Realizacja postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 roku w zakresie wymiaru sprawiedliwości
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTERealizacja postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 roku w zakresie wymiaru sprawiedliwości
Data publikacji: 30.06.2023
Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 16 (2023), Tom 16, Zeszyt 2, s. 203 - 235
https://doi.org/10.4467/20844131KS.23.014.17832Autorzy
Realizacja postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 roku w zakresie wymiaru sprawiedliwości
Implementation of the Provisions of the Constitution of the Republic of Poland of 17 March 1921 Concerning the Administration of Justice
The article – divided into four sections – is centered around the implementation of the provisions of the Constitution of the Republic of Poland of 17 March 1921 in the area of the administration of justice. The first section discusses the work on a draft constitution carried out between 1917 and 1921, with particular focus on the judiciary. The second analyses the content of the provisions of the Constitution referring to the administration of justice. The third deals with the judicature. In this section, the author discusses the organisation and work of, among others: the State Tribunal, the Supreme Administrative Tribunal, the Competence Tribunal, and courts of common pleas, paying particular attention to the unimplemented norms of the Constitution – mainly the failure to establish administrative courts of different instances with the participation of citizens, and the absence of citizens serving as justices of the peace or jurors. Two issues played important roles in the implementation of constitutional norms regarding the administration of justice. The first was the political situation in Poland after the 1926 May Coup. The second was the amendments to the Constitution introduced in connection with the entry into force of the 1926 “August Amendment”, that gave the President of the Republic of Poland the power to promulgate ordinances having the legal effect of legislative acts. This allowed the Polish government of that time to carry out, to a great extent, a standardisation of the courts of common pleas, which was accomplished by promulgation of the Ordinance of the President of the Republic of Poland of 6 February 1928 – the Act on the Organisation of Courts of Common Pleas. Additionally, between 1929 and 1932 the government embarked on an extensive program of dismissing existing judges and appointing new ones. Importantly, this was accompanied by a change in the line of jurisprudence of the Supreme Court and the Supreme Administrative Tribunal, according to which courts lost their authority to examine the constitutionality of ordinances promulgated by the President of the Republic of Poland. In the final section of the article – the summary – the author notes that the implementation of the norms of the Constitution concerning the administration of justice was, to a great extent, non-existent, given the political situation after the May Coup. It further points out that the same was also true in the period between 1944 and 1952, during which the basic principles of the Constitution of 17 March 1921 applied.
* Artykuł stanowi rozszerzoną wersję wystąpienia autora na konferencji pt. „Tradycje ustrojowe II Rzeczypospolitej. W stulecie Konstytucji marcowej”, która odbyła się w dniach 5–6 października 2021 r. Konferencję zorganizował Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r., wymiar sprawiedliwości, sądownictwo, udział czynnika społecznego w wymiarze sprawiedliwości, rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z mocą ustawy; Constitution of the Republic of Poland of 17th March 1921, administration of justice, judicature, citizens’ participation in the administration of justice, ordinances of the President of the Republic of Poland with the legal effect of an act
Źródła prawne
Prawodawstwo
Przepisy Tymczasowe o urządzeniu sądownictwa w Królestwie Polskim (Dz. rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego 1917 nr 84 poz. 351).
Przepisy Tymczasowe o urządzeniu sądownictwa w Królestwie Polskim (Dz. rozporządzeń c. i k. Zarządu Wojskowego w Polsce 1917 część XIV poz. 71).
Rozporządzenie. Przepisy Tymczasowe o urządzeniu sądownictwa w Królestwie Polskim (Dz. Urz. Departamentu Sprawiedliwości Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego 1917 poz. 1).
Rada Regencyjna do Narodu Polskiego (Dz. Praw Królestwa Polskiego 1918 nr 12 poz. 23).
Rada Regencyjna do Narodu Polskiego (Dz.P.P.P. 1918 nr 17 poz. 38).
Do Naczelnego Dowódcy Wojsk Polskich Józefa Piłsudskiego (Dz.P.P.P. 1918 nr 17 poz. 39).
Dekret (Dz.P.P.P. 1918 nr 17 poz. 40).
Dekret z dnia 22 listopada 1918 r. o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej (Dz.P.P.P. 1918 nr 17 poz. 41).
Rozporządzenie z dnia 15 grudnia 1919 r. o organizacji sądownictwa karnego w b. dzielnicy pruskiej (Tygodnik Urzędowy 1919 nr 70, s. 414).
Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1921 nr 44 poz. 267).
Ustawa Przechodnia z dnia 18 maja 1921 r. do Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 marca 1921 r. w sprawie tymczasowej organizacji władzy zwierzchniej Rzeczypospolitej (Dz.U. 1921 nr 44 poz. 268).
Ustawa z dnia 28 lipca 1922 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu (Dz.U. 1922 nr 66 poz. 590).
Ustawa z dnia 3 sierpnia 1922 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym (Dz.U. 1922 nr 67 poz. 600).
Ustawa z dnia 27 kwietnia 1923 r. o Trybunale Stanu (Dz.U. 1923 nr 59 poz. 415).
Ustawa z dnia 11 stycznia 1924 r. o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej (Dz.U. 1924 nr 4 poz. 28).
Ustawa z dnia 31 lipca 1924 r. o naprawie Skarbu Państwa i poprawie gospodarstwa społecznego (Dz.U. 1924 nr 71 poz. 687).
Ustawa z dnia 25 listopada 1925 r. o Trybunale Kompetencyjnym (Dz.U. 1925 nr 126 poz. 897).
Ustawa z dnia 2 sierpnia 1926 r. zmieniająca i uzupełniająca Konstytucję Rzeczypospolitej dnia 17 marca 1921 r. (Dz.U. R.P. Nr 44 poz. 267) (Dz.U. 1926 nr 78 poz. 442).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 20 października 1926 r. o uzupełnieniu przepisów normujących ustrój władz spółek akcyjnych (Dz.U. 1926 nr 103 poz. 598).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 4 listopada 1926 r. o karach za rozpowszechnianie nieprawdziwych wiadomości, oraz o karach za zniewagę władz i ich przedstawicieli (Dz.U. 1926 nr 110 poz. 640).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 10 maja 1927 r. o prawie prasowem (Dz.U. 1927 nr 45 poz. 398).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 10 maja 1927 r. zmieniające niektóre postanowienia ustaw karnych o rozpowszechnianiu nieprawdziwych wiadomości i o zniewagach (Dz.U. 1927 nr 45 poz. 399).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 28 grudnia 1927 r. zmieniające prawo prasowe (Dz.U. 1927 nr 118 poz. 1010).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 28 grudnia 1927 r. w sprawie zmiany roporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 10 maja 1927 r. zmieniającego niektóre postanowienia o rozpowszechnianiu nieprawdziwych wiadomości i o zniewagach (Dz.U. 1927 nr 118 poz. 1011).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. 1928 nr 12 poz. 93).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 lutego 1928 r. o zmianie i uzupełnieniu przepisów, dotyczących ustroju Najwyższego Trybunału Administracyjnego, oraz o stosunku służbowym sędziów Najwyższego Trybunału Administracyjnego (Dz.U. 1928 nr 13 poz. 94).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu z dnia 24 grudnia 1928 r. w sprawie utworzenia wydziałów handlowych w sądach okręgowych (Dz.U. 1928 nr 104 poz. 947).
Ruch służbowy w Najwyższym Trybunale Administracyjnym (Monitor Polski z dnia 11 lutego 1928 r. nr 34, s. 1).
Ustawa z dnia 4 marca 1929 r. w sprawie zmiany niektórych postanowień rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r., zawierającego „Prawo o ustroju sądów powszechnych” (Dz.U. 1928 nr 12 poz. 93) (Dz.U. 1930 nr 5 poz. 43).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 19 marca 1928 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1928 nr 33 poz. 313).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o sądach pracy (Dz.U. 1928 nr 37 poz. 350).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 sierpnia 1932 r. w sprawie upoważnienia władzy mianującej do przenoszenia sędziów w stan spoczynku i na inne miejsce służbowe (Dz.U. 1932 nr 73 poz. 663).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym (Dz.U. 1932 nr 94 poz. 806).
Ustawa z dnia 28 marca 1933 r. o kartelach (Dz.U. 1933 nr 31 poz. 270).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 17 czerwca 1934 r. w sprawie osób zagrażających bezpieczeństwu, spokojowi i porządkowi publicznemu (Dz.U. 1934 nr 50 poz. 473).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. Prawo o sądach pracy (Dz.U. 1934 nr 95 poz. 854).
Ustawa z dnia 26 marca 1935 r. o Inwalidzkim Sądzie Administracyjnym (Dz.U. 1935 nr 26 poz. 177).
Ustawa Konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r. (Dz.U. 1935 nr 30 poz. 227).
Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 r. o zniesieniu instytucji sądów przysięgłych i sędziów pokoju (Dz.U. 1938 nr 24 poz. 213).
Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 22 lipca 1944 r. (Dz.U. 1944 nr 1, załącznik).
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 15 sierpnia 1944 r. o wprowadzeniu Sądów Przysięgłych (Dz.U. 1944 nr 2 poz. 7).
