Reguły kwalifikacji archiwalnej akt spraw karnych w rozporządzeniu o przechowywaniu i niszczeniu akt sądowych z 1937 r. O genezie i skutkach międzywojennych reguł oceny wartości archiwalnej akt sądów powszechnych
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEReguły kwalifikacji archiwalnej akt spraw karnych w rozporządzeniu o przechowywaniu i niszczeniu akt sądowych z 1937 r. O genezie i skutkach międzywojennych reguł oceny wartości archiwalnej akt sądów powszechnych
Data publikacji: 31.03.2023
Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 16 (2023), Tom 16, Zeszyt 1, s. 87 - 110
https://doi.org/10.4467/20844131KS.23.005.17305Autorzy
Reguły kwalifikacji archiwalnej akt spraw karnych w rozporządzeniu o przechowywaniu i niszczeniu akt sądowych z 1937 r. O genezie i skutkach międzywojennych reguł oceny wartości archiwalnej akt sądów powszechnych
Rules of Criminal Court Record Archival Appraisal in the Provisions on the Court Records Storage and Disposal from 1937. On the Genesis and Results of Interwar Regulation on Determining the Value of the Polish Common Court Documentation
An article is devoted to what is a crucial problem for every historian of the 19th and 20th centuries – historical rules of archival appraisal, that is, the determination as to which records that were created for practical reasons and current activities of state institutions in the past, should be protected permanently because of their historical value. The author focuses on criminal court records in light of the Polish interwar rules enacted by the Justice Minister in 1937. The mentioned regulation was the first on an analyzed matter in Polish legal tradition. It set the essential criteria and mechanisms for court records archival appraisal, also adopted in later rules on this topic from 1975, 1989, and 2004 (the latest remains in force to the present). Beyond this the author tries to explain why, in 1937, the Polish Ministry established rules that intended to permanently protect only a few groups of criminal court records as being historically valuable. He mainly analyzes the primary regulation draft from January of 1937, which intended to cover more groups of criminal court records for permanent archival protection. The paper tries to establish the reasons as to why those propositions were rejected. In the end, the author purposes to set in motion a discussion of the consequences that resulted from rules adopted in 1937 for current legal-historical or historical-criminological research.
Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Katowicach [APK]
Sąd Okręgowy w Sosnowcu 1918–1939 (SOS), sygn. 89, 267, 304, 317, 355, 505, 506, 556, 558, 578, 590, 599, 676, 741, 744, 763, 795, 857, 870, 1020,1052, 1084, 1116, 1348
Archiwum Narodowe w Krakowie [ANK]
Sąd Okręgowy w Krakowie 1919–1939 (SOK), sygn. 10963, 13036, 13059, 13354, 13431, 13446, 13603, 13748, 13922, 13927, 13943, 13956, 14145, 16719, 16728, 16945, 16946, 17259, 17392, 19169
Archiwum Państwowe w Poznaniu [APP]
Sąd Apelacyjny w Poznaniu 1920–1939 (SAP), sygn. 346, 353
Archiwum Państwowe w Toruniu [APT]
Sąd Okręgowy w Grudziądzu 1920–1939 (SOG), sygn. 78, 79. 81, 83, 85, 89, 92, 94, 96, 155, 217
Źródła drukowane
„Sprawozdanie z działalności Wydziału Archiwów Państwowych w roku 1937”. Archeion 16 (1937): 137–8.
Źródła prawne
Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej z dnia 15 maja 1871 r. z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami po rok 1918 wraz z ustawą wprowadczą do kodeksu karnego dla Związku Północno-Niemieckiego (Rzeszy Niemieckiej) z dnia 31 maja 1870 r. Przekład urzędowy Departamentu Sprawiedliwości Ministerstwa b. Dzielnicy Pruskiej. Poznań: Spółka Pedagogiczna, 1920.
Kodeks karny z r. 1903 (przekład z rosyjskiego) z uwzględnieniem zmian i uzupełnień obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 maja 1921 r. Warszawa: Ministerstwo Sprawiedliwości, 1922.
