Henryk Sienkiewicz wobec kryteriów rasowo-antropologicznych. O listach Z wystawy antropologicznej w Paryżu

Paweł Wiktor Ryś

Henryk Sienkiewicz wobec kryteriów rasowo-antropologicznych. O listach Z wystawy antropologicznej w Paryżu

Publication date: 26.07.2021

Wielogłos, 2021, Issue 1 (47) 2021, pp. 67 - 83

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.21.004.13579

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Henryk Sienkiewicz wobec kryteriów rasowo-antropologicznych. O listach Z wystawy antropologicznej w Paryżu

Abstract

Henryk Sienkiewicz and Racial-Anthropological Criteria. On the Letters Z wystawy antropologicznej w Paryżu

This article discusses Henryk Sienkiewicz’s approach to the 19th-century “scientific racism” in his “letters” (press reportage) Z wystawy antropologicznej w Paryżu [From the Anthropological Exhibition in Paris] (1878). The paper proves that the writer’s attitude towards such anthropological criteria as the cephalic index, facial angle, skull volume, and hair shape was significantly influenced by Oscar Peschel’s work The Races of Man and Their Geographical Distribution (1876).

Keywords

Henryk Sienkiewicz, Z wystawy antropologicznej w Paryżu, rasa, kryteria rasowo-antropologiczne, Oscar Peschel, wystawa antropologiczna; Henryk Sienkiewicz, Z wystawy antropologicznej w Paryżu [From the Anthropological Exhibition in Paris], race, racial-anthropological criteria, anthropological exhibition

Henryk Sienkiewicz, Z wystawy antropologicznej w Paryżu [From the Anthropological Exhibition in Paris], race, racial-anthropological criteria, Oscar Peschel, anthropological exhibition

References

Download references

Black E., Wojna przeciw słabym. Eugenika i amerykańska kampania na rzecz stworzenia rasy panów, przeł. H. Jankowska, Warszawa: Muza 2004.

Bujnicki T., Paryż w „Listach z Paryża” Henryka Sienkiewicza [w:] idem, Sześć szkiców o Zagłobie i inne studia sienkiewiczowskie, Warszawa: DiG 2014.

Catalogue spécial de l’exposition des sciences anthropologiques, Paris: Imprimerie Nationale 1878.

Chomiuk A., Sienkiewicz w Paryżu – Paryż Sienkiewicza [w:] Przestrzenie geo(bio)graficzne w literaturze, red. E. Konończuk, E. Sidoruk, Białystok: Wydawnictwo UwB 2015.

Czekanowski J., Człowiek w czasie i przestrzeni, Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski [1934].

Drexlerowa A.M., Olszewski A.K., Polska i Polacy na powszechnych wystawach światowych 1851–2000, Warszawa: Instytut Sztuki PAN 2005.

dr Silex, Wystawa antropologiczna w Paryżu, „Wędrowiec” 1878, t. 4, nr 96.

Ellis H., Mężczyzna i kobieta. Badania nad drugorzędnemi cechami płciowemi człowieka, przeł. F. Wermiński, Warszawa: T. Paprocki 1897.

Gloger M., Sienkiewicz nowoczesny, Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW 2010.

Haynes S.R., Noah’s Curse. The Biblical Justification of American Slavery, New York: Oxford Scholarship Online 2002.

Kłosiński K., Mimesis w chłopskich powieściach Orzeszkowej, Katowice: UŚ 1990.

Le Bon G., Psychologia socjalizmu, przeł. M. Osiński, Warszawa: P.W.H. Nepo 1997.

Lindqvist S., Wytępić całe to bydło, przeł. M. Haykowska, Warszawa: W.A.B. 2009.

Makuch D.W., Kłopoty z „rasą” – przypadek Ludwika Krzywickiego, „Przegląd Humanistyczny” 2018, z. 3.

Maleszka M., Biblijna argumentacja w dyskusji o separacji rasowej i niewolnictwie czarnych w USA w drugiej połowie XIX wieku, „Klio” 2013, nr 4.

Malinowski A., Bożiłow W., Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy, Warszawa–Łódź: PWN 1997.

Moros Peña M., Lekarze Hitlera. Zbrodnicza medycyna, przeł. J. Kowalczyk, Warszawa: RM 2016.

Peschel O., Nauka o ludach (Ethnologia), przeł. i pomnożył T. Wisłocki, Warszawa: Spółka Wydawnicza Księgarzy 1876.

Peschel O., Völkerkunde, Leipzig: Duncker & Humblot 1874.

Popowicz K., Lamarkizm społeczny a rasizm i eugenika we Francji, Warszawa: Wydawnictwa UW 2009.

Ronson J., #WstydźSię! O jednej z najbardziej niedocenianych sił rządzących światem, przeł. K. Dudzik, O. Siara, Kraków: Insignis Media 2017.

Ryś P.W., „Obaczymy, czy masz dobrą krew w sobie”. Podziały społeczne a kategoria rasy w „Ogniem i mieczem” Henryka Sienkiewicza, „Ruch Literacki” 2019, z. 2.

Sienkiewicz H., Dzieła, red. J. Krzyżanowski, t. 44: Listy z podróży i wycieczek, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1950.

Szczurkiewicz T., Kierunek rasowo-antropologiczny w socjologii [w:] idem, Rasa, środowisko, rodzina. Szkice socjologiczne, Warszawa–Poznań: Polski Instytut Socjologiczny 1938.

Turowski M., Granice rasy. Między nowym rasizmem a płynną rasologią, „Studia Krytyczne/Critical Studies” 2015, nr 1.

Tylor E.B., Antropologia. Wstęp do badania człowieka i cywilizacyi, przeł. A. Bąkowska, Warszawa: „Tygodnik Prawda” 1889.

Wokół „W pustyni i w puszczy”. W stulecie pierwodruku powieści, red. J. Axer, T. Bujnicki, Warszawa–Kraków: Wydział Artes Liberales UW, Universitas 2012.

Zalewski C., Czaszki i włosy. Relacja Henryka Sienkiewicza z wystawy antropologicznej w Paryżu [w:] Twórczość Henryka Sienkiewicza a korespondencja sztuk, red. T. Budrewicz, A. Rataj, Warszawa: DiG 2018.

Information

Information: Wielogłos, 2021, Issue 1 (47) 2021, pp. 67 - 83

DOI: https://doi.org/10.4467/2084395XWI.21.004.13579

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Henryk Sienkiewicz wobec kryteriów rasowo-antropologicznych. O listach Z wystawy antropologicznej w Paryżu

English:

Henryk Sienkiewicz and Racial-Anthropological Criteria. On the Letters Z wystawy antropologicznej w Paryżu

Authors

Paweł Wiktor Ryś

https://orcid.org/0000-0002-8569-9409

Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland

Published at: 26.07.2021

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Percentage share of authors:

Paweł Wiktor Ryś (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 778

Number of downloads: 679

<div id="cke_pastebin"> Henryk Sienkiewicz and Racial-Anthropological Criteria. On the Letters <em>Z wystawy antropologicznej w Paryżu</em></div>

Download xml