FAQ

Strażnik snów. O życiopisaniu Karola Irzykowskiego

Publication date: 07.06.2024

Wielogłos, 2024, Issue 2 (60) 2024, pp. 43 - 68

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.010.19756

Authors

Marcin Jauksz
Adama Mickiewicz University in Poznań
, Poland
https://orcid.org/0000-0002-8337-3640 Orcid
Contact with author
All publications →

Titles

Strażnik snów. O życiopisaniu Karola Irzykowskiego

Abstract

Celem artykułu jest prześledzenie „związków z Pałubą” snów Karola Irzykowskiego. A może trafniej byłoby rzec: związków Pałuby z dziennikowymi zapiskami z lat 90. XIX wieku aspirującego pisarza, w których autoanaliza i rozważania na temat własnej twórczości inkrustowane są obficie sprawozdaniami ze snów o Zosi Piotrowskiej, kuzynce, w której Irzykowski był zakochany. Paralela między snami o miłości i snami o twórczości jest silna dzięki neoromantycznym inklinacjom młodego Irzykowskiego, jednocześnie ujawniając siłę jego racjonalizmu, która jego niedokończony projekt „analizy marzeń sennych” pozwala ustawić obok Freudowskiego jako jednego z kluczowych symptomów modernistycznego przewartościowania.

References

Download references

Beczek J., Trudne początki, czyli Irzykowski, Hauptmann i naturalizm mowy [w:] Karol Irzykowski – człowiek sporu, postać sporna, red. M. Chmurski, K. Sadkowska, K. Siatkowska-Callebat, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN 2020.

Bławatska H., Opowieści okultne, przeł. K. Grudnik, Kraków: Wydawnictwo IX 2019.

Bogucki F., Teoria snów, „Prawda” 1891, nr 38.

Bolecki W., Metaliteratura wczesnego modernizmu („Pałuba” Karola Irzykowskiego 1903) [w:] idemModalności modernizmu. Studia, analizy, interpretacje, Warszawa: Instytut Badań Literackich 2012.

Dybel P., Psychoanaliza – ziemia obiecana? Dzieje psychoanalizy na ziemiach polskich okresu rozbiorów 1900–1989, cz. I: Okres burzy i naporu. Początki psychoanalizy na ziemiach polskich okresu rozbiorów 1900–1918, Kraków: Universitas 2016.

Dybel P., Urwane ścieżki. Przybyszewski – Freud – Lacan, Kraków: Universitas 2000.

Dźwinel K., Artykulacje tajemnicy. Nad zbiorem nowel „Spod ciemnej gwiazdy” Karola Irzykowskiego [w:] Świat idei i lektur – twórczość Karola Irzykowskiego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2016.

F.B., Teoria snów, „Prawda” 1891, nr 38.

Felman S., Writing and Madness (Literature / Philosophy / Psychoanalysis), Palo Alto: Stanford University Press 2003.

Ferguson H., The Lure of Dreams. Sigmund Freud and the Construction of Modernity, London: Routledge 1996.

Freud Z., Objaśnianie marzeń sennych, przeł. R. Reszke, Warszawa: KR 2007.

Gołębiewska M., Irzykowski. Rzeczywistość i przedstawienie. O tezach filozoficznych Karola Irzykowskiego, Warszawa: IFiS PAN 2006

Irzykowski K., Dziennik, t. 1: 1891–1897, oprac. A. Lam, A. Górska, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1998.

Irzykowski K., Freudyzm i freudyści [w:] idemPisma rozp roszone, t. 1: 1897–1922, oprac. J. Bahr, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1998.

Irzykowski K., Nowele, oprac. A. Lam, J. Grodzicka, B. Winklowa, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979.

Irzykowski K., Pałuba . Sny Marii Dunin, oprac. A. Lam, J. Grodzicka, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976.

Irzykowski K., Wiersze . Dramaty, red. A. Lam, M. Wojterska, B. Winklowa, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977.

Jakóbczyk J., Śladami Freuda wydeptaną ścieżką [w:] idemSzachy literackie? Rzecz o twórczości Karola Irzykowskiego, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2005.

Jauksz M., Krytyka dziewiętnastowiecznego rozumu. Źródła i konteksty „Pałuby” Karola Irzykowskiego, Kraków: Universitas 2015.

Lejeune P., Dziennik osobisty – wprowadzenie do zrozumienia pewnej praktyki, przeł. M. i P. Rodakowie [w:] idem„Drogi zeszycie…”, „drogi ekranie…”. O dziennikach osobistych, oprac. P. Rodak, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2010.

Lindop G., Romantic Poetry and the Idea of the Dream, „The Keats-Shelley Review” 2004, no. 1.

Markiewicz H., „Pałuba” – bezimienne dzieło [w:] idemCzytanie Irzykowskiego, Kraków: Universitas 2011.

Magnone L., Emisariusze Freuda. Transfer kulturowy psychoanalizy do polskich sfer intelektualnych przed drugą wojną światową, t. I, Kraków: Universitas 2016.

Magnone L., Klerk i freudyści. Irzykowski na kongresie neurologów [w:] Wokół Freuda i Lacana. Interpretacje psychoanalityczne, red. L. Magnone, A. Mach, Warszawa: Difin 2009.

