FAQ

Zawód felczera – kiedyś i dziś

Publication date: 10.12.2024

Art of Healing, Volume 39 (2024), Volume 39 Issue 2, pp. 69-78

https://doi.org/10.4467/18982026SZL.24.014.20706

Authors

Józef Muszyński
Studenckie Koło Naukowe Historii i Filozofii Medycyny, Poznan University of Medical Sciences
, Poland
https://orcid.org/0009-0000-7229-4747 Orcid
Contact with author
All publications →

Titles

Zawód felczera – kiedyś i dziś

Abstract

Zawód felczera pojawia się w polskich źródłach pisanych już w XVII wieku, początkowo w kontekście wojskowym. W miarę rozwoju starano się uregulować jego pozycję w systemie służby zdrowia. W latach powojennych zaczęto postrzegać go jako rozwiązanie problemu niedoboru kadr medycznych. Jednak ograniczenia tej profesji oraz rozwój innych zawodów związanych z ochroną zdrowia spowodowały zmniejszenie jej roli w Polsce. Mimo to w niektórych krajach felczer ma duże znaczenie. W literaturze opisano również podobne zawody, których przedstawiciele pełnią obowiązki pokrywające się z kompetencjami felczerów. Świadczy to o trwałym i międzynarodowym charakterze tej profesji, co znajduje odzwierciedlenie w różnych kontekstach kulturowych i systemach opieki zdrowotnej. Celem niniejszej pracy było przedstawienie zmian zachodzących w podejściu do zawodu felczera i jego obowiązków w Polsce i na świecie.

References

Download references

AGAD Warszawa (2024). Zbiór Archwium Królestwa Polskiego nr 11, Zespół ks. 45/46 pkt 16.

Antwi J., Arkoh A.A., Choge J.K., Dibo T.W., Mahmud A., Vankhuu E., Wanyama E.K., McKinley D.W. (2021). Global accreditation practices for accelerated medically trained clinicians: A view of five countries. Human Resources for Health, 19, 1–7.

Arcta M. (1946). Słownik wyrazów obcych. Warszawa: Wydawnictwo S. Arcta.

Bareja S. (2020). Poland and physician assistants. JA­ APA, 33(11), 47–49.

Bogdan I.V., Gornostalev M.D. (2023). Public perception and social media image of feldsher in Moscow. Заболеваемость детей первого года жизни в Москве, в том числе в период пандемии COVID­19, 4(4), 77-85.

Centralny Rejestr Felczerów (2023), https://nil.org.pl/rejestry/centralny-rejestr-felczerow (dostęp: 1.02.2024).

Como E., Batdulam T. (2012). The role of community health workers in the Mongolian CBR programme. Disability. CBR & Inclusive Development, 23(1), 14–33.

Danysz A. (1954). Farmakologia i receptura. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.

Fiktus P. (2017). Prawno-społeczna pozycja felczera w Polsce w latach 1945–1989. Polska 1944/45– 1989, 15, 127–148.

Fron K., Waszak J., Chrapek M., Bareja S. (2023). PAs in Poland: The inaugural surgical PA curriculum. JAAPA, 36(9), 1–4.

Gembarzewski B. (1903). Wojsko Polskie: Królestwo Polskie 1815–1830. Warszawa: Konstanty Trepte. Giedroyć F. (1913). Rada Lekarska Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (1809–1867). Warszawa: E. Wende.

Instrukcja nr 16/55 Ministra Zdrowia z dnia 5 marca 1955 r. w sprawie trybu składania egzaminów dyplomowych państwowych liceach felczerskich (Dz.Urz. MZ 1955, nr 5, poz. 29).

Jerzykowski S. (1886). Przewodnik dla felczerów, sióstr miłosierdzia i w ogóle dla osób zajmujących się pielęgnowaniem chorych. Poznań.

Jigjidsuren A., Oyun B., Habib N. (2021). Supporting primary health care in Mongolia: Experiences, les­ sons learned, and future directions. ADB East Asia Working Paper Series, 35.

Kanownik G. (2018). Czas na felczerahttps://podyplomie.pl/medical-tribune/29810,czas-na-felczera (dostęp: 29.12.2023).

Malaszewski K. (1849). Nauka krótka felczerska, przez pytania i odpowiedzi ułożona, z przyłączeniem wiadomości o sposobach ratowania o pozornej śmierci, od rozmaitych utruć i ukąszenia od wściekłych zwierząt, z przydaniem sposobu utrzymywania pijawek, z tablicą wyobrażającą ciało człowieka w przecięciu, z odznaczeniem arteryj, żył i muskułów. Wilno: Drukiem Józefa Ungra.

Milewska M. (2013). Pracownicy ochrony zdrowia Mazowsza Północnego w latach 1865–1915. Rocznik Mazowiecki, 25, 111–131.

Multak N. (2010). An update on feldsher training and practice in the Ukraine. The Journal of Physician Assistant Education, 21(3), 44–45.

