Wojna w nauczaniu papieża Franciszka. Czy zmiana nauczania Kościoła katolickiego?
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEWojna w nauczaniu papieża Franciszka. Czy zmiana nauczania Kościoła katolickiego?
Data publikacji: 2023
Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 16 (2023), Tom 16, Zeszyt 3, s. 373 - 398
https://doi.org/10.4467/20844131KS.23.025.18389Autorzy
Wojna w nauczaniu papieża Franciszka. Czy zmiana nauczania Kościoła katolickiego?
War in the Teaching of Pope Francis: Is the Teaching of the Catholic Church Changing?
The issues of “war” and “peace” are a constant aspect of Pope Francis’ teaching. The aim of this paper is to determine whether Francis’ stance on war is a continuation of the hitherto realistic view of this phenomenon found in the teaching of the Catholic Church or whether it has come closer to idealistic notions. The research focuses mainly on an exegesis of the statements of Jorge Mario Bergoglio (Pope Francis) and to a lesser extent an interpretation of his actions and omissions. We conclude that, in the case of the current pope’s teaching, we are dealing with a modification of the approach to war and peace adopted in the doctrine of the Roman Catholic Church, consisting in the formal acceptance of the idea of a „just war” combined, however, with the imposition of important limitations on it. Similarly to apologists of pacifist humanism, Francis demonstrates an optimistic belief in the possibility of building a world order without violence. Significantly, he attempts to combine the promotion of pacifist ideals with an appeal to Christian moral principles. This rather intellectually daring ideological juxtaposition, freely treating both historical circumstances and contemporary events, provides Francis with a starting point for analysing and assessing the current destabilisation of the world order in international relations. In our view, Francis assumes that the main contemporary sources of war lead to human exclusion (in various aspects of existence) and the degradation of nature. For Francis, therefore, the vindication of a state of peace and thus the unconditional abandonment of war depends directly on the quality of life of the human race and the connected capacity of the ecosphere. At the same time, Francis avoids recognising Russia as a state that has attacked another state (Ukraine). This, and the avoidance of drawing consequences from the assumption of man’s original sin-contaminated nature, makes Francis’ teaching on war internally incoherent.
Źródła drukowane
Augustyn, św. Państwo Boże. Przeł. Władysław Kubicki. Kęty: Wydawnictwo Antyk, 1998.
Benedykt XVI. Caritas in veritate. Kraków: Wydawnictwo M, 2009.
Bergoglio, Jorge M. i Skórka, Abraham. W niebie i na ziemi. Przeł. Marta Szafrańska-Brandt. Kraków: Znak, 2013.
Bergoglio, Jorge M. „Kazanie podczas Mszy Św. z okazji 200-lecia niepodległości krajów Ameryki Łacińskiej (wygłoszone 12.12.2011 r.)”. W: Franciszek, Chciałbym Kościoła ubogiego dla ubogich. Przeł. Krzysztof Gołębiowski. Kraków: Wydawnictwo M, 2013.
Franciszek. Un’Enciclica sulla Pace in Ucraina, red. Francesco Antonio Grana. Milano: TS Edizioni, 2022.
Franciszek. Fratelli Tutti. Kraków: Wydawnictwo M, 2020.
Franciszek. „Messaggio alla Conferenza dell’ONU per la negoziazione di uno strumento giuridicamente vincolante sulla proibizione delle armi nucleari”. Acta Apostolicae Sedis 109 (2017).
Franciszek. Zepsucie i grzech. Przeł. Lidia Wrona. Kraków: Wydawnictwo Esprit, 2013.
Jan Paweł II. Sollicitudo rei socialis. Wrocław: Wrocławska Księgarnia Archidiecezjalna, 2017.
Katechizm Kościoła Katolickiego [KKK]. Poznań: Pallottinum, 1984.
Tomasz z Akwinu, św. Suma Teologiczna. Przeł. Feliks Wojciech Bednarkiewicz, Pius Bełch i Andrzej Głażewski. Warszawa: Wydawnictwo Veritas, 1985 [S.Th.].
