Kafka czyta. Ciało, lektura i kanon literacki w Dziennikach

Jan Balbierz

Kafka czyta. Ciało, lektura i kanon literacki w Dziennikach

Publication date: 18.12.2024

Wielogłos, 2024, Issue 4 (62) 2024, pp. 141-163

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.031.20908

Authors

Download full text

PDF

Titles

Kafka czyta. Ciało, lektura i kanon literacki w Dziennikach

Abstract

Artykuł poświęcony jest tematyce czytania w Dziennikach Kafki, a także tematom korporalności oraz kanonu literackiego. Dzienniki są jednym z najważniejszych paratekstów do opowiadań i powieści praskiego autora. Wątek korporalności i powiązanie doświadczeń cielesnych – przede wszystkim choroby – z twórczością literacką przewija się przez całość Dzienników. W artykule argumentuję, że mówiąc o bólu i chorobie, Kafka z jednej strony wpisuje się w konwencjonalny, typowy dla przełomu wieków obraz nerwowego, nadwrażliwego piszącego mężczyzny z klasy średniej, z drugiej zaś strony nieustannie doświadcza autentycznego bólu i cierpienia związanego przede wszystkim z trapiącą go gruźlicą. W artykule ukazuję różne tryby czytania pojawiające się w Dziennikach (czytanie na głos, współ-czytanie) i przedstawiam, w jaki sposób Kafka formował swój prywatny, ekscentryczny kanon literacki.

This article explores the themes of reading, corporality and the literary canon in Kafka’s Diaries, one of the most important paratexts surrounding the works of the Prague-born author. The subject of corporality and the connection of bodily experiences – primarily diseases – with literary creation runs through the entirety of the diaries. In the article, I argue that while writing about pain and disease, Kafka, on the one hand, fits into the conventional picture, typical for the turn of the century, of a nervous and hypersensitive middle-class male writer; yet on the other hand, he constantly experiences genuine pain and suffering associated primarily with tuberculosis. The article also highlights the various modes of reading that appear in The Diaries (such as reading aloud and co-reading) and describes how Kafka formed his own personal and eccentric literary canon.

Keywords

Franz Kafka, czytanie, diarystyka, dzienniki, somatopoetyka, kanon literacki, kultura epoki „około 1900”, literatura środkowoeuropejska

reading, diaries, somatopoetics, literary canon, culture around 1900, Central European literature

References

Download references

Anz T., Identifikation und Abscheu. Kafka liest Kierkegaard [w:] Franz Kafka und die Weltliteratur, Hg. M. Engel, D. Lamping, Göttingen: Vandenhoeck, Ruprecht 2006.

Barthes R., Światło obrazu. Uwagi o fotografii, przeł. J. Trznadel, Warszawa: Wydawnictwo KR 1996.

Baum O., Rückblick auf eine Freundschaft [w:] „Als Kafka mir entgegenkam”. Erinnerungen an Franz Kafka, Hg. H.G. Koch, Berlin: Wagenbach 2013.

Brod M., Franz Kafka. Opowieść biograficzna, przeł. T. Zabłudowski, Warszawa: Czytelnik 1982.

Brod M., [odpowiedź na ankietę], Strindbergssällskapets Jubileumsenkät [w:] Meddelanden från Strindbergssällskapet, Jubileumsnummer, Januari 1949.

Even-Zohar I., Miejsce literatury tłumaczonej w polisystemie literackim, przeł. M. Heydel [w:] Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków: Wydawnictwo Znak 2009.

Fuchs R., Kafka und die Prager literarischen Kreise [w:] „Als Kafka mir entgegenkam”. Erinnerungen an Franz Kafka, Hg. H.G. Koch, Berlin: Wagenbach 2013.

Genette G., Paratexts. Tresholds of Interpretation, transl. by J.E. Lewin, Cambridge: Cambridge University Press 1997.

Holm I.W., Straight into the Bliss of Knowing. Søren Kierkegaard’s Influence on Franz Kafka [w:] D. Ringgaard, M. Rosendahl Thomsen, Danish Literature as World Literature, London: Bloomsbury 2017.

