Kwestia rosyjska w polityce polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu

Jan Engelgard

Kwestia rosyjska w polityce polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu

Data publikacji: 21.12.2020

Kultura Słowian, 2020, Tom XVI, s. 49-66

https://doi.org/10.4467/25439561KSR.20.004.13293

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Kwestia rosyjska w polityce polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu

Abstrakt

Upadek monarchii w Rosji i dwie rewolucje - lutowa i październikowa - zmusiły obóz narodowo-demokratyczny do zmiany polityki w kwestii rosyjskiej. Na konferencji pokojowej w Paryżu Roman Dmowski i jego współpracownicy doszli do wniosku, że wojna domowa w Rosji stworzyła próżnię, którą można wykorzystać w interesie Polski. Uważano, że pozycja międzynarodowa Rosji pozostanie słaba przez kilka lat. Stąd akceptacja polityki faktów dokonanych na Wschodzie i dążenie do zgody Rosji na nową granicę wschodnią, zgodnie z tzw. Linią Dmowskiego. Preferowano neutralność w konflikcie między bolszewikami a ruchem Białych, jednak - ze względu na postulaty krajów zachodnich - kontakty z przedstawicielami Białych i dyskretne rozmowy z nimi odbywały się w Paryżu. Roman Dmowski był gotowy do pracy nad porozumieniem z Białymi na warunkach polskich, mimo że nie wierzył, że uda im się pokonać bolszewików.

The fall of monarchy in Russia and two revolutions – February and October one – forced the National Democratic camp to change its policy on the Russian question. At Paris Peace Conference Roman Dmowski and his collaborators concluded that the Russian Civil War has created an opportunity which might be used in the interest of Poland. There was an opinion, that Russia’s international position will stay weak for several years – thus, the acceptance of fait accompli policy in the East and the endeavor to make Russia agree for the new eastern border, according to the so called line of Dmowski. Remaining neutral in the conflict between Bolsheviks and the White movement was preferred, however – due to the proposals by western countries – contacts with the representatives of White Russia and discreet talks with them were held in Paris. Roman Dmowski was ready to work on an agreement with White Russia on Polish conditions in spite of his disbelief that they will manage to defeat the Bolsheviks.

After some time Dmowski accepted the fall of White movement and started to think about finding a modus vivendi with new, Bolshevik Russia. This evolution began in Paris in 1919. One cannot say, that nothing was done then to reach an agreement with falling White Russia. However, all endeavors seemed to be deprived of any beliefs they might be successful.

Słowa kluczowe

Roman Dmowski, Komitet Narodowy Polski, Delegacja Polska na Konferencję Pokojową w Paryżu, Rząd Tymczasowy, Siergiej Sazonow, Józef Piłsudski, Lewis Bernstein Namier, Emile J. Dillon, granice wschodnie, Anton Denikin, Rosyjska Rada Polityczna, Borys Sawinkow, bolszewicy, biali

eastern borders, Anton Denikin, Russian Political Council, Boris Savinkov, Bolsheviks, White movement., Roman Dmowski, Polish National Committee, Polish delegation to Paris Peace Conference, Temporary Government, Sergey Sazonov, Józef Piłsudski, Lewis Bernstein Namier, Emile J. Dillon

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Źródła archiwalne

Archiwum Romana Dmowskiego, Muzeum Niepodległości w Warszawie.

Garlicki A., List Romana Dmowskiego do Aleksandra Skarbka z 1919 roku [Roman Dmowski’s Letter to Aleskander Skarbek From 1919], „Przegląd Historyczny”, 1973, nr 1.

Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1919 (czerwiec-grudzień) [Polish Diplomatic Documents, June-December 1919], red. S. Dębski, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2019.

Pamiętniki i wspomnienia

Dillon E.J., Konferencja pokojowa w Paryżu 1919 [Paris Peace Conference 1919], wstęp i oprac. T. Sikorski, A. Wątor, Kraków, Ośrodek Myśli Politycznej, 2020.

Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa [Polish Politics and State Reconstruction], Warszawa, Wydawnictwo Perzyński, Niklewicz i Spółka, 1926.

Kozicki S., Pamiętnik 1876-1939 [Memoirs 1876-1939], oprac., przedmowa i przypisy M. Mroczko, Słupsk, Akademia Pomorska, 2009.

Romer E., Pamiętnik paryski 1918-1919 [Paris Memoirs 1876-1939], oprac. A. Garlicki, R. Świętek, Wrocław, Oficyna Wydawnicza Foka, 2010.