Źródła internetowe
Franciszek. „Bóg ma dla nas zamiary pełne pokoju”. https://www.osservatoreromano.va/pl/news/2022-01/pol-001/bog-ma-dla-nas-zamiary-pelne-pokoju.html (dostęp: 3.12.2022).
Franciszek. „Evangelii gaudium”. https://www.vatican.va/content/dam/francesco/pdf/apost_exhortations/documents/papa-francesco_esortazione-ap_20131124_evangelii-gaudium_pl.pdf (dostęp: 25.09.2023).
Franciszek. „«Ius pacis» to prawo każdego z nas”. https://www.osservatoreromano.va/pl/news/2021-10/pol-010/ius-pacis-to-prawo-kazdego-z-nas.html (dostęp: 29.11.2022).
Franciszek. „Message to the Nonviolence and Just Peace Conference” z 11.04.2016 r. http://www.justpax.va/content/giustiziaepace/en/archivio/news/2016/pope-francis--message-tothe-the-nonviolence-and-just-peace-conf.html (dostęp: 3.12.2022).
Franciszek. „Orędzie na 47. Światowy Dzień Pokoju”. https://www.vatican.va/content/francesco/pl/messages/peace/documents/papa-francesco_20131208_messaggio-xlvii-giornata-mondiale-pace-2014.html (dostęp: 10.12.2022).
Franciszek. „Orędzie na 49. Światowy Dzień Pokoju”. https://www.vatican.va/content/francesco/pl/messages/peace/documents/papa-francesco_20151208_messaggio-xlix-giornata-mondiale-pace-2016.html (dostęp: 12.12.2022).
Franciszek. „Orędzie na 50. Światowy Dzień Pokoju”. https://www.vatican.va/content/francesco/pl/messages/peace/documents/papa-francesco_20161208_messaggio-l-giornata-mondiale-pace-2017.html (dostęp: 30.12.2022).
Franciszek. „Orędzie na 52. Światowy Dzień Pokoju”. https://www.vatican.va/content/francesco/pl/messages/peace/documents/papa-francesco_20181208_messaggio-52giornatamondiale-pace2019.html (dostęp: 21.12.2022).
Franciszek. „Orędzie na 53. Światowy Dzień Pokoju”. https://www.vatican.va/content/francesco/pl/messages/peace/documents/papa-francesco_20191208_messaggio-53giornatamondiale-pace2020.html (dostęp: 1.12.2022).
Franciszek. „Orędzie na 55. Światowy Dzień Pokoju”. (https://www.vatican.va/content/francesco/pl/messages/peace/documents/20211208-messaggio-55giornatamondiale-pace2022.html (dostęp: 21.12.2022).
Franciszek. „Orędzie na VI Światowy Dzień Ubogich z 13.11.2022 r.”. https://www.vatican.va/content/francesco/pl/messages/poveri/documents/20220613-messaggio-vi-giornatamondiale-poveri-2022.html (dostęp: 30.12.2022).
Franciszek. „Przemówienie na Anioł Pański z 2.10.2022 r.” https://www.catholicnewsagency.com/news/252445/pope-francis-appeals-to-putin-for-an-immediate-ceasefire-in-ukraine (dostęp: 3.12.2022).
Franciszek. „Spotkanie z jezuitami w Kazachstanie” z 15.09.2022 r. https://jezuici.pl/2022/09/kazachstan-rozmowa-papieza-franciszka-z-jezuitami (dostęp: 13.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 2.12.2021 r.”. https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1466467203302232064 (dostęp: 3.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 5.12.2021 r.”. https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1467459989375750154 (dostęp: 6.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 12.12.2021 r.”. https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1470038229596266505 (dostęp: 6.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 20.02.2022 r.”. https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1495367639253852162 (dostęp: 4.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 23.02.2022 r.”. https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1496469904521928706 (dostęp: 4.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 20.03.2022 r.”. https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1505551199004672000 (dostęp: 2.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 20.03.2022 r.”. https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1505553003708928007 (dostęp: 2.02.2022).