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23 października 1944 r. o powołaniu i ukonstytuowaniu ławy przysięgłych (Dz.U. 1944 nr 9 poz. 47).
Ustawa Konstytucyjna z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1947 nr 18 poz. 71).
Ustawa z dnia 27 kwietnia 1949 r. o zmianie prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. 1949 nr 32 poz. 237).
Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r. (Dz.U. 1952 nr 33 poz. 232).
Ustawa Konstytucyjna z dnia 22 lipca 1952 r. Przepisy wprowadzające Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. 1952 nr 33 poz. 233).
Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 1980 nr 4 poz. 8).
Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. 1982 nr 11 poz. 83).
Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu (Dz.U. 1982 nr 11 poz. 84).
Ustawa z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. 1985 nr 22 poz. 98).
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483 ze zm.).
Orzecznictwo
Orzeczenia Sądu Najwyższego [z dnia]
16 maja 1925 r. (K 134/25). Orzecznictwo Sądów Polskich (1925): poz. 389.
18 lutego 1928 r. Gazeta Sądowa Warszawska 56, nr 20 (1928): 248–54.
„Orzeczenie Sądu Najwyższego w sprawie t. zw. «Dekretu prasowego»”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 3 (1928): 799–812.
17 czerwca 1931 r. (C 29/31). Orzecznictwo Sądów Polskich (1931): poz. 433.
2 października 1946 r. (K. 1127/46). Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Karnej 4 (1947): poz. 95.
Wyroki Najwyższego Trybunału Administracyjnego [z dnia]
26 lutego 1929 r. (l. rej. 1372/27). Zbiór Wyroków NTA (1929): nr 28A; Orzecznictwo Sądów Polskich (1929): poz. 475 (podany pod datą 8 czerwca 1928 r.).
18 listopada 1935 r. (l. rej. 8683/32). Zbiór Wyroków NTA (1935): nr 1089A; Orzecznictwo Sądów Polskich (1936): poz. 700.
Inne
Ankieta Konstytucyjna Sejmu R.P. I. Warszawa: s.n., 1931.
Ankieta Konstytucyjna Sejmu R.P. II. Warszawa: s.n., 1931.
Ankieta Konstytucyjna Sejmu R.P. III. Warszawa: s.n., 1931.
Ankieta Konstytucyjna Sejmu R.P. IV. Warszawa: s.n., 1934.
Druk Sejmowy Nr 443d, Sejm Ustawodawczy II RP (1919–1922).
Druk nr 3323, Sejm Ustawodawczy II Rzeczypospolitej (1919–1922).
Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Podkomisja ustroju sądownictwa. T. 1. Lwów: Wydawnictwo Urzędowe Komisji Kodyfikacyjnej, 1925.
Landau, Zbigniew i Skrzeszewska, Bronisława, wyd. Sprawa Gabriela Czechowicza przed Trybunałem Stanu. Wybór dokumentów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1961.
„Odpowiedź na ankietę konstytucyjną prof. dr. Edwarda Dubanowicza”. W: Ankieta Konstytucyjna Sejmu R.P. I. Warszawa: s.n., 1931.
„Odpowiedź na ankietę konstytucyjną prof. dr. Macieja Starzewskiego”. W: Ankieta Konstytucyjna Sejmu R.P. III. Warszawa: s.n., 1931.
„Odpowiedź na ankietę konstytucyjną prof. dr. Stanisława Estreichera”. W: Ankieta Konstytucyjna Sejmu R.P. II. Warszawa: s.n., 1931.
„Odpowiedź na ankietę konstytucyjną prof. dr. Stanisława Kutrzeby”. W: Ankieta Konstytucyjna Sejmu R.P. III. Warszawa: s.n., 1931.
„Odpowiedź na ankietę konstytucyjną prof. Ludwika Kulczyckiego”. W: Ankieta Konstytucyjna Sejmu R.P. II. Warszawa: s.n., 1931.
„Odpowiedź na ankietę konstytucyjną prokuratora Sądu Najwyższego Jana Gumińskiego”. W: Ankieta Konstytucyjna Sejmu R.P. II, Warszawa: s.n., 1931.
„Odpowiedź na ankietę konstytucyjną Władysława Studnickiego”. W: Ankieta Konstytucyjna Sejmu R.P. II. Warszawa: s.n., 1931.
„Odpowiedź, opracowana przez specjalną Komisję Konstytucyjną Towarzystwa Prawniczego w Warszawie”. W: Ankieta Konstytucyjna Sejmu R.P. IV, Warszawa: s.n., 1934.
