FAQ
Logo of Jagiellonian University

Wyobraźnia teoriopolityczna jako dyrektywa poznawcza

Publication date: 06.04.2018

Teoria Polityki, 2018, No. 2/2018, pp. 105 - 130

https://doi.org/10.4467/25440845TP.18.006.8441

Authors

Magdalena Ozimek
University of Opole, pl. Kopernika 11a, 45-040 Opole, Poland
All publications →

Titles

Wyobraźnia teoriopolityczna jako dyrektywa poznawcza

Abstract

Tezą niniejszego artykułu jest wykazanie, że wyobraźnia w politologicznym, i – konkretniej – teoriopolitycznym, postępowaniu naukowym pełni ważną funkcję, nierzadko istotniejszą niż formalistycznie pojęta metodologia, a metodycznie użytkowana świadczy o wyrafinowaniu badawczym. Artykuł składa się z trzech części zawierających konkluzje. Pierwsza część obejmuje rozważania nad fenomenem wyobraźni i reasumpcję najistotniejszych z punktu widzenia tego wywodu wątków z Wyobraźni socjologicznej Charlesa Wrighta Millsa16. W ramach rugiej części rozpoznaję pragmatyczny wymiar wyobraźni w jej trzech użytkowych aspektach: potocznym, ideologicznym i naukowym. W trzeciej części natomiast wskazuję na pożytek płynący z wyjścia poza sztywne ramy metodologii – podkreślając, że sama procedura nie zaspokaja ambicji badacza dążącego do pogłębionej analizy, formułuję zarazem elementy cechujące wyobraźnię teoriopolityczną. 

Imagination of Political Theories as a Cognitive Directive

Abstract:  The thesis of this paper is claim that imagination in political science, and specifically in terms of theory of politics scientific research fully an important function, sometimes more important than formal methodology, methodically used provide to research sophisticated. Paper contains three parts and conclusions. First part contains reflections of the imagination and reassurance of the most important reflections from Charles Wright Mills’s Sociological Imagination. In second part I recognize pragmatic aspects of imagination in three forms: current, ideological and scientific. In third part I point to benefits of going beyond the rigid framework of methodology, paying attention, that procedure does not satisfy the researchers aspirations, also I define elements, which characterize imagination of political theories.

References

Althusser, L. (2007). „Ideologie i aparaty ideologiczne państwa”. Nowa Krytyka, http://www.nowakrytyka.pl/pl/artykuly/Nk_on-line/?id=627 (dostęp: 26.11.2017).

Althusser, L. (2009). W imię Marksa, przeł. M. Herer. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Amsterdamski, S. (1984). „Wstęp”. W: J. Bronowski. Źródła wyobraźni i wiedzy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Anderson, B. (1997). Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źrodłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, przeł. S. Amsterdamski. Kraków: Znak.

Arystoteles (1988). O duszy, przeł. P. Siwek. Warszawa: PWN.

Bal, M. (2012). Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Krótki przewodnik. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.

Bańko, M. (red.). (2000). Inny słownik języka polskiego PWN, t. P–Ż. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Barker, Ch. (2005). Studia kulturowe. Teoria i praktyka, przeł. A. Sadza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Bucholc, M. (2016). „Tłumacz jako agent nie-czytania”. Stan Rzeczy, 10, s. 340–341.

Burszta, W.J., Jezierski, P., Rauszer, M. (red.) (2016). Zwodnicze imaginarium. Antropologia neoliberalizmu. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.

Czapnik, S. (2017). „Biurokrata czy intelektualista? O dylematach polskich politologów i politolożek”. e-Politikon, 22.

Drelich, S. (2008). „Spiski i demony. Paranoiczna wyobraźnia polityków”. W: Sz. Wróbel (red.). Światłocienie wyobraźni. Poznań–Kalisz: Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM, s. 189–202.

Foucault, M. (2002). Porządek dyskursu. Wykład inauguracyjny wygłoszony w College de France 2 grudnia 1970. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.

Frankfort-Nachmias, Ch., Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych, przeł. E. Hornowska. Poznań: Zysk i S-ka.