Sokolnicki M., Emisariusz Niepodległej. Wspomnienia z lat 1896-1919 [The Independent’s Emissary. Memoirs 1896-1919], oprac. A. Dębska, Warszawa, Wydawnictwo Karta, 2019.

Wędziagolski K., Pamiętniki. Wojna i rewolucja, kontrrewolucja, bolszewicki przewrót, warszawski epilog [Memoirs. War and Revolution, Bolshevik Coup, Warsaw Epilogue], wstęp, posłowie, oprac. przypisów G. Eberhardt, Warszawa, Wydawnictwo Iskry, 2007.

Zaleski A., Wspomnienia [Memoirs], oprac., wstępem i przypisami opatrzyli K. Kania, K. Kloc, P.M. Żukowski, Warszawa, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 2017.

Zieliński J. [Kułakowski M.], Roman Dmowski w świetle listów i wspomnień [Roman Dmowski in Light of Letters and Memoirs], t. 2, Londyn, Gryf Publications Ltd., 1972.

Opracowania i artykuły

Hass L., Rosyjskie wolnomularstwo lat 1906-1918 (fragment z dziejów liberalizmu w Rosji), [Russian Freemasonry 1906-1918 (A Part of Liberalism History in Russia)], „Studia z dziejów ZSRR i Europy Środkowej”, t. VII .

Hołówko T., Po co wojska polskie idą na wschód? [Why Polish Troops Head East?], „Robotnik”, 19 sierpnia 1919 r.

Juzwenko A., Polska a „biała” Rosja (od listopada 1918 do kwietnia 1920 r.) [Poland and „White” Russia (November 1918 – April 1920], Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.

Kawalec K., Problem prorosyjskości Romana Dmowskiego [The Russian Problem in Roman Dmowski’s Thought], [w:] Między realizmem a apostazją narodową.

Koncepcje prorosyjskie w polskiej myśli politycznej [Between Realism and National Apostasis. Pro-Russian Concepts in Polish Political Thought], pod red. M. Zakrzewskiego, Kraków, Ośrodek Myśli Politycznej; Koło Studentów Doktryn Politycznych i Prawnych UPJPII Phronesis, 2015.

Kudrzycki Z., Stosunki polsko-rosyjskie na forum Sejmu ustawodawczego 1919-1922 [Polish-Russian Relations at Constitutional Assembly 1919-1922], Toruń, Wydawnictwo Mado, 2012.

MacMillan M., Paryż 1919. Sześć miesięcy, które zmieniły świat: konferencja pokojowa w Paryżu w 1919 roku i próba zakończenia wojny [Paris 1919. Six Months, That Changed the World: Paris Peace Conference and an Attempt to End the War], tłum. M. Młynarz, Oświęcim, Wydawnictwo Napoleon V, 2018.

Nowak A., Polska i trzy Rosje – studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (do kwietnia 1920 roku) [Poland and Three Russias – A Study of Eastern Policy of Józef Piłsudski (Before April 1920)], Kraków, Wydawnictwo Arcana, 2001.

Tarasiuk D., Aby przed kongresem pokoju można było „tych prawdziwych Polaków” od reprezentacji zupełnie usunąć. Z korespondencji Marii Curie-Skłodowskiej i Bolesława Motza z Aleksandrem Lednickim (czerwiec–listopad 1917) [So that We Could Completely Remove „Those Real Poles” From the Representation

Before the Peace Congress. Correspondence Between Maria Curie-Skłodowska, Bolesław Motz and Aleksander Lednicki (June-November 1917)], „Res Historica”, nr 44 (2017).

Wasiutyński B., O politykę wobec Rosji [For the Russian Policy], „Gazeta Warszawska”, 14 i 15 sierpnia 1919 r.

Informacje

Informacje: Kultura Słowian, 2020, Tom XVI, s. 49-66

DOI: https://doi.org/10.4467/25439561KSR.20.004.13293

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Kwestia rosyjska w polityce polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu

Angielski:

The Russian Question in the Policy of the Polish Delegation to the Paris Peace Conference

Autorzy

Jan Engelgard

Fundacja Narodowa im. Romana Dmowskiego

Publikacja: 21.12.2020

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Jan Engelgard (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1137

Liczba pobrań: 1093

<p> Kwestia rosyjska w polityce polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu</p>

Pobierz xml