Magnone L., List Karola Irzykowskiego do Sigmunda Freuda, „Teksty Drugie” 2021, nr 4.

Maupassant G. de, Horla [w:] idemHorla i inne opowiadania, przeł. I. Wieczorkiewicz, Warszawa: Czytelnik 1961.

Mitosek Z., Karola Irzykowskiego gra (z) foremkami [w:] Karol Irzykowski – człowiek spor u, postać sporna, red. M. Chmurski, K. Sadkowska, K. Siatkowska-Callebat, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN 2020.

Nałkowska Z., Dzienniki II. 1909–1917, oprac. H. Kirchner, Warszawa: Czytelnik 1976 .

Ochorowicz J., Między snem a czuwaniem [w:] idemLiryczna twórczość poetów. Szkic psychologiczny, Warszawa: Biblioteka Dzieł Wyborowych 1914.

Okulicz-Kozaryn M., Okulicz-Kozaryn R., „Palimpsest do kwadratu”. „Sny Marii Dunin” jako zakamuflowana dyskusja Karola Irzykowskiego z Zenonem Przesmyckim [w:] eidemTropami Bractwa Wielkiego Dzwonu. Szkice o literaturze przełomu XIX i XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2020.

Rodak P., Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2011.

Rottenberg E., Inheriting the Future. Legacies of Kant, Freud and Flaubert, Stanford: Stanford University Press 2005.

Sadkowska K., Irzykowski i Freud [w:] eademIrzykowski i inni. Twórczość Fryderyka Hebbla w Polsce 1890–1939, Kraków: Universitas 2007.

Schopenhauer A., Świat jako wola i przedstawienie, t. I, przeł. i oprac. J. Garewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1994.

Schopenhauer A., W poszukiwaniu mądrości życia. Parerga i paralipomena, t. I, przeł. i oprac. J. Garewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2002.

Schopenhauer A., W poszukiwaniu mądrości życia. Parerga i paralipomena. Drobne pisma filozoficzne, t. II, przeł. i oprac. J. Garewicz, Kęty: Antyk 2004.

Sciences of Modernism: Etnography, Sexology and Psychology, ed. P. Peppis, Cambridge: Cambridge University Press 2014.

Sheppard R., Problematyka modernizmu europejskiego, przeł. P. Wawrzyszko [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II, Kraków: Universitas 2004.

Stryjczyk J., Symbolika szczerości. Rzeczywistość międzyludzka według Karola Irzykowskiego [w:] Powinowactwa z epoki. Związki polskiej literatury modernizmu i międzywojnia z psychoanalizą, red. P. Dybel, Kraków: Universitas 2018.

Szmaglińska K., Kilka uwag o wpływie Schopenhauera na Freuda, „Folia Philosophica” 2009, nr 27.

Thomas RR., Dreams of Authority. Freud and the Fictions of the Unconscious, Ithaca: Cornell University Press 1990.

Tomkowski J., Mój pozytywizm, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN 1993.

Wiedemann A., Konceptualizm literacki Karola Irzykowskiego . Dziennik, wiersze, dramaty, „Pamiętnik Literacki” 1995, nr 4.

Winklowa B., Życie i twórczość, t. I, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1987.

Information

Information: Wielogłos, 2024, Issue 2 (60) 2024, pp. 43 - 68

Article type: Original article

Titles:

Polish:
Strażnik snów. O życiopisaniu Karola Irzykowskiego
English: The Dream Keeper. A Study in Karol Irzykowski’s Life Writing

Authors

https://orcid.org/0000-0002-8337-3640

Marcin Jauksz
Adama Mickiewicz University in Poznań
, Poland
https://orcid.org/0000-0002-8337-3640 Orcid
Contact with author
All publications →

Adama Mickiewicz University in Poznań
Poland

Published at: 07.06.2024

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Marcin Jauksz (Author) - 100%

Information about author:

Marcin Jauksz – dr, literaturoznawca i filmoznawca. W 2010 roku obronił rozprawę doktorską Krytyka dziewiętnastowiecznego rozumu. Źródła i konteksty „Pałuby” Karola Irzykowskiego, nagrodzoną w Konkursie im. Konrada i Marty Górskich w 2011 roku i opublikowaną cztery lata później przez wydawnictwo Universitas (Kraków 2015). Interesuje się psychologizmem w prozie późnego wieku XIX i kształtującymi się wówczas zasadami kompozycji dzieła literackiego, adaptacjami dzieł romantycznych, realistycznych i modernistycznych oraz komiksowymi i filmowymi fabułami o dojrzewaniu na progu XXI stulecia. Stypendysta rządu francuskiego w latach 2008–2009 oraz programu Fulbright w latach 2018–2019, od 2022 roku – dyrektor artystyczny Ogólnopolskiego Festiwalu Filmów Satyrycznych „Pyszadło”. Publikował między innymi w „Wieku XIX”, „Porównaniach”, „Forum Poetyki” i „Polonistyce”.

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish

View count: 155

Number of downloads: 85

The Dream Keeper. A Study in Karol Irzykowski’s Life Writing