Kodex karzący dla Królestwa Polskiego: z dodaniem praw kryminalnych późniey uchwalonych, reiestru porządkowego i alfabetycznego, przypisków wskazuiących artykuły związek z sobą maiące. Warszawa: w drukarni przy ulicy Elektoralney No 744, 1830.
Rosenblatt, Józef, wyd. Ustawa Karna o zbrodniach, występkach i przekroczeniach z dnia 27 maja 1852 r. razem z późniejszemi do niej się odnoszącemi ustawami i rozporządzeniami oraz orzeczeniami Trybunału Najwyższego. Kraków: Księgarnia Leona Frommera, 1914.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.R.P. 1932 nr 102 poz. 863).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. Kodeks karny (Dz.U.R.P. 1932 nr 60 poz. 571).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o niektórych przestępstwach przeciwko bezpieczeństwu Państwa (Dz.U.R.P. 1934 nr 94 poz. 851).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 10 maja 1927 r. o prawie prasowem (t.j. Dz.U.R.P. 1928 nr 1 poz. 1).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 lutego 1928 r. o karach za szpiegostwo i niektóre inne przestępstwa przeciw Państwu (Dz.U.R.P. 1928 nr 18 poz. 160).
Ustawa z dnia 20 czerwca 1985 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.R.P. 1985 nr 31 poz. 137).
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.R.P. 2001 nr 98 poz. 1070).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 czerwca 1937 r. o przechowywaniu i niszczeniu akt i ksiąg w sprawach sądowych i administracji sądowej (Dz.U.R.P. 1937 nr 42 poz. 335).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 grudnia 1975 r. w sprawie okresów przechowywania i warunków niszczenia akt spraw sądowych lub przekazywania ich archiwom państwowym (Dz.U.R.P. 1975 nr 43 poz. 220).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 maja 1989 r. w sprawie okresów przechowywania i warunków niszczenia akt spraw sądowych lub przekazywania ich archiwom państwowym (Dz.U.R.P. 1989 nr 28 poz. 150).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 marca 2004 r. w sprawie archiwizowania akt spraw sądowych (t.j. Dz.U.R.P. 2014 poz. 991).
Opracowania
Borodij, Eugeniusz. „Problemy klasyfikacji archiwalnej współczesnej dokumentacji archiwalnej”. W: Archiwa instytucji wymiaru sprawiedliwości w służbie państwa i obywateli: materiały III Krajowego Sympozjum Archiwalnego, Łódź, 4–5 września 2001 r., red. Julian Baranowski i Urszula Zarzycka-Sutter, 77–93. Łódź: Stowarzyszenie Archiwistów Polskich, 2001.
Degen, Robert. „Garść uwag na temat selekcji w Polsce”. W: Toruńskie konfrontacje archiwalne. T. 1: Archiwistyka na uniwersytetach – archiwistyka w archiwach, red. Waldemar Chorążyczewski i Agnieszka Rosa, 133–43. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2009.
Falkowski, Piotr. „Dokumentacja masowa a współczesny użytkownik archiwum”. W: Toruńskie konfrontacje archiwalne. T. 4: Pogranicza archiwistyki, red. Waldemar Chorążyczewski i Agnieszka Rosa, 119–42. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019.
Filar, Danuta, Łasocha, Stanisław. „Znaczenie dokumentacji sądowej w funkcjonowaniu polskiego sądownictwa, jej użyteczność dla państwa i obywateli”. W: Archiwa instytucji wymiaru sprawiedliwości w służbie państwa i obywateli. Materiały III Krajowego Sympozjum Archiwalnego, Łódź, 4–5 września 2001 r., red. Julian Baranowski i Urszula Zarzycka-Sutter, 7–14. Łódź: Stowarzyszenie Archiwistów Polskich, 2001.
Galuba, Robert. Archiwa państwowe w latach 1918–2011. Podstawy prawne działalności. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2012.
Górak, Artur i Magier, Dariusz. „Selekcja archiwalna jako konstruowanie zasobu źródeł historycznych”. Archiwa – kancelarie – zbiory 2, z. 4 (2011): 131–43.