Jusiak, J. (b.d.). „O poznawczych walorach spekulacji. Głos w dyskusji dotyczący głównych tez i filozoficznych założeń sformułowanych w artykule M. Miłkowskiego i R. Poczobuta «Czym jest i jak istnieje umysł»?”. Diametros. Internetowy Serwis Filozoficzny, http://www.diametros.iphils.uj.edu.pl/serwis/?l=1&p=deb5&m=43&ii=119 (dostęp: 25.11.2017).

Kaczmarek, B. (red.) (2001). Metafory polityki [T. 1]. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.

Kaczmarek, B. (red.) (2003). Metafory polityki. T. 2. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.

Kaczmarek, B. (red.) (2005). Metafory polityki. T. 3. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.

Kaczmarek, B. (red.) (2013). Metafory polityki. T. 4. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.

Karwat, M. (1980). Podmiotowość polityczna. Humanistyczna interpretacja polityki w marksizmie. Warszawa: PWN.

Karwat, M. (2003). „O statusie poznawczym i zaletach metafor”. W: B. Kaczmarek (red.). Metafory polityki, t. 2. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, s. 16–34.

Karwat, M. (2006). „Przedmiot badań politologicznych w świetle zasady aspektowości”. W: P. Bytniewski, M. Chałubiński (red.). Teoretyczne podstawy socjologii wiedzy. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Karwat, M. (2014). Podstawy socjotechniki dla politologów, polityków i nie tylko. Warszawa: Difin.

Kmita, J. (1974). „Orientacje filozoficzne a dyrektywy metodologiczne”. Studia Filozoficzne, 8.

Kmita, J. (1976). Szkice z teorii poznania. Warszawa: PWN.

Kołodziejczak, M. (2009). „Hermeneutyka politologiczna – modele interpretacji w nauce o polityce”. W: M. Kołodziejczak (red.). Hermeneutyka politologiczna. Na marginesie lektury Stevena Lukesa „Niezwykłe oświecenie profesora Caritata”. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM.

Kowalska, M. (2008). „Nowoczesno-ponowoczesne perypetie wyobraźni”. W: Sz. Wróbel (red.). Światłocienie wyobraźni. Poznań–Kalisz: Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM.

Kuhn, Th.S. (2001). Struktura rewolucji naukowych, przeł. H. Ostromęck. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Markowski, A. (red.) (2000). Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Mills, Ch.W. (2007). Wyobraźnia socjologiczna, przeł. M. Bucholc. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Minkner, K. (2017). „Polityczność teorii spiskowych a ich przewrotne znaczenie poznawcze. Analiza krytyczna i dialektyczna”. W: M. Mikołajczyk, M. Karwat (red.). Politologii model krytyczny. Prace Monograficzne Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, 810, s. 90–119.

Mohr, R. (2008). „Miłość do rewolucji. O tym, co prawdziwe, a co fałszywe”. W: D. Cohn-Bendit, R. Dammann (red.). Maj ’68. Rewolta, przeł. S. Lisiecka, Z. Jaskuła. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Myers, T. (2009). „Slavoj Žižek”. W: M. Kropiwnicki, J. Kutyła (red.). Žižek. Przewodnik Krytyki Politycznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Nagel, E. (1961). Struktura nauki. Zagadnienia logiki wyjaśnień naukowych, przeł. J. Giedymin, B. Rassalski, H. Eilstein. Warszawa: PWN.

Nijakowski, L.M. (2002). „Analogia jako źródła innowacji w naukach społecznych”. W: T. Ciecierski, L.M. Nijakowski, J. Szymanik (red.). Filozofia i nauki szczegółowe. Warszawa: Koło Filozoficzne przy MISH [Międzywydziałowych Indywidualnych Studiach Humanistycznych] – Uniwersytet Warszawski.

Nowak, A.W. (2016). Wyobraźnia ontologiczna. Filozoficzna (re)konstrukcja form etycznych nauk społecznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Nowak, L. (1977). Wstęp do idealizacyjnej teorii nauki. Warszawa: PWN.

Ostolski, A. (2008). „1968. Lekcja realizmu. Przedmowa do wydania polskiego”. W: D. Cohn-Bendit, R. Dammann (red.). Maj ’68. Rewolta, przeł. S. Lisiecka, Z. Jaskuła. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Ozimek, M. (2016). „Czy politologia zaangażowana jest możliwa? Politolog(ia) jako zawód i obietnica”. W: B. Krzysztan, W. Ufel, M. Zieliński (red.). Polityka/polityczność. Granice dyskursu. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.

