.

Wróblewski F., Kwestionariusze etnograficzne i prawo zadawania pytań, „Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia”, nr 2, 2016, s. 149–176.

Zawojski P., Człowiek i aparat. Viléma Flussera filozofia fotografii, [w:] V. Flusser, Ku filozofii fotografii, przeł. J. Maniecki, Warszawa, 2015, s. 11–35.

Znamierowska-Prüfferowa M., Ochrona zabytków kultury ludowej. Poradnik terenowy, Warszawa–Toruń, 1947.

Żerkowski M., Pożegnanie z terenem. Esej antropologiczny, „Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia”, nr 1,2015, s. 156–173.

Archiwalia i druki ulotne

Gajek J., Ludowa kultura materialna (zagadnienia wybrane). Kwestionariusz-notatnik dla kartograficznych studiów etnograficznych, Wrocław, 1964, Archiwum IEiAK UJ, kwestionariusz nr 1.

Gajek J., Instrukcja do badań przy pomocy kwestionariuszy poświęconych kulturze społecznej i duchowej, b.m., archiwum własne autora, 1969.

Gajek J., Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe. Wybrane zagadnienia z zakresu kultury społecznej i duchowej. Kwestionariusz-notatnik terenowy nr VII, Wrocław 1969b, archiwum własne autora.

Gajek J., Olesiejuk F., Zwyczaje i obrzędy weselne. Wybrane zagadnienia z zakresu kultury społecznej i duchowej. Kwestionariusz-notatnik terenowy nr IX, Wrocław 1975, archiwum własne autora

Kwestionariusz z zakresu hodowli i rolnictwa, do badań terenowych w 1953 r. dla Polskiego Atlasu Etnograficznego, b.m., archiwum własne autora.

Kwestjonarjusz do opisu kapliczek, Kraków 1936, Archiwum IEiAK UJ, kwestionariusz nr 210.

Wskazówki i kwestionariusze. Wskazówki ogólne do gromadzenia materiałów ludoznawczych, Łódź, archiwum własne autora.

Ważniejsze zasady organizacji badań terenowych P.A.E. oraz sposoby ich prowadzenia. Niepublikowany aneks do IV kwestionariusza (do użytku Z.P.A.E.), archiwum własne autora.

Informacje

Informacje: Prace Etnograficzne, 2015, Tom 43, Numer 4, s. 329 - 345

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Zastosowanie koncepcji „aparatu” i „funkcjonariusza” Viléma Flussera w analizie kwestionariuszy etnograficznych

Angielski:

Using of the Vilém Flusser “Apparatus” and “Functionary” Concept in the Analysis of Ethnographic Questionnaires

Autorzy

Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Publikacja: 07.05.2016

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Filip Wróblewski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski