Kilka dokumentów z dziejów ruchu prometejskiego lat drugiej wojny światowej
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 14.11.2014
Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 7 (2014), Tom 7, Zeszyt 2, s. 335 - 378
https://doi.org/10.4467/20844131KS.14.024.2265Autorzy
Kilka dokumentów z dziejów ruchu prometejskiego lat drugiej wojny światowej
The Promethean movement in the policy of II Republic of Poland consisted in offering support to the independence movements and strivings of the peoples making up the then Soviet Union. With active participation of the Ministry of Foreign Affairs (henceforth referred to as: MFA), II Branch of the General (Main) Command – intelligence services and a number of research institutes, close contacts had been maintained with the émigré governments and politicians representing various nations of the Soviet Union. In recent years, the pressure of current policy has led to a renewed interest in issues relating to Prometheism, which brought about a crop of a number of valuable papers devoted to the interwar period. A lot has already been written about the Promethean movement following the end of the Second World War. Yet relatively little has been written about the war-time history of the movement. The documents presented below are associated with the war period, following the Soviet invasion of Finland. Among the circles of the French and British staff officers there even appeared a conception of bombing the oil fields in the Caucasus – naturally taking advantage of the Turkish airspace and the French military bases on the territory of Syria. It was thought that the subjugated nations in the Caucasus would then rise up against their oppressor. It was in such an atmosphere that a meeting between the representatives of the Caucasian nations and W. Bąkiewicz, which constitutes the subject-matter of analysis contained in the first of the published documents, took place in Istanbul. The second document is a translation of the treaty of the Caucasian Confederacy whereas the third document dates back to the autumn of 1940 and constitutes a commentary to the memorial concerning Promethean issues submitted by a reporter and Promeathean activist W. Pelc; the commentary had been written by Prof. Olgierd Górka, an expert of the Polish government in exile specializing in ethic issues. The above documents are associated with a rather peculiar and paradoxical situation which arose after the fall of the Polish state when for a brief period a time, thanks to propitious political circumstances, Prometheism had a chance to succeed. The conception was to have been realized in cooperation with the allies – France and Great Britain; the pact between Poland and the Allies was to have been directed against the totalitarian Soviet system and indirectly against the Nazi system. However a change of the international situation had quickly made the realization of these plans impossible.
Pismo Przewodniczącego Komitetu dla Spraw Kraju gen. K. Sosnkowskiego do Prezesa Rady Ministrów gen. W. Sikorskiego, Instytut Polski i Muzeum im. gen. W. Sikorskiego, Protokoły Rady Ministrów 12, nr 288/40 tjn/K.S.K., Angers 18.I.1940.
Polskie Dokumenty Dyplomatyczne. 1940, red. M. Hułas, Warszawa 2010.
Zbiór dokumentów ppłk. Edmunda Charaszkiewicza, oprac. A. Grzywacz, M. Kwiecień, G. Mazur, Kraków 2000.
Bączkowski W., O wschodnich problemach Polski, Kraków 2000.
Bruski J., Petlurowcy. Centrum Państwowe Ukraińskiej Republiki Ludowej na wychodźstwie 1919–1924, Kraków 2000.
Bruski J., Między prometeizmem a „Realpolityk”. Rzeczpospolita wobec Ukrainy Sowieckiej 1921–1925, Kraków 2010.
Bylinin W., Zdanowicz A., Korotajew W., Organizacija „Promietiej” „promietiejsjkoje” dwiżenije w płanach polskoj razwiedki po rozwału Rossi/SSRR [w:] Trudy Obszczestwa izuczenija istorii otieczestwiennych spiecsłużb, t. 3, Moskwa 2007.
Charaszkiewicz E., Przebudowa Wschodu Europy. Materiały do polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego 1893–1921, „Niepodległość” 1955, t. 5.
Charaszkiewicz E., Przebudowa Wschodu Europy. Fragmenty faktów z lat 1917–1921, „Niepodległość” 1974, t. 9.
Drymmer W.T., W służbie Polsce, Warszawa 1998.