Franciszek. „Tweet z 6.03.2022 r.”. https://www.catholicnewsagency.com/news/250585/popefrancis-sends-cardinals-to-ukraine-where-rivers-of-blood-and-tears-flow (dostęp: 3.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 27.03.2022 r.”. https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1508088853931900929 (dostęp: 2.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 1.05.2022 r.” https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1520751607272648706 (dostęp: 2.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 30.05.2022 r.” https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1531236481129390082 (dostęp: 4.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 3.07.2022 r.”. https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1543572766921699330 (dostęp: 4.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 28.07.2022 r.”. https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1552599746904264705 (dostęp: 3.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 24.08.2022 r.”. https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1570042180361756673 (dostęp: 3.12.2022).
Franciszek. „Tweet z 2.10.2022 r.”. https://twitter.com/Pontifex_pl/status/1576549055018287104 (dostęp: 3.12.2022).
Franciszek. Tweet z 25.10.2022”. https://misyjne.pl/papiez-w-koloseum-swietym-prawem-jest-wolanie-o-pokoj/ (dostęp: 2.12.2022).
Franciszek. „Wystąpienie podczas międzyreligijnego spotkania modlitewnego o pokój w dniu 25.10.2022 r.”. https://misyjne.pl/papiez-w-koloseum-swietym-prawem-jest-wolanie-o-pokoj/ (dostęp: 3.12.2022).
Franciszek. „Wywiad dla czasopisma «America»” z 28.11.2022 r. https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1492141%2Cpapiez-panstwo-rosyjskie-dokonuje-inwazji-na-ukraine-dobrze-wiadomo-kogo (dostęp: 15.12.2022).
Franciszek. Wywiad podczas podróży z Bahrajnu” z 6.11.2022 r. https://www.vatican.va/content/francesco/pl/speeches/2022/november/documents/20221106-voloritorno-bahrain.html (dostęp: 15.12.2022).
Jan XXIII. „Pacem in terris”. http://ptm.rel.pl/czytelnia/dokumenty/dokumenty-papieskie/41-janxxiii/227-encyklika-pacem-in-terris.html (dostęp: 3.12.2022).
Jan Paweł II. „Orędzie na Światowy Dzień Pokoju (1.01.2000)”. https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/przemowienia/dzien_pokoju_01012000.html (dostęp: 30.11.2022).
Konferencja prasowa podczas lotu powrotnego Ojca Świętego z podróży do Kazachstanu z 15.09.2022 r. https://www.vatican.va/content/francesco/pl/speeches/2022/september/documents/20220915-kazakhstan-voloritorno.html (dostęp: 13.12.2022).
Paweł VI. „Gaudium et Spes”. http://ptm.rel.pl/czytelnia/dokumenty/dokumenty-soborowe/sobor-watykanski-ii/141-konstytucja-duszpasterska-o-kosciele-w-swiecie-wspolczesnym-gaudium-et-spes.html (dostęp: 3.12.2022).
Paweł VI. „Populorum progressio”. https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/pawel_vi/encykliki/populorum_progressio (dostęp: 15.12.2022).
Opracowania
Andrijanić, Goran. „Nominacja w Watykanie, która wywołała szok na Ukrainie. Wiele mówi o nastrojach papieża i jego doradców”. https://wpolityce.pl/kosciol/626284-nominacja-w-watykanie-ktora-wywolala-szok-na-ukrainie (dostęp: 7.12.2022).
Beczko, Jacek. „Pacyfizm radykalny i umiarkowany a pojęcie „wojny sprawiedliwej”. Edukacja Etyczna 16 (2019): 145–64. DOI 10.24917/20838972.16.9.
Boniecki, Adam. „Papież i teologia wyzwolenia”. Tygodnik Powszechny (19.09.2013). https://www.tygodnikpowszechny.pl/papieze-i-teologia-wyzwolenia-20549 (dostęp: 17.04.2023).
Braun, Christian. „Pope Francis on War and Peace”. Journal of Catholic Social Thought 15, nr 1 (2018): 63–87. DOI:10.5840/jcathsoc20181514.
