Kopalnie siarki w Swoszowicach – status prawny i formy zarządu w czasach staropolskich i w okresie zaborów
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEKopalnie siarki w Swoszowicach – status prawny i formy zarządu w czasach staropolskich i w okresie zaborów
Data publikacji: 28.05.2014
Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 6 (2013), Tom 6, Zeszyt 4, s. 387 - 404
https://doi.org/10.4467/20844131KS.13.023.1698Autorzy
Kopalnie siarki w Swoszowicach – status prawny i formy zarządu w czasach staropolskich i w okresie zaborów
The beginning of sulphur ore mining in Swoszowice, having lasted for almost 500 years, goes back to the 15th century when the need for sulphur increased along with the firearm production development. In the Middle Ages alchemists called sulphur the ‘element of flammability’. After the invention of fi rearm sulphur gained big importance. It became an ingredient gunpowder. The real impulse for sulphur mining development in Swoszowice, a village near Krakow, was the publication of two documents: Village Land Act in Swoszowice and Diploma, that permitted mining in Swoszowice and gave a privilege to miners guild (co-partnership extracting sulphur ore) that enabled them to carry out extraction of sulphur in the whole country. It was given in 1415 by the Polish king,Władysław II Jagiełło. In the beginning, the miners guild consisted of well-known Cracow burghers: Michał Fayger, Piotr Słodownik, Mikołaj Sołtys from Stradom and a mineworker Krystian. Then it became a part of goods of Corpus Christi Monastery in Kazimierz and after the partitions of Poland it was a state-owned entity until 1887. Sulphur mining in Swoszowice made Jagiellonian dynasty powerful and influential. It lasted almost continually till 1886. At that time the pit in Swoszowice was the biggest in Europe. In the 18th century 250 workers worked there and 2,5 tones of sulphur were mined each year. In the late 19th century (1871–1876) the mine in Swoszowice covered 80–90 % of sulphur demand in Austro-Hungarian Monarchy. There were many reasons for the fall of the sulphur mine in Swoszowice such as: predatory economy, decrease in sulphur ore and increase of production costs, caused for example by the rise of wood prices (wood was needed to make protection systems of the shafts), groundwater floods in the shafts. Miners were also exposed to harmful impact of hydrogen sulfi de. Additionally, the mine business in Swoszowice was negatively infl uenced by ongoing competition, the renewal of sulphur production in Sicilia, cheaper sulphur production from pirytes in Hungary, markdown of tariffs on sulphur carriage as a consequence of the Trade Act between Austria and Italy lowering the duty on imported sulphur from Sicilia. The last attempts to restart the mine in Swoszowice were made during the World War I, in 1917. For that reason the Polish Sulphur Factory consortium was created. It conducted mining works in the area of bathing facilities. Two shafts were deepened: Elżbieta and Piotr. Sulphur ore, with 22–25% sulphur content, was discovered on a depth of 18 meters in the first one. The mining works were stopped though.
Źródła archiwalne
Archiwum Narodowe w Krakowie, Księgi Grodzkie Krakowskie, t. 2, 21, 22.
Archiwum Narodowe w Krakowie, II Oddział,PL/29/296/0/4, PL/29/296/0/3.
Archiwum Narodowe w Krakowie, Oddział I, Teki Schneidera.
Archiwum Bożego Ciała na Kazimierzu, Swoszowice II-c-8.
Archiwum Szkoły Podstawowej w Swoszowicach, Kronika szkoły ludowej w Swoszowicach
Archiwum Parafii Wróblowice, Liber Memorabilium – kronika parafii Wróblowice
Źródła wydane
„Gazeta Lwowska” 1889, nr 16 (20.01.1889).
Grabowski A.,Starożytnicze wiadomości o Krakowie. Zbiór pism i pamiętników tyczących się opisowej i dziejowej przeszłości, oraz zwyczajów tej dawnej stolicy kraju, z dodatkiem różnych szczegółów Polaków zająć mogących (e-book, s. 281, www.ksiegarnia123.pl.).
Joannis Długossii senioris canonici Cracoviensis Liber beneficiorum dioecensis Cracoviensis nunc primum e codice autographo editus, t. 2, 3, ed. L. Łętowski [w:] Joannis Długossii Senioris Canonici Cracoviensis Opera Omnia, t. 8, 9, red. A. Przeździecki, Kraków 1864.
Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej św. Wacława, cz. 2, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1883 [Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae Illustrantia, t. 8].
Kodeks Dyplomatyczny Małopolski, t. 4, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1905 [Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae Illustrantia].
Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529(tzw. Liber retaxationum), wyd. Z. Leszczyńska-Skrętowa, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968.
Liber Cancellarae Cancellariae Stanislai Ciołek,wyd. J. Caro, Wien 1871.
Niemcewicz J.U., Podróże historyczne po ziemiach polskich od 1811 do 1828, Paryż–Petersburg 1858.
Rejestr poborowy woj. krakowskiego z roku 1629,red. S. Inglot, Wrocław 1956.
Rejestr poborowy woj. krakowskiego z 1680 r. wraz z aneksem miast z roku 1655,red. S. Inglot, Wrocław 1959.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 6, 11, red. B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, 1885.
Starodawne Prawa Polskiego Pomniki (wypisy) z ksiąg dawnych sądowych ziemskich i grodzkich ziemi krakowskiej, wyd. A.Z. Helcel, Kraków 1870.
Staszic S.,O ziemiorodztwie Karpatow, i innych gor i rownin Polski, Warszawa, 1815.
Staszic S., O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin polskich, red. A. Raczyńska, Warszawa 1955
Święcki T., Opis starożytnej Polski, Warszawa 1816.
Volumina Constitutionum, t. 2, vol. 1,wyd. S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warszawa 2005.
Zbiór dokumentów Małopolskich, t. 7, wyd. S. Kuraś i I. Sułkowska-Kurasiowa, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.
Opracowania
Bardach J.,Historia państwa i prawa polskiego, t. I,Warszawa 1965.
Bocheński J.M.,Krakowskie prawo górnicze, Kraków 1898.
Bukowski W., Salomonowie herbu Łabędź. Ze studiów nad patrycjatem krakowskim wieków średnich [w:]Cracovia – Polonia – Europa: studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowe, kom. red. K. Baczkowski et al., Kraków 1995.
Dokumentacja hydrogeologiczna obszarów alimentacji złoża wód leczniczych „Swoszowice”, oprac. J. Radwan, B. Porwisz, J. Mądry, J. Kowalski, konsultacja A. Garlicki, Kraków 1997.
Estreicherówna M., Życie towarzyskie i obyczajowe Krakowa w latach 1843–1863, Kraków 1968.
Geremek B.,Relacja Jakuba Esprincharda z podróży przez Śląsk i Małopolskę, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1959, t. 7, z. 3.
Górnicki J., Swoszowice pachnące siarką: geoturystyka dla każdego, „Dziennik Polski” 2000, nr 86.
Gutman E., Kwiecień K., Karty z historii polskiego przemysłu chemicznego, t. 13, cz. II, Warszawa 2000.
„Informator Dziesiątki” 2005, nr 4 (72) VII/VIII.
Kulik C.,S jak siarka, Warszawa 1967.
Leszczyńska-Skrętowa Z., Kurdwanów [w:] Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. III, red. F. Sikora, Kraków 1997.
Łabęcki H., Górnictwo w Polsce. Opis kopalnictwa i hutnictwa polskiego, t. 1, Warszawa 1841.
Łabęcki H.,Historia górnictwa w Polsce,t. 2, Warszawa 1841.
Matricularum Regni Poloniae Summaria, t. 4, wyd. T. Wierzbowski, Varsoviae 1912.
Michalczyk Z., Kopalnie widziane zza biskupiego stołu, „Spotkania z zabytkami” 2010, nr 9–10.
Pagaczewski S., Z tobołkiem za Kraków, Kraków 1979.
Pawiński A., Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Małopolska, t. 3 [w:] Źródła dziejowe, t. 14, Warszawa 1886.
Pazdur J.,Górnictwo siarki i innych surowców chemicznych [w:]Zarys dziejów górnictwa na ziemiach polskich, red. J. Pazdur, Katowice 1960.
Polska w kulturze powszechnej, cz. 2,red. F. Konieczny, Z. Kamiński, Kraków 1918.
Przybyszewski B.,Dzieje konserwacji Kaplicy Zygmuntowskiej. Kraków, Zamek królewski na Wawelu. Studia Waweliana,t. III, Kraków 1994.
Semkowicz W., Hanul, namiestnik wileński (1382–1387), i jego ród,„Ateneum Wileńskie” 1930, r. 8, z. 1–4.
Siemiradzki J.,Płody kopalne Polski, Lwów [po 1884], t. VI.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich,t. VI, XI, Warszawa 1885.
Sprawozdanie z posiedzenia naukowego 20.V.1964,„Kwartalnik Geologiczny”1964, t. 8, z. 4.
Surowce mineralne regionu krakowskiego,red. M. Kamieński, Warszawa1975.
Szajnocha W., Płody kopalne Galicyi: ich występowanie i zużytkowanie,Lwów 1893.
Tietze E., Die Gegnastische Verhaltnisse der Gegend von Krakau Jb. Ged. Ra,Wien 1888.
Informacje: Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 6 (2013), Tom 6, Zeszyt 4, s. 387 - 404
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Kopalnie siarki w Swoszowicach – status prawny i formy zarządu w czasach staropolskich i w okresie zaborów
Sulphur mines in swoszowice – legal status and forms of managment
Publikacja: 28.05.2014
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2627
Liczba pobrań: 3165