„Podstawa Ładu Rzeczypospolitej Polskiej projekt opracowany przez Włodzimierza Wakara”. W: Projekty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, 185–96. Warszawa: Wydawnictwo Kancelarji Cywilnej Naczelnika Państwa, 1920.
Projekt Konstytucji Państwa Polskiego i ordynacji wyborczej sejmowej oraz uzasadnienie i porównanie projektu konstytucji państwa polskiego z innemi konstytucjami. Opracowane przez dr. Józefa Buzka, dziekana fakultetu prawniczego Uniwersytetu Lwowskiego. T. 1. Warszawa: nakł. Rządu polskiego, 1918.
Projekt Konstytucji Państwa Polskiego, przyjęty dnia 28 lipca 1917 roku przez Komisję Sejmowo-Konstytucyjną Tymczasowej Rady Stanu. Warszawa [prawd.], 1917.
„Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej opracowany przez Tadeusza Jankowskiego”. W: Projekty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, 197–211. Warszawa: Wydawnictwo Kancelarji Cywilnej Naczelnika Państwa, 1920.
Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Druk Sejmowy nr 443B, Sejm Ustawodawczy II RP (1919–1922).
„Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, opracowany przez Stanisława Hłaskę i Józefa Polaka”. W: Projekty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, 170–84. Warszawa: Wydawnictwo Kancelarji Cywilnej Naczelnika Państwa, 1920.
„Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wnioskodawca poseł Stanisław Głąbiński i tow.”. W: Projekty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, 63–80. Warszawa: Wydawnictwo Kancelarji Cywilnej Naczelnika Państwa, 1920.
Projekt Ustawy Konstytucyjnej opracowany przez Komisję Konstytucyjną Sejmu Ustawodawczego. Warszawa: Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej, 1920.
Projekt Ustawy Konstytucyjnej w redakcji, przyjętej przez Komisję Konstytucyjną i przedłożonej Sejmowi Ustawodawczemu Rzeczypospolitej Polskiej do uchwalenia w trzeciem czytaniu, według uchwał Komisji z dnia 25 lutego, 1, 2, 4 i 5 marca 1921 roku. Warszawa: Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej, 1921.
Projekt Ustawy Konstytucyjnej w redakcji, przyjętej przez Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej w drugiem czytaniu. Warszawa: Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej, 1921.
Projekt ustawy o sądach pokoju, druk nr 1760, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencja.
Projekty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Projekt Komisji Konstytucyjnej Sejmu Ustawodawczego. Warszawa: Wydawnictwo Kancelarji Cywilnej Naczelnika Państwa, 1920.
Sprawozdanie Komisji Konstytucyjnej o Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Druk nr 2561, załącznik, Sejm Ustawodawczy II RP (1919–1922).
Sprawozdanie stenograficzne ze 179 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego II Rzeczypospolitej z dnia 28 października 1920 r., Sejm Ustawodawczy (1919–1922).
Źródła drukowane
Mogilnicki, Aleksander. Wspomnienia adwokata i sędziego. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2016.
Opracowania
Ajnenkiel, Andrzej. „Koncepcje zmiany konstytucji marcowej przed przewrotem majowym”. Czasopismo Prawno-Historyczne 19, z. 1 (1967): 135–64.
Bardach, Juliusz. „Przemiany ustrojowo-polityczne w latach I wojny światowej”. W: Historia Państwa i Prawa Polski. Tom IV: Od uwłaszczenia do odrodzenia państwa, red. Konstanty Grzybowski, pod ogólną red. Juliusza Bardacha, 627–65. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.
Bereza, Arkadiusz. Sąd Najwyższy 1917-2017. Prezesi, Sędziowie, Prokuratorzy Sądu Najwyższego. Warszawa: Sąd Najwyższy Rzeczypospolitej Polskiej; Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, 2017.
Buzek, Jerzy. Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz uzasadnienie i porównanie tegoż projektu z konstytucjami szwajcarską, amerykańską i francuską. Warszawa: s.n., 1919.
Cybichowski, Zygmunt. „Konstytucja”. W: Encyklopedja Podręczna Prawa Publicznego (konstytucyjnego, administracyjnego i międzynarodowego), red. Zygmunt Cybichowski, t. 1, 322–8. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”, 1926–1930.
Cybichowski, Zygmunt. Polskie prawo państwowe na tle uwag z dziedziny nauki o państwie i porównawczego prawa państwowego. T. 3. Warszawa: Wydawnictwo Seminarium Prawa Publicznego Uniwersytetu Warszawskiego, 1933.
Cybulski, Bogdan. ,,Wielkopolskie sądy pokoju w II Rzeczypospolitej”. Acta Universitatis Wratislaviensis 982, Prawo 161 (1988): 143–85.