Cernuzio, Salvatore. „La Santa Sede: Costruire un sistema di sicurezza collettiva senza posto per le armi nucleari”. https://www.vaticannews.va/it/vaticano/news/2022-04/pontificia-accademia-per-le-scienze-prevenzione-nucleare-guerra.html (dostęp: 3.12.2022).
Charentenay de, Pierre. „Teologia ludu. Latynoamerykańskie źródła myślenia papieża Franciszka”. Znak 754 (2018). https://www.miesiecznik.znak.com.pl/teologia-ludu-latynoamerykanskie-zrodla-myslenia-papieza-franciszka/ (dostęp: 17.04.2023).
Domosławski, Artur. „Rozmowa z Ruben Dri: Franciszek zmienia tylko fasadę Kościoła”. Krytyka Polityczna (1.02.2014). https://krytykapolityczna.pl/swiat/ruben-dri-franciszek-zmienia-tylko-fasade-kosciola-rozmowa-domoslawskiego/ (dostęp: 17.04.2023).
Gianelli, Andrea i Tornielli, Andrea. Papieże a wojna. Od pierwszego światowego konfliktu do ataku na Irak. Przeł. Lucyna Rodziewicz. Kraków: Wydawnictwo M, 2006.
Gisotti, Alessandro. „Papa Francesco e la necessità di un”ONU più efficace”. https://www.vaticannews.va/it/papa/news/2022-04/papa-francesco-onu-osservatore-romano-guerra-ucraina.html (dostęp: 3.12.2022).
Górski, Rafał. „Papież Franciszek, wojna na Ukrainie i «szczekanie NATO»”. Tygodnik Spraw Obywatelskich 123 (2022): https://instytutsprawobywatelskich.pl/gorski_prowokuje-papiez-franciszek-wojna-na-ukrainie-i-szczekanie-nato/ (dostęp: 12.12.2022).
Hencel, Przemysław. „Ostry zgrzyt na inauguracji papieża Franciszka”. https://wiadomosci.onet.pl/kiosk/ostry-zgrzyt-na-inauguracji-papieza-franciszka/gsec9 (dostęp: 9.12.2022).
Ivereigh, Austen. Prorok. Biografia Franciszka, papieża radykalnego. Przeł. Marcin Masny. Bytom: Wydawnictwo Niecałe, 2015.
Józefiak, Stanisław. Państwo i Kościół w pismach św. Augustyna. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2004.
Kant, Immanuel. Zum ewigen Frieden. Ein philosophischer Entwurf. Königsberg: bey Friedrich Nicolovius, 1795 (wyd. 2 poszerz.: Königsberg: bey Friedrich Nicolovius, 1796).
Karoń, Krzysztof. „Pacyfizm jest klinicznym przykładem żerowania antykultury na społecznym infantylizmie”. http://www.historiasztuki.com.pl/strony/020-00-01f-ANTYKULTURA-PACYFIZM.html (dostęp: 20.12.2022).
Kovalenko, Igor. „Papież Franciszek krytykuje Cyryla w swoim stylu”. https://www.wprost.pl/swiat/10858384/papiez-franciszek-krytykuje-cyryla-w-swoim-stylu-nie-wymowil-nawet-imienia-patriarchy.html (dostęp: 15.12.2022).
Kowalczyk, Stanisław. „Filozofia pokoju św. Tomasza z Akwinu”. Roczniki Nauk Społecznych 16–17 (1988–1989): 69–90.
Kozerska, Ewa i Scheffler, Tomasz. „Projekty integracji europejskiej do 1952 r.” W: Prawo i gospodarka Polski po Traktacie Lizbońskim, red. Ewa Kozerska, Przemysław Malinowski i Tomasz Scheffler, 21–49. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2011.
Kozerska, Ewa i Scheffler, Tomasz. „O wojnie i pokoju”. W: Wojna i pokój: wybrane zagadnienia prawno-historyczne, red. Ewa Kozerska, Piotr Sadowski i Andrzej Szymański, 7–17. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2013.
