The Book on Friends by Zofia Nałkowska and Maria Wielopolska. A Page from the History of Polish Zoonarrative
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEKsięga o przyjaciołach Zofii Nałkowskiej i Marii Wielopolskiej. Karta z dziejów polskich zoonarracji
Publication date: 2023
Wielogłos, 2023, Issue 3 (57) 2023, pp. 21 - 42
https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.018.18554Authors
Księga o przyjaciołach Zofii Nałkowskiej i Marii Wielopolskiej. Karta z dziejów polskich zoonarracji
Artykuł stanowi próbę interpretacji Księgi o przyjaciołach, wydanego w 1927 roku tomu nowel i opowiadań Zofii Nałkowskiej i Marii Jehanne Wielopolskiej, poświęconego tematyce zwierzęcej. Obie autorki były miłośniczkami zwierząt, protestowały przeciwko wszelkim formom ludzkiej przemocy w stosunku do nich, nawiązywały bliskie relacje uczuciowe z nimi. W Księdze o przyjaciołach da się odnaleźć liczne ślady krytyki postaw antropocentrycznych oraz głosy w obronie zwierząt. Nałkowska i Wielopolska potrafiły wniknąć w życie psychiczne zwierząt, ukazywały je jako indywidualności o dużych zdolnościach poznawczych i emocjonalnych. Księga o przyjaciołach może być uznana za przykład zoonarracji przedstawiających zwierzęta nie w sposób skonwencjonalizowany, lecz jako podmioty, których doświadczenia poszerzają horyzonty poznawcze całości. Utwory Nałkowskiej cechowała pewna powściągliwość stylistyczna, z kolei Wielopolska preferowała prozę poetycką o stylu emfatycznym.
The Book on Friends by Zofia Nałkowska and Maria Wielopolska. A Page from the History of Polish Zoonarrative
This article is an attempt to interpret The Book on Friends, a volume of short stories written by Zofia Nałkowska and Maria Jehanne Wielopolska, published in 1927 year. The Book on Friends was devoted to the theme of animals. Both Nałkowska and Wielopolska were animal lovers, protesting against all forms of human cruelty towards them, and establishing close emotional relationships with them. In The Book on Friends, numerous traces of criticism of anthropocentric attitudes and voices in defence of animals can be found. Nałkowska and Wielopolska were able to penetrate into the psychological life of animals, portraying them as individuals with great cognitive and emotional abilities. The Book on Friends can be seen as an example of the Polish zoonarrative (an animal narrative), presenting animals not in a conventional way, but as subjects whose experiences broaden the cognitive horizons. Nałkowska’s works were characterized by a certain stylistic restraint, while Wielopolska preferred poetic prose with an emphatic style.
Abramowska J., Pisarze w zwierzyńcu, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2010.
Baranowska A., Lady Paradox [w:] eadem, Perły i potwory. Szkice o literaturze międzywojennej, Warszawa: PIW 1986.
Bednarek J., Życie, które mówi. Nowoczesna wspólnota i zwierzęta, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2017.
Barcz A., Wprowadzenie do zookrytyki (teorii zwierzęcych narracji), „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2015, nr 6.
Berger J., Po cóż patrzeć na zwierzęta? [w:] idem, O patrzeniu, przeł. S. Sikora, Warszawa: Fundacja Aletheia 1999.
Calarco M. Metafizyczny antropocentryzm. Heidegger [w:] idem, Zoografie. Kwestia zwierzęca od Heideggera do Derridy, przeł. P. Sadzik, P. Szaj, Poznań: WBPiCAK 2022.
Calarco M., Pasja zwierzęcia. Derrida [w:] idem, Zoografie. Kwestia zwierzęca od Heideggera do Derridy, przeł. P. Sadzik, P. Szaj, Poznań: WBPiCAK 2022.
Calarco M., Twarzą w twarz z innym zwierzęciem. Levinas [w:] idem, Zoografie. Kwestia zwierzęca od Heideggera do Derridy, przeł. P. Sadzik, P. Szaj, Poznań: WBPiCAK 2022.
cw. [Walewska C.], W krainie paradoksu. U Marii Jehanne-Wielopolskiej. Wywiad specjalny „Wiadomości Literackich”, „Wiadomości Literackie” 1924, nr 52.
C.W. [Walewska C.], Z książek. Zofia Nałkowska i Maria Jehanne Wielopolska, „Księga o przyjaciołach” […], „Kobieta Współczesna” 1927, nr 27.
Dąbrowska M., Miłość, śmierć i klonowanie [w:] Śmierć zwierzęcia. Współczesne zootanatologie, red. M. Kotyczka, Katowice: Wydawnictwo UŚ 2014.