Ozimek, M. (2017). „Wyobraźnia teoriopolityczna. Kilka uwag na marginesie książki Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne”. Society Register, vol. 1.

Pierzchalski, F. (2013). „Dynamika układów pojęciowych”. W: Ł. Młyńczyk, B. Nitschke (red.). Aspekty metodologiczne oraz teoretyczne w subdyscyplinach politologii. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Pierzchalski, F. (2017a). „«Peryferyjność» politologii przez pryzmat frustracji dwóch polskich socjologów”. e-Politikon, 22, s. 63–64.

Pierzchalski, F. (2017b). „Wyobraźnia twórcza – o źródłach teoretyzowania w nauce o polityce”. Teoria Polityki, 1, s. 25–43.

Pólya, G. (1993). Jak to rozwiązać?, przeł. L. Kubik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Rauszer, M. (2016). Homo frajer. Nieświadome wymiary kultury. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.

Rubisz, L. (2013). „Neutralność jako kryterium naukowości politologii”. W: B. Krauz-Mozer, P. Ścigaj (red.). Podejścia badawcze i metodologiczne w nauce o polityce. Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 167–169.

Schmitt, C. (2000). „Pojęcie polityczności”. W: C. Schmitt. Teologia polityczna i inne pisma. Kraków: Zna k, s. 191–250.

Sobol, E. (red.) (1999). Mały słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Sułek, A. (1999). „Pochwała metodologii”. Przegląd Socjologiczny, 48.

Sułek, A. (2017). „Etnohistoria zagłady Żydów na prowincji. Lekcja dla badaczy społecznych”. Wykład gościnny ze Złotej Serii Wykładów Otwartych wygłoszony 17 maja 2017 r. na Uniwersytecie Opolskim. Opole.

Szewczak, W. (2014). „Odkrywanie polityczności w politologii. Problemy, szanse, wyzwania”. W: E. Jurga-Wosik, S. Paczos, R. Rosicki (red.). W poszukiwaniu polityczności. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

Sztompka, P. (2011). „Czy istnieje socjologia polska?”. Studia Socjologiczne, 2, s. 43–44.

Walczak, M. (2011). „Intuicja jako typ poznania, wiedzy i dyspozycji”. Zagadnienia Naukoznawstwa, XLVII.

Wasilewska, A. (2014). „Diagnoza i wspieranie myślenia twórczego – zaniedbany obszar edukacji wczesnoszkolnej”. Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej, http://www.ptde.org/pluginfile.php/879/mod_page/content/6/Archiwum/XX_KDE/pdf_2014/
Wasilewska.pdf (dostęp: 25.11.2017).

Węc, K. (2008). „Fantazmatyczny świat podmiotu w psychoanalitycznej koncepcji Jacques’a Lacana”. W: Sz. Wróbel (red.). Światłocienie wyobraźni. Poznań–Kalisz: Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM, s. 307–319.

Zacher, L.W. (2008). „Wyobraźnia – orientacja prospektywna – kształtowanie przyszłości. Konstatacje, tezy, intuicje”. W: Sz. Wróbel (red.). Światłocienie wyobraźni. Poznań–Kalisz: Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM, s. 331–335.

Ziemiński, I. (2014). „Pochwała filozofii”. Filo-Sofija, 26.

Žižek, S. (2001a). Przekleństwo fantazji. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Žižek, S. (2001b). Wzniosły obiekt ideologii. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Žižek, S. (2008). Lacan. Przewodnik Krytyki Politycznej, przeł. J. Kutyła. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Information

Information: Teoria Polityki, 2018, No. 2/2018, pp. 105 - 130

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Wyobraźnia teoriopolityczna jako dyrektywa poznawcza

English:

Imagination of Political Theories as a Cognitive Directive

Authors

University of Opole, pl. Kopernika 11a, 45-040 Opole, Poland

Published at: 06.04.2018

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Magdalena Ozimek (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish

View count: 2005

Number of downloads: 1458

<p> Imagination of Political Theories as a Cognitive Directive</p>