Cybulski, Bogdan. „Sądy powszechne w województwie śląskim w latach 1922–1928”. Acta Universitatis Wratislaviensis 1193, Prawo 191 (1992): 137–71.
Czerwiński, S. [Stanisław]. „Moc obowiązująca dekretu prasowego (Wniosek, wygłoszony na posiedzeniu Sądu Najwyższego w d. 18 lutego 1928 r.)”. Palestra 2 (1928): 70–3.
Dyjakowska, Marzena. „Realizacja zasady trójpodziału władzy w konstytucji marcowej”. Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie 6 (2013): 27–47.
Działocha, Kazimierz i Trzciński, Janusz. Zagadnienie obowiązywania Konstytucji Marcowej w Polsce Ludowej 1944–1952. Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977.
Działocha, Kazimierz. „Mała Konstytucja z 1947 r.” W: Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, red. Marian Kallas, 263–310. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.
Fastyn, Arkadiusz. „Jurysdykcja sądu konsystorskiego w świetle przepisów prawa małżeńskiego z 1836 r.”. Czasopismo Prawno-Historyczne 62, z. 1 (2010): 111–34.
Fenichel, Zygmunt. Prawo pracy. Komentarz. Przepisy związkowe. Orzecznictwo – Okólniki. Kraków–Warszawa: Księgarnia Powszechna, 1939.
Gierach, Ewelina. „Zgodność z Konstytucją poselskiego projektu ustawy o sądach pokoju oraz o zmianie niektórych innych ustaw”. Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych 4 (2021): 88–102.
Gołąb, Stanisław i Rosenblüth, Ignacy. Ustrój sądów powszechnych. Warszawa: nakł. Księgarni F. Hoesicka, 1929.
Gołąb, Stanisław. Organizacja sądów powszechnych. Kraków: nakł. autora, 1938.
Gołąb, Stanisław. „Sądownictwo cywilne w Konstytucji”. W: Ankieta o Konstytucji z 17 marca 1921, red. Władysław Leopold Jaworski, 309–45. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1924.
Górnicki, Leonard. „Idee i założenia konstytucji z 17 marca 1921 r. a rola i pozycja ustrojowa Prezydenta RP”. Myśl Polityczna 1 (2021): 51–118.
Granat, Mirosław. „Problem kontroli konstytucyjności prawa w Polsce międzywojennej”. W: Prawo konstytucyjne II Rzeczypospolitej. Nauka i instytucje, red. Paweł Sarnecki, 100–17. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006.
Gwiżdż, Andrzej. „O Trybunale Konstytucyjnym w Drugiej Rzeczypospolitej”. W: Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, 67–78. Warszawa: Biuro Trybunału Konstytucyjnego, 1996.
Gwiżdż, Andrzej. „Prawo państwowe”. W: Historia Państwa i Prawa Polski 1918–1939. Cz. I, red. Franciszek Ryszka, pod ogólną red. Juliusza Bardacha, 97–167. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962.
Gwiżdż, Andrzej. Burżuazyjno-obszarnicza Konstytucja z 1921 roku w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1956.
Hedrych, Waldemar. „Sądy przysięgłych w II Rzeczypospolitej i w Polsce Ludowej”. Problemy Praworządności 8–9 (1988): 55–65.
Jabłonowski, Marek, Jakubowski, Wojciech i Jajecznik, Konrad, oprac. Ku Rzeczypospolitej demokratycznej. Polska debata ustrojowa 1917–1921. Seria „O Niepodległą i Granice”. T. 8. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora; Warszawa: Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2014.
Jakubowski, Wojciech i Jajecznik, Konrad. Polska debata ustrojowa w latach 1917–1921. Perspektywa politologiczna. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora; Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2010.
Jankiewicz, Adam. „Trybunał Konstytucyjny w konserwatywnym projekcie konstytucji z 1932 roku”. W: Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, 79–91. Warszawa: Biuro Trybunału Konstytucyjnego, 1996.
Jastrzębski, Robert. „Czynnik obywatelski w sądownictwie II Rzeczypospolitej”. Czasopismo Prawno-Historyczne 73, z. 1 (2021): 283–324.
Jastrzębski, Robert. „Konstytucyjność aktów ustawodawczych w judykaturze II Rzeczypospolitej”. Przegląd Sejmowy 2 (2010): 75–97.
Jastrzębski, Robert. „Model sądownictwa administracyjnego w ustawie z dnia 3 sierpnia 1922 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym”. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 5–6 (2022): 121–40.
Jastrzębski, Robert. „O stu latach Sądu Najwyższego (1917–2017)”. Palestra 4 (2017): 70–6.
