Olga Szmidt

Problemy oscylujące wokół kwestii polityczności literatury stały się w pewnym momencie, a myślę tu szczególnie o przełomie lat 2009/2010, obowiązkowym zestawem zagadnień podejmowanych przez krytyków i literaturoznawców w Polsce. Jak łatwo przewidzieć – dyskusja się nie zakończyła (raczej trudno sobie wyobrazić, co mogłoby ją zwieńczyć), zyskuje inne odcienie, pojawiają się kolejne publikacje, a rewolucyjnie usposobieni dyskutanci nie odpuszczają. W dotąd nieustających rozważaniach przoduje „Krytyka Polityczna”, która w ciągu kilku lat okazała się ważnym uczestnikiem gry – także tej krytycznoliterackiej. Wydawane przez nią książki w rozmaitych seriach mają być – z jednej strony – głosami w aktualnych (a jak woleliby powiedzieć pewnie członkowie Zespołu KP: inicjowanych przez nich) dyskusjach, z drugiej zaś – dostarczać intelektualnych pożywek, którymi karmią się wielokrotnie także stroniący od tej formacji. W roku 2009 Wydawnictwo Krytyki Politycznej zaproponowało dwie – istotne dla omawianego tematu – pozycje: tzw. przewodnik Polityka literatury i książkę Igora Stokfiszewskiego Zwrot polityczny, w którym zebrane są – wcześniej już publikowane – artykuły tego krytyka

Tematem artykułu są złożone mechanizmy obserwowania i współudziału w szczególnych spektaklach rozrywki i okrucieństwa, jakimi były maratony taneczne okresu Wielkiego Kryzysu w Stanach Zjednoczonych. Analizie zostały poddane narracje literackie (zwłaszcza Czyż nie dobija się koni? Horace’a McCoya), poza refleksją literaturoznawczą jako istotny kontekst posłużyły zarówno prace z zakresu historii teatru i rozrywki, jak i historii ekonomii. Pogłębione przedstawienie okoliczności kryzysu gospodarczego pozwoliło na ukazanie dynamiki przemian konwencji literackich (m.in. opowieści o karierze w Hollywood) zarówno w ramach historycznoliterackiego procesu, jak i upadku amerykańskiej narracji o wyzwoleniu przez karierę filmową. Artykuł proponuje rozważenie kulturowych reprezentacji maratonu tanecznego jako sadystycznego spektaklu, w którym cierpienie innych staje się krótkoterminową rozrywką, umożliwianą przez wyraźny podział na uczestników i widzów, a także wizję konkursu jako trampoliny do sukcesu w przemyśle rozrywkowym. Prześledzenie rozpadu tej narracji oraz śmiercionośności tej obietnicy jest ważnym punktem dojścia eseju.