%0 Journal Article
%T Społeczno-kulturowe zaplecze ideologii socjalizmu w Czarnogórze
%A Miodyński, Lech
%J Kultura Słowian
%V 2021
%R 10.4467/25439561KSR.21.010.14421
%N Tom XVII
%P 211-234
%K socjalizm, marksizm, rewolucja proletariacka, etyka heroiczna
%@ 2451-4985
%D 2021
%U https://ejournals.eu/czasopismo/kultura-slowian/artykul/spoleczno-kulturowe-zaplecze-ideologii-socjalizmu-w-czarnogorze
%X W artykule omawia się w perspektywie chronologicznej i problemowej podstawowe przyczyny skutecznej adaptacji idei socjalistycznych w Czarnogórze w XX wieku. Obok źródeł myśli serbskiej, rosyjskiej i niemieckiej ważną rolę odegrał tu miejscowy paradygmat etyki heroicznej, kolektywizmu i egalitaryzmu, a także warunki ekonomiczne, związki polityczne z Rosją oraz słabość tradycji feudalnej i mieszczańskiej. Przedstawione przykłady ilustrują różne warianty rozumienia socjalizmu: jako postpatriarchalnego solidaryzmu, rewolucjonizmu etycznego, komunizmu utopijnego i antybiurokratyzmu. Elementy tych koncepcji dostrzegalne są zarówno w ich pierwszych czarnogórskich manifestacjach z lat 1905-1920, działalności międzywojennej KPJ, jak i w rewolucyjnym dyskursie antyfaszystowskiego ruchu partyzanckiego. Podobnie oryginalna geneza społeczno-kulturowa cechuje dokumentację zjawiska z okresów sporu z Międzynarodówką Komunistyczną (od 1948, w tym wypowiedzi Milovana Đilasa), budowy ustroju socjalizmu samorządowego i wydarzeń z lat 1987-1989.