Jastrzębski, Robert. „Sądownictwo konstytucyjne w państwie polskim w XX wieku”. Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych 2 (2021): 50–81.
Jastrzębski, Robert. „Stulecie Sądu Najwyższego – geneza, organizacja, działalność”. Przegląd Sądowy 7–8 (2017): 7–29.
Jastrzębski, Robert. Trybunał Kompetencyjny. Kolegium Kompetencyjne. Geneza, działalność, współczesność. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2014.
Jastrzębski, Robert. „Trybunał Kompetencyjny po II wojnie światowej. O projekcie dekretu z 1947 r.”. Studia Iuridica Lublinensia (Od prawa przeszłego do współczesnego. Księga Ju- bileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Witkowskiemu) 25, nr 3 (2016): 363–73.
Jastrzębski, Robert. „Udział obywateli w wymiarze sprawiedliwości II Rzeczypospolitej”. W: Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, red. Ryszard Piotrowski, 25– 49.Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2021.
Jastrzębski, Robert. Wpływ siły nabywczej pieniądza na wykonanie zobowiązań prywatno-prawnych w II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2009.
Jaworski, Władysław Leopold. „Trybunał Konstytucyjny”. W: Ankieta o Konstytucji z 17 mar- ca 1921, red. Władysław Leopold Jaworski, 54–9. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1924.
Jaworski, Władysław Leopold. „Sądownictwo administracyjne”. W: Ankieta o Konstytucji z 17 marca 1921, red. Władysław Leopold Jaworski, 241–83. Kraków: Krakowska Spółka Wy- dawnicza, Kraków, 1924.
Jaworski, Władysław Leopold. Konstytucja z dnia 17 marca 1921. Prawo polityczne od 2 paź- dziernika 1919 do 4 lipca 1921, Prawa Państwa Polskiego, z. IIA. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1921.
Klimowiecki, Romuald. „Sądownictwo administracyjne. Najwyższy Trybunał Administracyjny”. W: Historia Państwa i Prawa Polski 1918–1939. Cz. I, red. Franciszek. Ryszka, pod ogólną red. Juliusza Bardacha, 262–4. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962.
Komarnicki, Wacław. O Konstytucję Narodową. Stanowisko Stronnictwa Narodowego w sprawie rewizji konstytucji oraz tekst projektu rewizji złożonego przez Klub Narodowy w Komisji Konstytucyjnej Sejmu. Warszawa: Zarząd Główny Stronnictwa Narodowego, 1930.
Komarnicki, Wacław. Polskie prawo polityczne (geneza i system). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2008 (reprint wydania z 1922 r.).
Kondratowicz, Ignacy. „Zawieszenie nieusuwalności sędziów”. Gazeta Sądowa Warszawska 57, nr 19–22 (1929): 285–7, 301–4, 317–9, 333–7.
Konic, Henryk. Dzieje prawa małżeńskiego w Królestwie Polskiem (1818–1836). Kraków: nakł. aut., 1903.
Korczyk, Henryk. „Sawicki Jan”. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 35, 316–7.
Kraczkowski, Romuald. Dekretowanie ustaw w Polsce w latach 1918–1926. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1994.
Kraczkowski, Romuald. Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z mocą ustawy w latach 1926-1935. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007.
Krukowski, Stanisław. „Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 r.”. W: Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, red. Marian Kallas, 19–119. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.
Krukowski, Stanisław. „Nowela sierpniowa z 1926 r.”. W: Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, red. Marian Kallas, 121–39. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.
Krukowski, Stanisław. Geneza konstytucji z 17 marca 1921 r. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1977.
Landau, Zbigniew i Tomaszewski, Jerzy. Sprawa żyrardowska. Przyczynek do dziejów kapitałów obcych w Polsce międzywojennej. Warszawa: Książka i Wiedza, 1983.
Lieberman, Hermann, „Perypetje dekretu prasowego”. Palestra 1 (1928): 1–4. Liebeskind, Adolf, „O trybunał konstytucyjny”. Głos Adwokatów 7 (1932): 398–400.
Lis-Staranowicz, Dorota. „Kilka uwag do art. 77 i 81 Konstytucji marcowej”. W: Prawo konstytucyjne II Rzeczypospolitej. Nauka i instytucje, red. Paweł Sarnecki, 252–6. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006.
Lityński, Adam. O prawie i sądach początków Polski Ludowej. Białystok: Temida 2, 1999.
Ławnikowicz, Grzegorz. „Dwie niezawisłości. Uwagi o statusie trzeciej władzy w Konstytucji marcowej”. Myśl Polityczna 1 (2021): 119–48.