Dąbrowski J., Nowe książki. Zofia Nałkowska i Maria Jehanne Wielopolska, „Księga o przyjaciołach” […], „Robotnik” 1927, nr 163.
Deleuze G., Guattari F., Tysiąc plateau, przedmowa M. Herer, red. J. Bednarek, Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana 2015.
Derrida J., The Animal That Therefore I Am, ed. M.-L. Mallet, transl. D. Wills, New York: Fordham University Press 2008.
Eleuter [Iwaszkiewicz J.], Księga o przyjaciołach, „Wiadomości Literackie” 1927, nr 31.
Face to Face with Animals. Lévinas and the Animal Question, eds. P. Atterton, T. Wright, Albany: State University of New York Press 2019.
Faryna-Paszkiewicz H., Polemira. Niesłusznie zapomniana, Warszawa: NCK Wydawnictwo Nisza 2016.
Janowska M., Bestiarium Zofii Nałkowskiej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2005, z. 7.
Jehanne M., Książka o zagubionej wspólnocie, „Wiadomości Literackie” 1925, nr 20.
Kądziela J., Maria Jehanne Wielopolska (1882–1940) [w:] Literatura okresu Młodej Polski, t. 3, red. K. Wyka, A. Hutnikiewicz, M. Puchalska, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1973.
Kirchner H., Bracia mniejsi [w:] eadem, Nałkowska albo życie pisane, Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal 2015.
Kirchner H., Wstęp. Nasi krewni [w:] Z. Nałkowska, Między zwierzętami. Opowiadania. Fragmenty, wstęp, wybór i oprac. H. Kirchner, Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal 2013.
Kraskowska E., Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 1999.
Krupiński P., Zofii Nałkowskiej „upodobanie do myszy”. Z dziejów pewnego motywu [w:] Zwierzę – język – emocje. Dyskursy i narracje, red. M. Kubisz, J. Tymieniecka-Suchanek, Katowice: Wydawnictwo UŚ 2018.
Marzec L., Lady Awantura [w:] Dwudziestolecie mniej znane. O kobietach piszących w latach 1918–1939. Z antologią, red. E. Graczyk, M. Grabian-Pomirska, K. Cierzan, P. Biczkowska, Kraków: Wydawnictwo Libron 2011.
Moore J.M., Narodziny Taniej Natury, przeł. K. Hoffmann [w:] Antropocen czy kapitałocen. Natura, historia i kryzys kapitalizmu, red. J.W. Moore, przeł. K. Hoffmann, P. Szaj, W. Szwebs, Poznań: Wydawnictwo WBPiCAK 2021.
Nałkowska Z., Dzienniki, t. 3: 1918–1929, oprac., wstęp i komentarz H. Kirchner, Warszawa: Czytelnik 1980.
Nałkowska Z., Jehanne Wielopolska M., Księga o przyjaciołach, Warszawa: Gebethner i Wolff 1927.
Patel R., Moore J.W., Tania natura, przeł. A.W. Nowak, P. Czapliński [w:] O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i ekologiczne nieposłuszeństwo w Polsce, red. P. Czapliński, J.B. Bednarek, D. Gostyński, Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa 2019.
Piwiński L., Nowe wydawnictwa, „Przegląd Współczesny” 1927, t. 22.
Pomirowski L., Przyjaciółki o przyjaciołach. Zofia Nałkowska i Maria Jehanne Wielopolska, „Księga o przyjaciołach” […], „Głos Prawdy” 1927, nr 139.
R. [Sinko T.], Wśród nowych książek, „Kurier Literacko-Naukowy” 1927, nr 21.
Świat na czworakach”. Powieść przez Adolfa Dygasińskiego (ciąg dalszy), „Mucha” 1897, nr 52.
Weil K., Thinking Animals. Why Animal Studies Now?, New York: Columbia University Press 2012.
Wielopolska M.J., O zbrodniach człowieka, o prawach zwierzęcia i wiwisekcji, „Świat Zwierzęcy” 1929, nr 4.
Wolfe C., Animal Rites. American Culture, the Discourse of Species and Posthumanist Theory, foreword W.J.T. Mitchell, Chicago–London: The University of Chicago Press 2003.
Information: Wielogłos, 2023, Issue 3 (57) 2023, pp. 21 - 42
Article type: Original article
Titles:
Księga o przyjaciołach Zofii Nałkowskiej i Marii Wielopolskiej. Karta z dziejów polskich zoonarracji
The Book on Friends by Zofia Nałkowska and Maria Wielopolska. A Page from the History of Polish Zoonarrative
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Published at: 2023
Article status: Open
Licence: CC BY
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 374
Number of downloads: 263