Lind, Andreas. „Giovanni XXIII e papa Francesco, due “uomini dei tempi bui”. https://www.laciviltacattolica.it/articolo/giovanni-xxiii-e-papa-francesco-due-uomini-dei-tempi-bui/ (dostęp: 19.12.2022).
Minois, Georges. Kościół i wojna. Od czasów Biblii do ery atomowej. Przeł. Adam Szymanowski. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1994.
Nęcek, Robert. „Kultura spotkania podstawą komunikacji międzyludzkiej. Na kanwie encykliki społeczne Fratelli Tutti papieża Franciszka”. Społeczeństwo 1 (153) (2021): 47–57.
Nowak, Katarzyna, oprac. „Papież Franciszek wysłał do Cyryla list z życzeniami”. https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114881,28375012,papiez-franciszek-wyslal-do-cyryla-list-z-zyczeniami-drogi.html (dostęp: 4.12.2022).
Parolin, Pietro. „La guerra non è mai un evento ineluttabile”. https://www.vaticannews.va/it/vaticano/news/2022-09/cardinale-parolin-intervista-viaggio-papa-kazakhstan.html (dostęp: 12.12.2022).
Płoski, Tadeusz. „Sprawiedliwość, wojna i pokój w nauczaniu Kościoła katolickiego”. Studia Warmińskie 41–42 (2004–2005): 339–64.
Pytel, Jakub. „Falklandy. Niby nic…”. http://jacquesblutoir.blogspot.com/2013/03/falklandy-niby-nic.html (dostęp: 10.12.2022).
Riccardi, Andrea. „Wystąpienie podczas międzynarodowego spotkania pt. «Wołanie o pokój» zorganizowanego przez Wspólnotę Św. Idziego w dniu 23.10.2022r. w Rzymie”. https://www.vaticannews.va/pl/swiat/news/2022-10/rzym-miedzynarodowe-spotkanie-by-odpowiedziec-na-wolanie.html (dostęp: 5.12.2022).
Scheffler, Tomasz. „Wielka Wojna i przyczyny jej wybuchu w ocenie Benedykta XV (1914)”. W: Wojna i pokój. Wybrane zagadnienia prawno-historyczne, red. Ewa Kozerska, Piotr Sadowski i Andrzej Szymański, 185–207. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2013.
Tomański, Rafał. „Papież na rzecz Falklandów? Watykan dementuje”. https://www.rp.pl/wydarzenia/art4372821-papiez-na-rzecz-falklandow-watykan-dementuje (dostęp: 10.12.2022).
Tykfer, Mirosław. „Franciszek ortodoks”. Przewodnik Katolicki 4 (2019). https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2019/Przewodnik-Katolicki-4-2019/Wiara-i-Kosciol/Franciszek-ortodoks (dostęp: 17.04.2023).
Wnętrzak, Teresa. Znaczenie pojęć filozoficzno-politycznych w De Civitate Dei Św. Augustyna. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2002. Woleński, Jan. „Humanizm i racjonalizm”. http://www.humanizm.net.pl/hirwolenski.html (dostęp: 5.12.2022).
Yoder, Katie. „Pope Francis sends cardinals to Ukraine, where «rivers of blood and tears flow»”. https://www.catholicnewsagency.com/news/250585/pope-francis-sends-cardinals-to-ukrainewhere-rivers-of-blood-and-tears-flow (dostęp: 11.12.2022).
Zięba, Maciej. „Kościół i pacyfizm”. Teologia Polityczna 1 (2003–2004): 8–15.
Informacje: Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 16 (2023), Tom 16, Zeszyt 3, s. 373 - 398
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Wojna w nauczaniu papieża Franciszka. Czy zmiana nauczania Kościoła katolickiego?
War in the Teaching of Pope Francis: Is the Teaching of the Catholic Church Changing?
Uniwersytet Opolski, pl. Kopernika 11a, 45-040 Opole, Polska
Uniwersytet Wrocławski, Polska, plac Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław
Publikacja: 2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 458
Liczba pobrań: 330
Sugerowane cytowania: Chicago