FAQ

Targowica jako polskie niesamowite

Data publikacji: 2022

Konteksty Kultury, 2022, Tom 19 zeszyt 2, s. 294 - 309

https://doi.org/10.4467/23531991KK.22.022.16256

Autorzy

Artur Kula
Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
https://orcid.org/0000-0001-6011-7030 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Targowica jako polskie niesamowite

Abstrakt

Artykuł jest próbą przedstawienia konfederacji targowickiej oraz jej późniejszego mitu jako polskiego niesamowitego (unheimlich). Moja argumentacja opiera się na analizie procesów o zdradę w trakcie insurekcji kościuszkowskiej. Instytucje prawne prowadziły tego rodzaju postępowania w powolny sposób, co wywołało niezadowolenie i napięcie społeczne, których skutkiem były bardziej radykalne sposoby osądzania zdradzieckich czynów. Wspomniana opieszałość wynikała ze strachu elit przed uznaniem wszystkich szlachciców, którzy pobierali pieniądze od obcych państw, za zdrajców. W tej perspektywie Targowica staje się symbolem czy też synekdochą nie tylko zdrady, lecz także wszystkich negatywnych cech szlacheckich. W konsekwencji jest ona równocześnie dobrze znana oraz niepokojąca, a więc niesamowita.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Źródła

Bończa-Tomaszewski D., Rolnictwo. Poema oryginalne w czterech pieśniach, Lwów 1801.

„Gazeta Krajowa” 1794, nr 21, 22.

„Gazeta Narodowa Wileńska” 1794, nr 8, 22, 24, 27, 28.

„Gazeta Obywatelska z Wiadomości Krajowych i Zagranicznych” 1794, nr 4.

„Gazeta Rządowa” 1794, nr 9, 11, 13, 14, 15, 16, 19, 21, 22, 25, 26, 27, 28, 37, 52, 53, 54, 70, 84.

„Gazeta Wolna Warszawska” 1794, nr 1, 3, 5, 19, 23, 24, 26, 27, 29, 30, 37, 45.

Norblin J.P., Wieszanie zdrajców, ok. 1794 r., Muzeum Narodowe w Warszawie, nr identyfikacyjny: MP 4881 MNW, https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/510371, dostęp: 3.05.2021.

Nurty lewicowe w dobie polskich powstań narodowych 1794–1849, red. E. Halicz, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961.

Tomasz Maruszewski do Rady Najwyższej Narodowej, Warszawa, 27 VI 1794, AGAD, AKP nr 156a, k. 110–111.

Wyspiański S., Listy do Karola Maszkowskiego, „Lamus” 1909 (list z 12 grudnia 1890 r.).

Wyspiański S., Wesele, Kraków 1973.

Opracowania

Bernatowicz A., Portret czasów rewolucji, „Biuletyn Historii Sztuki” 2012, nr 3–4.

Butterwick-Pawlikowski R., The Polish-Lithuanian Commonwealth, 1733–1795. Light and Flame, New Haven 2020.

Connelly J., Polish Nationalism in Comparative Perspective, „Kołakowski Lecture at St. Antony’s”, 15 lutego 2016, https://www.sant.ox.ac.uk/sites/default/files/oxtalk2016.pdf, dostęp: 3.05.2021.

Czubaty J., Zasada „dwóch sumień”. Normy postępowania i granice kompromisu politycznego Polaków w sytuacjach wyboru (1795–1815), Warszawa 2005.

Danilczyk A., Targowica czyli zdrada, Warszawa 2016.

Domańska E., Dekonstruktywistyczne podejście do przeszłości, „Historyka. Studia Metodologiczne” 2020, t. 50.

Freud S., Niesamowite [w:] tegoż, Pisma psychologiczne, tłum. R. Reszke, Warszawa 1997.

Janion M., Niesamowita SłowiańszczyznaFantazmaty literatury, Kraków 2006.

Kądziela Ł., O potrzebie badań nad dziejami Targowicy, „Przegląd Historyczny” 1989, t. 80, nr 2.

Kądziela Ł., Śledztwa i sądownictwo w sprawach o zdradę kraju w insurekcji 1794 r. [w:] Kościuszko – powstanie 1794 r. – tradycja, red. J. Kowecki, Warszawa 1997.

Kizwalter T., O nowoczesności narodu. Przypadek polski, Warszawa 1999.

Kleinberg E., Haunting History: For a Deconstructive Approach to the Past, Stanford 2017.

Kleinberg E., Scott J.W., Wilder G., Tezy o teorii i historii, tłum. E. Domańska, T. Wiśniewski, „Historyka. Studia Metodologiczne” 2019, t. 49.

Kula A., Historia, widma i dekonstrukcja, „Historyka. Studia Metodologiczne” 2020, t. 50.

Kula A., O dalszej potrzebie badań nad dziejami Targowicy, „Czas Kultury” 2020, nr 1.

Łojek J., Likwidacja monopolu prasowego Tadeusza Włodka (1796), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1967, t. 6, nr 1.

Porazinski J., Targowica, czyli obrona Rzeczypospolitej, „Teksty Drugie” 2021, nr 3.

Roszkowski W., Kierunek Targowica. Polska 2005–2015, Warszawa 2019.

Smoleński W., Konfederacya targowicka, Kraków 1903.

Węgrzyn I., Polskie piekło. Literackie biografie zdrajców targowickich: Stanisława Szczęsnego Potockiego, Franciszka Ksawerego Branickiego i Seweryna Rzewuskiego, Kraków 2006.

Woltanowski A., Prasa i pisma periodyczne powstania kościuszkowskiego, Białystok 1984.

Ziejka F., „Wesele” w kręgu polskich mitów, Kraków 1997.

Ziołek E., „Gazeta Krajowa” – „Gazeta Wolna Warszawska” – „Gazeta Warszawska” w 1794 roku, „Roczniki Humanistyczne” 1989, t. 37, z. 2.

Informacje

Informacje: Konteksty Kultury, 2022, Tom 19 zeszyt 2, s. 294 - 309

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Targowica jako polskie niesamowite

Angielski:

Targowica as a Polish uncanny

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-6011-7030

Artur Kula
Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
https://orcid.org/0000-0001-6011-7030 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Publikacja: 2022

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Artur Kula (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 582

Liczba pobrań: 598

<p> Targowica jako polskie <em>niesamowite</em></p>