Społeczno-kulturowe zaplecze ideologii socjalizmu w Czarnogórze
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTESpołeczno-kulturowe zaplecze ideologii socjalizmu w Czarnogórze
Data publikacji: 2021
Kultura Słowian, 2021, Tom XVII, s. 211 - 234
https://doi.org/10.4467/25439561KSR.21.010.14421Autorzy
Społeczno-kulturowe zaplecze ideologii socjalizmu w Czarnogórze
W artykule omawia się w perspektywie chronologicznej i problemowej podstawowe przyczyny skutecznej adaptacji idei socjalistycznych w Czarnogórze w XX wieku. Obok źródeł myśli serbskiej, rosyjskiej i niemieckiej ważną rolę odegrał tu miejscowy paradygmat etyki heroicznej, kolektywizmu i egalitaryzmu, a także warunki ekonomiczne, związki polityczne z Rosją oraz słabość tradycji feudalnej i mieszczańskiej. Przedstawione przykłady ilustrują różne warianty rozumienia socjalizmu: jako postpatriarchalnego solidaryzmu, rewolucjonizmu etycznego, komunizmu utopijnego i antybiurokratyzmu. Elementy tych koncepcji dostrzegalne są zarówno w ich pierwszych czarnogórskich manifestacjach z lat 1905-1920, działalności międzywojennej KPJ, jak i w rewolucyjnym dyskursie antyfaszystowskiego ruchu partyzanckiego. Podobnie oryginalna geneza społeczno-kulturowa cechuje dokumentację zjawiska z okresów sporu z Międzynarodówką Komunistyczną (od 1948, w tym wypowiedzi Milovana Đilasa), budowy ustroju socjalizmu samorządowego i wydarzeń z lat 1987-1989.
Broz [Tito] J., Borba komunista Jugoslavije za socijalističku demokratiju [The Struggle of the Yugoslav Communists for Socialist Democracy], [in:] Šesti kongres KPJ [1952]. Stenografske bilješke [n.p., n.d.], pp. 26-96.
Bujwid-Kurek E., Myśl polityczna i państwowo-ustrojowa Svetozara Markovicia (1846-1875) [Political-System and State Thought of Svetozar Markovic (1846-1875)], Księgarnia Akademicka, Kraków 2000, 207 pp.
Džaković V., O realizmu “Gorskog vijenca” [About Realism in ”Gorski vijenac”], ”Pobjeda” 5.03.1947, pp. 6-7.
Đilas M., Crna Gora kao zavičaj [Montenegro as a Homeland] [1976], ”NIN” 24.08.2006, pp. 43-45.
Đilas M., Ima li cilja [Does the Aim Exist?], “Borba”, 6.12.1953, p. 3.
Đilas M., Nesavršeno društvo [The Unperfect Society], Beograd, Narodna knjiga, 1990, 180 pp.
Đilas M., Nova klasa [A New Class], Beograd, Narodna knjiga, 1990, 205 pp.
Đilas M., Savez ili partija [Union or Party], “Borba” 4.01.1954, p. 4.
Đilas M., Tamnica i ideja [A Dungeon and Idea], Beograd, Trag, 1989, 192 pp.
Gregorić P. et al. (Eds.), Tito, SKJ, samoupravni socijalizam [Tito, UCY, Self-government Socialism], Zagreb, Spektar, 1975, 332 pp.
Jovanović B., Crna Gora u NOR i socijalističkoj revoluciji [Montenegro in the People’s Liberation War and Socialist Revolution], vol. 1, Beograd, Vojno delo, 1960, 867 pp.
Jovanović B., Njegoš i njegovo vrijeme [Njegoš and His Time], “Pobjeda” 6.09.1951, pp. 2-3.
Kovačević B., Đilas heroj – antiheroj [Đilas: Hero – Anti-hero], Podgorica, Pobjeda, 2006, 548 pp.
Kusovac M., Odnos Crne Gore i Rusije [The Relation Between Montenegro and Russia], ”Matica” 2013/2014, no. 56-57, pp. 53-72.
Lakić Z., Narodna vlast u Crnoj Gori 1941-1945 [People’s Authority in Montenegro 1941-1945], Cetinje-Beograd, Obod – Narodna knjiga, 1981, 547 pp.
Leković D., Milovan Đilas i socijalizam [Milovan Đilas and Socialism], Podgorica, CANU, 2010, 586 pp.
Leković D., Savremene revolucije – svojina i sloboda [Contemporary Revolutions – Ownership and Liberty], “Luča”, 1995, no. 1-2, pp. 110-130.