Ławnikowicz, Grzegorz. Idea niezawisłości sędziowskiej w porządku prawnym i myśli prawniczej II Rzeczypospolitej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009.
Machnikowska, Anna. Wymiar sprawiedliwości w Polsce w latach 1944–1950. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008.
Maisel, Witold. Wojewódzkie sądy administracyjne w Drugiej Rzeczypospolitej. WarszawaPoznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976.
Majchrowski, Jacek. „Trybunał Konstytucyjny w ustroju politycznym Polski”. W: O praworządność i zdrowy ustrój państwowy. Zagadnienia zabezpieczenia konstytucyjności ustaw w polskiej myśli politycznej i prawniczej okresu międzywojennego, vii–xxix. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej, Księgarnia Akademicka, 2006.
Makowski, Julian. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, 1924.
Malec, Dorota. „Sądy w Konstytucji marcowej. Uwagi z okazji 100 rocznicy uchwalenia Konstytucji z 17 marca 1921 r.”. Przegląd Konstytucyjny 2 (2021): 5–28.
Malec, Dorota. „Elementy zasady państwa prawa w Polsce w okresie dwudziestolecia międzywojennego”. W: Prawo konstytucyjne II Rzeczypospolitej. Nauka i instytucje, red. Paweł Sarnecki, 88–99. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006.
Malec, Dorota. „Geneza i pozycja prawnoustrojowa Najwyższego Trybunału Administracyjnego”. W: W 95. rocznicę utworzenia Najwyższego Trybunału Administracyjnego 1922–2017, red. Anna Rossmanith, 49–57. Warszawa: Naczelny Sąd Administracyjny, 2019.
Malec, Dorota. „Pierwsza nowelizacja rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 6 lutego 1928 r. – prawo o ustroju sądów powszechnych w debacie sejmowej w 1928 r. Wybrane zagadnienia”. Studia Iuridica Lublinensia (Od prawa przeszłego do współczesnego. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Witkowskiemu) 25, nr 3 (2016): 599–616.
Malec, Dorota. „Sąd Najwyższy w latach 1917–1939”. W: Sąd Najwyższy Rzeczypospolitej Polskiej. Historia i współczesność. Księga jubileuszowa 90-lecia Sądu Najwyższego 1917–2007, 121–89. Warszawa: Sąd Najwyższy Rzeczypospolitej Polskiej; Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, 2007.
Malec, Dorota. Najwyższy Trybunał Administracyjny 1922–1939 w świetle własnego orzecznictwa. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999.
Mallik, Tadeusz. „Wojskowe prawo karne i postępowanie karne”. W: Historia Państwa i Prawa Polski 1918–1939. Cz. II, red. Franciszek Ryszka, pod ogólną red. Juliusza Bardacha, 123–39. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968.
Materniak-Pawłowska, Małgorzata. Ustrój sądownictwa powszechnego w II Rzeczypospolitej. Poznań: Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2003.
Maziarz, Jakob. Sądy przysięgłych w II Rzeczypospolitej w praktyce Sądu Okręgowego w Krakowie. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2017.
Miszewski, Wacław. „Sędzia pokoju”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1 (1937): 201–6.
Mogilnicki, Aleksander. „Niezawisłość sędziów w nowym ustroju sądowym”. Gazeta Sądowa Warszawska 56, nr 10–15 (1928): 145–50, 161–5, 177–80, 193–6, 209–11, 225–8.
Mogilnicki, Aleksander. „Sądy przysięgłych w Polsce”. Gazeta Administracji i Policji Państwowej 27 (1923): 437–8.
Mycielski, Andrzej. Polskie Prawo Polityczne (Konstytucja z 17.III. 1921 r.). Kraków–Wrocław: Wydawnictwo Przełom, Skład Główny Księgarnia „Nauka i Wiedza”, 1947.
Niczyporuk-Chudecka, Izabela. „Zarys ewolucji idei sądownictwa konstytucyjnego w polskiej myśli prawnoustrojowej i prawie konstytucyjnym”. Studia Prawnoustrojowe 39 (2018): 119–34. Nowakowski, Michał. Okręgowe sądy ubezpieczeń społecznych. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2016.
Nowicki, Krzysztof. „Niezależność sądu oraz niezawisłość sędziowska w sprawach karnych w okresie rządów autorytarnych i totalitarnych w Polsce”. Acta Universitatis Wratislaviensis 4069, Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 43, nr 2 (2021): 391–401.
Peretiatkowicz, Antoni. „Reforma Konstytucji Polskiej”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2 (1928): 130–6.
Pietrzak, Michał. „Państwo prawne w Konstytucji z 17 marca 1921 r.”. Czasopismo Prawno-Historyczne 39, z. 2 (1987): 103–34.