Kafka F., Dzienniki, przeł. Ł. Musiał, Łódź: Officyna 2022.

Kafka F., Listy do Felicji i inne z lat 1912–1916, przeł. I. Krońska, t. 1, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1976.

Kafka F., Listy do rodziny, przyjaciół, wydawców, przeł. R. Urbański, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B. 2012.

Koelb C., Kafka als Tagebuchschreiber [w:] Kafka-Handbuch, Hg. B. von Jagow, O. Jahraus, Göttingen: Vandenhoeck, Ruprecht 2008.

Korte H., Literarische Autorschaft in Kafkas Tagebüchern [w:] Franz Kafka, Hg. H.L. Arnold, Sonderband, München: Text + Kritik 1994.

Manguel A., Historia czytania, przeł. H. Jankowska, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2024.

Menninghaus W., Wstręt. Teoria i historia, przeł. G. Sowiński, Kraków: Universitas 2009.

Musiał Ł., Zadanie tłumacza [w:] F. Kafka, Dzienniki, przeł. Ł. Musiał, Łódź: Officyna 2022.

Neumann G., „Eine höhere Art der Beobachtung”. Wahrnehmung und Medialität in Kafkas Tagebüchern [w:] idem, Kafka-Lektüren, Berlin: De Gruyter 2012.

Neumann G., Kafka und Goethe [w:] Franz Kafka und die Weltliteratur, Hg. M. Engel, D. Lamping, Göttingen: Vandenhoeck, Ruprecht 2006.

Robertson R., Kafka und die skandinavische Moderne [w:] Franz Kafka und die Weltliteratur, Hg. M. Engel, D. Lamping, Göttingen: Vandenhoeck, Ruprecht 2006.

Safranski R., Kafka. Um sein Leben schreiben, München: Hanser 2024.

Schmeling M., Kafka und Flaubert. Perspektive, Wirklichkeit, Welterzeugung [w:] Franz Kafka und die Weltliteratur, Hg. M. Engel, D. Lamping, Göttingen: Vandenhoeck, Ruprecht 2006.

Schreiber W., Mahler, Hamburg: Rowohlt 1996.

Stach R., Kafka. Die Jahre der Entscheidungen, Frankfurt am Main: Fischer 2002.

Stach R., Kafka. Die Jahre der Erkenntnis, Frankfurt am Main: Fischer 2008.

Weltsch F., Kafka als Freund [w:] „Als Kafka mir entgegenkam”. Erinnerungen an Franz Kafka, Hg. H.G. Koch, Berlin: Wagenbach 2013.

Wiebe Ch., Der witzige, tiefe, leidenschaftliche Kierkegaard. Zur Kierkegaard-Rezeption in der deutschsprachigen Literatur bis 1920, Heidelberg: Universitätsverlag Winter 2012.

Information

Information: Wielogłos, 2024, Issue 4 (62) 2024, pp. 141-163

DOI: https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.031.20908

Article type: Original article

Titles:

Polish: Kafka czyta. Ciało, lektura i kanon literacki w Dziennikach

English: Kafka is Reading: The Body, Reading and his Literary Canon in The Diaries

Authors

Jan Balbierz

https://orcid.org/0000-0001-7625-9551

Jagiellonian University in Kraków
Poland

Published at: 18.12.2024

Article status: Open

Licence: CC BY

Percentage share of authors:

Jan Balbierz (Author) - 100%

Information about author:

Jan Balbierz – profesor literaturoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim, skandynawista, komparatysta i krytyk literacki. Wydał między innymi Nowy kosmos. Strindberg, nauka i znaki (Gdańsk 2008) oraz À propos inferna. Tradycje wynalezione i dyskursy nieczyste w kulturach modernizmu skandynawskiego (Kraków 2012). Stypendysta Fundacji Fulbrighta i Fundacji Kościuszkowskiej, laureat Nagrody Akademii Szwedzkiej za działalność naukową w zakresie skandynawistyki. Obecnie pracuje nad książką na temat Ingmara Bergmana.

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 120

Number of downloads: 83

Kafka is Reading: The Body, Reading and his Literary Canon in <em>The Diaries</em>

Download xml