Beata Kalęba

Nadrzędnym celem artykułu jest analiza literackiej reprezentacji zagadnienia litewskiej odpowiedzialności za Holokaust na Litwie w powieści Sigitasa Parulskisa Ciemność i partnerzy (wyd. pol. 2020) w kontekście współczesnej litewskiej polityki historycznej, w tym kreowanych stylów odbioru literatury pięknej o relacjach litewsko-żydowskich oraz polityki pamięci. Istotnym kontekstem jest także bardzo ważna dla litewskiej tradycji literackiej powieść pisarza emigracyjnego Antanasa Škėmy Izaokas (Izaak, powst. 1960–1961), której przekładu na język polski nie mamy, a którą można – jak staram się wykazać – traktować jako jeden z istotnych hipotekstów Ciemności i partnerów. Lektura porównawcza obu tych powieści prowadzi do wniosku, iż – wbrew oczekiwaniu społecznemu – Ciemność i partnerzy nie jest utworem „rozliczeniowym”, nie należy go też odczytywać przede wszystkim w perspektywie etycznej, lecz raczej epistemologicznej i psychologicznej, w przeciwieństwie do Izaokasa, gdzie uwaga czytelnika jest prowadzona ku sferze etyki i metafizyki, przy czym zasadniczym tematem Izaokasa, który jawi się jako interesujący przykład eksperymentalnej powieści modernistycznej, jest pamięć, natomiast postmodernistycznej Ciemności i partnerów – postpamięć.

The main question discussed in the article is: why was it the Lithuanian emigration environment in USA that found Miłosz’s poetry a testimony of the era (de facto – their own experience) during the first decade after the WWII. To answer the question mainly two publications are interpreted: the first one is Miłosz’s poetry volume translated into Lithuanian, entitled Epochos sąmoningumo poezija (Poetry of the Era’s Self-Awareness) with introduction (by Miłosz) and afterword (by a poet Alfonsas Nyka-Niliūnas); the second one is a Lithuanian literary magazine „Literatūros lankai” („Literary sheets”) where Czesław Miłosz published, and where some interpretations of Miłosz’s works, written by Lithuanian writers and philosophers, were published as well.

Polish original: (2014) Czesław Miłosz i litewscy „Kolumbowie”. Przyczynek do jeszcze jednej biografii równoległej. Wielogłos 2(20), pp. 65–80.

Czesław Miłosz and „The Generation of Columbuses” in Lithuanian Literature. A contribution to one more parallel biography

The main question discussed in the article is: why was it the Lithuanian emigration environment in USA that found Miłosz’s poetry a testimony of the era (de facto – their own experience) during the first decade after the WWII. To answer the question mainly two publications are interpreted: the first one is Miłosz’s poetry volume translated into Lithuanian, entitled Epochos sąmoningumo poezija (Poetry of the Era’s Self-Awareness) with introduction (by Miłosz) and afterword (by a poet Alfonsas Nyka-Niliūnas); the second one is a Lithuanian literary magazine „Literatūros lankai” („Literary sheets”) where Czesław Miłosz published, and where some interpretations of Miłosz’s works, written by Lithuanian writers and philosophers, were published as well.