Konstankiewicz, Marek. „Prawo archiwalne II Rzeczypospolitej”. W: Archiwa w niepodległej. Stulecie archiwów państwowych 1919–2019, red. Ewa Rosowska, 79–92. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2019.
Kucharski, Tomasz. „Akta spraw sądowych i orzecznictwo sądowe z okresu II RP jako źródło historyczne. Węzłowe problemy kwerendy i metodyki archiwalnej na przykładzie badań nad fideikomisami familijnymi”. Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 13, z. 1 (2020): 25–50.
Kwiatkowska, Wiesława. „Co mogą, a co powinni wiedzieć o naszych czasach przeszłe pokolenia. Kulturowe aspekty selekcji dokumentacji”. Archeion 112 (2011): 191–204.
Łysiak, Ludwik. „Archiwa sądowe XIX–XX wieku”. Archeion 25 (1956): 76–9.
Maciejewska, Danuta. Biurowość sądowa po nowelizacji przepisów od dnia 1 stycznia 2016 roku. Komentarz praktyczny. T. 1. Kraków: Suprema Lex, 2016.
Makarewicz, Juliusz. Kodeks karny z komentarzem, red. Alicja Grześkowiak i Krzysztof Wiak. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2012.
Makowski, Wacław. Kodeks karny. Komentarz. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, 1937.
Mamczak-Gadkowska Irena. Archiwa państwowe w II Rzeczypospolitej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2006.
Materniak-Pawłowska, Małgorzata. Ustrój sądownictwa powszechnego w II Rzeczypospolitej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2003.
Maziarz, Jakob. Sądy przysięgłych w II Rzeczypospolitej w praktyce Sądu Okręgowego w Krakowie. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
Peiper, Leon. Komentarz do kodeksu karnego, prawa o wykroczeniach i przepisów wprowadzających wraz z niektóremi ustawami dodatkowemi i wzorami orzeczeń do prawa o wykroczeniach. Kraków: Leon Frommer, 1933.
Rodak, Mateusz. „Przestępstwo zgwałcenia i jego sprawcy w II Rzeczypospolitej. Próba wstępnej charakterystyki”. Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 17 (2015): 131–48.
Siemaszko, Karol, „W trudnym okresie odbudowy państwa”. Tak zwany mały kodeks karny w świetle orzecznictwa Sądu Okręgowego w Krakowie w latach 1946–1950. Warszawa: Wydawnictwo IPN. 2015.
Siemaszko, Karol. „Kryminologia historyczna jako kierunek badań nad przestępczością kryminalną”. Czasopismo Prawno-Historyczne 72, z. 1 (2020): 241–51.
Szczepaniak, Damian. „Uwłaczenie czci lub powadze Prezydenta RP w świetle praktyki Sądu Okręgowego w Krakowie (1933–1939)”. Czasopismo Prawno-Historyczne 74, z. 1 (2022): 211–252.
Wojciechowski, Marek. „Wartościowanie dokumentacji w sądach powszechnych – wybrane zagadnienia”. W: Toruńskie konfrontacje archiwalne. T. 5: Archiwistyka uniwersalna, archiwistyka lokalna, red. Waldemar Chorążyczewski i Agnieszka Rosa, 203–10. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2017.
Źródła internetowe
Jednolity rzeczowy wykaz akt w Sądzie Rejonowym w Żaganiu. https://zagan.sr.gov.pl/0061L/data/download/47_Zarzadzenie_Prezesa_nr_20_2016.pdf (dostęp: 27.07.2022).
Słowik, Paweł. „Sędziowie nie potrafią pisać. Dlatego nie rozumiemy orzeczeń”. https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/948858,sedziowie-nie-potrafia-pisac-dlatego-nie-rozumiemy-orzeczen.html (dostęp 27.07.2022).
Informacje: Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 16 (2023), Tom 16, Zeszyt 1, s. 87 - 110
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Reguły kwalifikacji archiwalnej akt spraw karnych w rozporządzeniu o przechowywaniu i niszczeniu akt sądowych z 1937 r. O genezie i skutkach międzywojennych reguł oceny wartości archiwalnej akt sądów powszechnych
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Polska
Publikacja: 31.03.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiSugerowane cytowania: Chicago