Pietrzak, Michał. „Konstytucja z 17 marca 1921 r. z perspektywy 80 lat”. Przegląd Sejmowy 2 (2001): 9–20.
Pietrzak, Michał. Odpowiedzialność konstytucyjna w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992.
Pietrzak, Michał. Reglamentacja wolności prasy w Polsce (1918–1939). Warszawa: Książka i Wiedza, 1963.
Podolska-Meducka, Aldona. „Prawo kartelowe”. W: Prawo handlowe i gospodarcze II Rzeczypospolitej, red. Robert Jastrzębski, 351–89. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2019.
Podolska-Meducka, Aldona. Polskie ustawodawstwo kartelowe w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2003.
Polit, Ireneusz. Miejsce odosobnienia w Berezie Kartuskiej w latach 1934–1939. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2003.
Rosmarin, Seweryn. „Uwagi o sądownictwie konstytucyjnem”. Przegląd Prawa i Administracji 2 (1932): 200–20.
Rundstein, Szymon. „O nowoczesnych tendencjach prawa konstytucyjnego”. Palestra 6–7 (1931): 255–78.
Siekanowicz, Piotr. Obóz odosobnienia w Berezie Kartuskiej 1934–1939. Warszawa: Instytut Historyczny im. Romana Dmowskiego, 1991.
Sitnicki, Zygmunt. „Paradoksy konstytucyjne”. Gazeta Sądowa Warszawska 56, nr 20 (1928): 245–7.
Stachańczyk, Piotr. „Sąd przysięgłych w ustawodawstwie karnym i doktrynie w Polsce w latach 1918–1929”. Czasopismo Prawno-Historyczne 41, z. 1 (1989): 109–34.
Stachańczyk, Piotr. „Spór o sądy przysięgłych w Polsce (1930–1938)”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze 1052, z. 141 (1992): 151–72.
Starzewski, Maciej. Środki zabezpieczenia prawnego konstytucyjności ustaw. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1928.
Starzyński, Stanisław. „Rozważania konstytucyjne”. Głos Prawa 4–5 (1934): 223–40. Starzyński, Stanisław. Konstytucya Państwa Polskiego. Lwów: nakł. Tow. Naukowego, 1921. Śleszyński, Wojciech. Obóz odosobnienia w Berezie Kartuskiej 1934–1939. Białystok: Instytut Historii Uniwersytetu w Białymstoku, Dom Wydawniczy Benkowski, 2003.
Świtalski, Kazimierz. Ich rewizja Konstytucji. Odczyt wygłoszony w Krakowie w dniu 26-go stycznia 1930 roku. Warszawa: s.n., 1930.
Wiącek, Marcin. Znaczenie stosowania Konstytucji marcowej w Polsce Ludowej dla orzecznictwa sądów i Trybunału Konstytucyjnego III RP. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2012.
Włodyka, Stanisław. „Organizacja wymiaru sprawiedliwości”. W: Historia Państwa i Prawa Polski 1918–1939. Cz. II, red. Franciszek Ryszka, pod ogólną red. Juliusza Bardacha, 7–54. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968.
Wróblewski, Stanisław. „Sądownictwo”. W: Nasza Konstytucja. Cykl odczytów urządzonych staraniem Dyrekcji Szkoły Nauk Politycznych w Krakowie od 12–25 maja 1921 r., 77–104. Kraków: Skład główny w Drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1922.
„Wstęp”. W: Projekty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Projekt Komisji Konstytucyjnej Sejmu Ustawodawczego, iii-vii. Warszawa: Wydawnictwo Kancelarji Cywilnej Naczelnika Państwa, 1920.
Zahorski, Henryk. „Rozważania konstytucyjne”. Głos Sądownictwa 5 (1934): 357–61.
Zahorski, Henryk. „Zasada badania konstytucyjności ustaw przez sądownictwo a konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 roku”. Rocznik Prawniczy Wileński 5 (1931): 107–296.
Zwierzchowski, Eugeniusz. „Z zagadnień delegacji ustawodawczej Polski międzywojennej (od pełnomocnictw Wł. Grabskiego do konstytucji kwietniowej)”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze 65, z. 10 (1963): 91–113.
Informacje: Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 16 (2023), Tom 16, Zeszyt 2, s. 203 - 235
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Realizacja postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 roku w zakresie wymiaru sprawiedliwości
Implementation of the Provisions of the Constitution of the Republic of Poland of 17 March 1921 Concerning the Administration of Justice
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
Publikacja: 30.06.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 461
Liczba pobrań: 523
Sugerowane cytowania: Chicago