Grzywacz A., Mazur G., Ruch prometejski w Polsce, „Zeszyty Historyczne” 1994, z. 110.
Ischakow S.M., Mammad Amin Rasul–zade. Nacionalnoje dwiżenije w Azerbejdżanie, „Woprosy istorii” 2002, nr 2.
Komar W., Biełarus’ w polskoj politikie prometeizma w 20-ch gg XX w., „Rossijskije i sławianskije issledowanija” 2008, nr 3.
Komar W., Koncepcija prometeizmu w politici Polszi (1921–1939), Iwano-Frankiwsk 2011.
Kornat M., Bolszewizm, totalitaryzm, rewolucja, Rosja: poczatki sowietologii i studiów nad systemami totalitarnymi w Polsce (1918–1939), t. 1–2, Kraków 2003–2004.
Kornat M., W kręgu ruchu prometejskiego. Związek Zbliżenia Narodów Odrodzonych (1921–1923) i Instytut Wschodni w Warszawie„Politeja” 2004, nr 2.
Kornat M., Deklaracja programowa Polskiej Grupy „Prometeusza” w Londynie z 19 marca 1951 r., „Nowy Prometeusz” 2012, nr 3.
Kwiecień M., Mazur G., Kilka dokumentów z dziejów ruchu prometejskiego w II Rzeczypospolitej, „Czasy Nowożytne” 2002, t. 12.
Kwiecień M., Mazur G., Memoriał profesora Olgierda Górki w kwestii ukraińskiej z 4 stycznia 1940 roku, „Zeszyty Historyczne” 2002, nr 139.
Libera P., Ormianie i ruch prometejski w pierwszej połowie XX wieku. Zarys problematyki, „Nowy Prometeusz” 2011, nr 2.
Łukasiewicz S., Trzecia Europa. Polska myśl federalistyczna w Stanach Zjednoczonych 1940–1971, Warszawa 2010.
Łukasiewicz I., Prometeizm na emigracji w pierwszych latach po II wojnie światowej w świetle materiałów wywiadu komunistycznego Polski Ludowej[w:] Ruch prometejski i walka o przebudowę Europy Wschodniej (1918-1940). Studia i szkice pod red. M. Kornata, Warszawa 2012.
Maj I.P., Działalność Instytutu Wschodniego w Warszawie 1926–1939, Warszawa 2007.
Maj I.P., Organizacja ruchu prometejskiego po klęsce wrześniowej 1939 r., „Nowy Prometeusz” 2011, nr 1.
Mamoulia G., Le Combats indépadantistes des Caucasiens entre URSS et puissances occidentales. Le cas de la Géorgie (1921–1945) Paris 2009.
Mamoulia G., Kawkazkaja konfederacija w oficjalnych deklaracijach, tajnoj pierepiskie i sekretnych dokumentach dwiżenija „Prometej”. Sbornik dokumientow, Moskwa 2012.
Mikulicz S., Prometeizm w polityce II Rzeczypospolitej, Warszawa 1971.
Potocki R., Idea restytucji Ukraińskiej Republiki Ludowej (1920–1939), Lublin 1999.
Potocki R., Emigracja ukraińska w Polsce 1920–1939, Toruń 2004; zbiór artykułów – Ruch prometejski i walka o przebudowę Europy Wschodniej (1918–1940). Studia i szkice pod red. M. Kornata, Warszawa 2012.
Schaetzel T., Racja Stanu Polski na Wschodzie, „Niepodległość” 1972–, t. 8.
Simonowa T. M., Promieteizm wo wnieszniej politikie Polszi 1919–1924, „Nowaja i nowiejszaja istorija” 2002, z. 4.
Werschler I., Z dziejów obozu belwederskiego. Tadeusz Hołówko – życie i działalność, Warszawa 1984.
Zackiewicz G., Polska myśl polityczna wobec systemu sowieckiego 1918–1939, Kraków 2003.
Informacje: Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 7 (2014), Tom 7, Zeszyt 2, s. 335 - 378
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 14.11.2014
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2521
Liczba pobrań: 1745