Przedstawiona przez Josepha Schumpetera teoria demokracji jako metody selekcji elit politycznych pozostaje jednym z istotniejszych i jednocześnie najbardziej kontrowersyjnych punktów odniesienia we współczesnych dyskusjach poświęconych demokracji. Niniejszy artykuł dowodzi jednak, że Schumpeter buduje fałszywe przeciwstawienie między własną teorią a klasyczną teorią demokracji, za której eksponentów uznaje utylitarystów takich jak Jeremy Bentham i James Mill. Po pierwsze, większość zarzutów Schumpetera pod adresem utylitarystycznego ujęcia demokracji jest chybiona. Po drugie, istnieją pewne podobieństwa i linie ciągłości pomiędzy teorią demokracji głoszoną przez klasyczny utylitaryzm a teorią samego Schumpetera. W klasycznym utylitaryzmie obecny był na przykład wyraźny komponent elitarystyczny, który u Schumpetera uległ jeszcze wzmocnieniu na skutek uczynienia przezeń z (oligopolicznej) rynkowej konkurencji wzorca demokratycznej polityki. 

Schumpeter, Utilitarianism and Democratic Theory

Abstract: Joseph Schumpeter’s theory of democracy as a method of selection of political elites remains one of the most influential, as well as most controversial reference points in contemporary debates concerning democracy. The article argues, however, that Schumpeter tries to create a misleading opposition between his own theory and the classical theory of democracy, the latter of which apparently espoused by utilitarians like Jeremy Bentham and James Mill. Firstly, most of the Schumpeter’s objections to the utilitarian account of democracy miss the mark. Secondly, there are similarities and lines of continuity between the theory of democracy which was espoused by classical utilitarianism and Schumpeter’s own theory. For instance, in classical utilitarianism one can find an evident elitist component which was later further emphasized by Schumpeter as a result of him modelling his account of democratic politics on the (oligopolic) market competition. 

Joseph Schumpeter’s theory of democracy as a method of selection of political elites remains one of the most influential, as well as most controversial reference points in contemporary debates concerning democracy. The article argues, however, that Schumpeter tries to create a misleading opposition between his own theory and the classical theory of democracy, the latter of which apparently espoused by utilitarians like Jeremy Bentham and James Mill. Firstly, most of the Schumpeter’s objections to the utilitarian account of democracy miss the mark. Secondly, there are similarities and lines of continuity between the theory of democracy which was espoused by classical utilitarianism and Schumpeter’s own theory. For instance, in classical utilitarianism one can find an evident elitist component which was later further emphasized by Schumpeter as a result of him modelling his account of democratic politics on the (oligopolic) market competition.