Maletić M. (Ed.), Crna Gora [Montenegro], Beograd, Književne novine – Stručna knjiga, 1976, 997 pp.
Marović B., Ekonomska istorija Crne Gore [An Economic History of Montenegro], Podgorica, CID, 2006 (vol. I), 484 pp.; Pobjeda, 2008 (vol. II), 520 pp.
Papović D., Njegoš u socijalističkoj i nacionalnoj ideologiji Crne Gore 1945-1989 [Njegoš in Socialist and National Ideology of Montenegro 1945-1989], “Matica” 2013, no. 55, pp. 231-254.
Papović D., Protivnici vlasti u Crnoj Gori 1945-1948 [Opponents of Authority in Montenegro 1945-1948], Cetinje-Podgorica, Matica crnogorska, 2009, 281 pp.
Pavićević V., Njegoševo rodoljublje u ”Gorskom vijencu” [The Njegoš’ Patriotism in “Gorski vijenac”], “Pobjeda”, 19.01.1947, pp. 6-7.
Pejović Č., Komunistička partija Jugoslavije u Crnoj Gori 1919-1941 [A Yugoslav Communist Party in Montenegro 1919-1941], Podgorica, CID, 1999, 509 pp.
Pejović Đ., Društveno-filozofski pogledi u Crnoj Gori od početka XIX do sredine XX vijeka [Socio-philosophical Views in Montenegro From the Beginning of 19th to the End of 20th Century], Titograd, CANU, 1980, 245 pp.
Pisarek H., Filozofia Svetozara Markovicia (1846-1875): z historii marksizmu w Serbii [Svetozar Markovic’s Philosophy (1846-1875): from the History of Marxism in Serbia], Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1981, 208 pp.
Politički program Jugoslovenske komunističke partije Crne Gore [A Political Programme of the Yugoslav Communist Party of Montenegro] [2012]. Available at: http://www.jkpcg.me/dokumenta/Program.pdf [accessed: 20.03.2020].
Požar P., Jugosloveni žrtve staljinskih čistki [The Yugoslavs – Victims of Stalin’s Persecuting], Beograd, Nova knjiga, 1989, 368 pp.
Proglas CK KPJ crnogorskome narodu [A Message of Central Commitee of YCP to the Montenegrin People], “Naša borba” 1932, no. 18, pp. 90-91.
Radonjić R., Socijalizam u Crnoj Gori [Socialism in Montenegro], Podgorica, Matica crnogorska, 2013, 704 pp.
Raspopović R., Crna Gora i Rusija: ogledi i eseji [Montenegro and Russia: Sketches and Essays], Podgorica, Istorijski institut Crne Gore, 2005, 429 pp.
Stojanović S. et al. (Eds.), Povijest Saveza komunista Jugoslavije [The History of Communists Union of Yugoslavia], Beograd, Komunist, 1985, 478 pp.
Vujović D., Učešće Vukašina Markovića u oktobarskoj revoluciji i njeni odjeci u Crnoj Gori [The Participation of Vukašin Marković in the October Revolution], [in:] Prilozi za istoriju socijalizma, P. Damjanović et al. (Eds.), vol. 5, Beograd, Institut za izučavanje radničkog pokreta, 1968, pp. 501-508.
Zacharias M., Idee, utopie, rzeczywistość. Myśl polityczna Milovana Đilasa (1911-1995) [Ideas, Utopias, Reality. Political Thought of Milovan Đilas (1911-1995)], Bydgoszcz, Wydawnictwo UKW, 2015, 277 pp.
Zhanna Liaburb – frantsuzhenka v Odesse [Jeanne Labourbe – the Frenchwoman in Odessa]. Available at: https://agesmystery.ru/rubriki/zagovory-i-afery/zhannalyaburb-francuzhenka-v-odesse/ [accessed: 20.03.2020].
Zogović R., Njegoševa poema o borbi i slobodi [Njegoš’s Poem About Struggle and Liberty], “Pobjeda”, 11.06.1947, pp. 2-5.
XI Zjazd Związku Komunistów Jugosławii. Podstawowe dokumenty [The 11th Congress of the UCY. The Fundamental Documents], Warszawa, Książka i Wiedza, 1979, 296 pp.
Informacje: Kultura Słowian, 2021, Tom XVII, s. 211 - 234
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Społeczno-kulturowe zaplecze ideologii socjalizmu w Czarnogórze
Socio-Cultural Basis of the Ideology of Socialism in Montenegro
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice
Publikacja: 2021
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 828
Liczba pobrań: 569