Oks B.A (1910). Farmakologia Felczerska. Warszawa: Druk P. Ambroziewicza.

Piatkowska E. (2024). Профессия фельдшерhttps://www.kp.ru/edu/rabota/professiya-feldsher/ (dostęp: 3.01.2024).

Przegląd Felczerski (1925), 1, 1.

Przegląd Felczerski (1931), 4, 13.

Pszczółkowska-Simiczijew J. (1972), Rys historyczny zawodu felczera w Polsce do 1938 r. Acta Univer­ sitatis Wratislaviensis. Prace Pedagogiczne I, 165.

Ramer S.C. (2018). The Russian feldsher: A PA prototype in transition. JAAPA, 31(11), 1–6.

Rechel B., Sydykova A., Moldoisaeva S., Sodiqova D., Spatayev Y., Ahmedov M., Robinson S., Sagan A. (2023). Primary care reforms in Central Asia – on the path to universal health coverage? Health Policy OPEN, 5, 100110.

Romanov A. (2021). The Russia feldsher overview. Social Innovations Journal, 8, 1-3.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia Publicznego z 20 stycznia 1922 roku wydane w porozumieniu z Ministrem byłej Dzielnicy Pruskiej w przedmiocie wydawania z aptek środków leczniczych oraz określania ich ceny (Dz.U. 1922 Nr 11, poz. 100).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20 października 1922 roku w przedmiocie wprowadzenia na Ziemię Wileńską niektórych rozporządzeń sanitarnych oraz dotyczących aptek (Dz.U. 1922 Nr 105, poz. 977).

Sidel V.W. (1969). The feldsher in the USSR. Annals of the New York Academy of Sciences, 166(3), 957–966.

Słownik języka polskiego (1978), t. 1, red. M. Szymczak. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Służba Zdrowia (1950), nr 1, s. 33.

Służba Zdrowia (1952), nr 4, s. 17.

Służba Zdrowia (1955), nr 1, s. 14.

Święch W. (2023). Zawód felczera w świetle przepisów obowiązujących w II Rzeczypospolitej. Czasopismo Prawno­Historyczne, 75(2), s. 125–146.

Turos M. (2012). Urządzenie Szpitalów dla Woysk Xsięstwa Warszawskiego wydane w Warszawie 6 marca 1809 roku. Dokument sprzed dwóch stuleci współcześnie odczytany. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 75(1), 54–67.

Uchwała nr 392 Prezydium Rządu z dnia 26 maja 1951 roku w sprawie dwuletnich szkół felczerskich (M. P. 1951 Nr 50, poz. 666).

Urbanek B. (2000). Lekarze a inne zawody medyczne na przełomie XIX i XX w. (felczerzy i tworzenie zawodu pielęgniarskiego). Medycyna Nowożytna: Studia nad Historią Medycyny, 7(1), 77–85.

Urbanek B. (2011). Zawody diagnosty laboratoryjnego i felczera na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Warszawa: Oficyna Wydawnicza.

Ustawa z dnia 1 lipca 1921 roku o uprawnieniach do wykonywania czynności felczerskich (Dz.U. Nr 64, poz. 396).

Ustawa z dnia 16 lipca 2020 roku o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2020, poz. 1291).

Ustawa o zawodzie felczera z dnia 20 lipca 1950 roku (Dz.U. 1950 nr 36, poz. 336).

Ustawa z dnia 28 marca 1933 roku o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U. 1933, nr 51, poz. 396).

Willott C., Sakashita R., Gendenjamts E., Yoshino Y. (2018). Distance learning for maternal and child health nurses and midwives in Mongolia: A qualitative evaluation. International Nursing Review, 65(4), 577–585.

Węgrzyn J. (1911). Formularz felczerski, czyli Zbiór recept stosowanych przez lekarzy w ambulatoriach kolejowych, fabrycznych, szpitali i t. d. i sposób przyrządzania lekarstw według przepisów obowiązującej u nas Farmakopei. Warszawa: Druk P. Ambroziewicza.

Information

Information: Art of Healing, Volume 39 (2024), Volume 39 Issue 2, pp. 69-78

Article type: Original article

Titles:

Polish: Zawód felczera – kiedyś i dziś
English: The feldsher profession – past and present

Authors

https://orcid.org/0009-0000-7229-4747

Józef Muszyński
Studenckie Koło Naukowe Historii i Filozofii Medycyny, Poznan University of Medical Sciences
, Poland
https://orcid.org/0009-0000-7229-4747 Orcid
Contact with author
All publications →

Studenckie Koło Naukowe Historii i Filozofii Medycyny, Poznan University of Medical Sciences
Poland

Published at: 10.12.2024

Received at: 08.02.2024

Accepted at: 24.04.2024

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Article financing:

no sources of financing

Percentage share of authors:

Józef Muszyński (Author) - 100%

Information about conflict of interests:

no conflict of interest

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish

View count: 448

Number of downloads: 390

The feldsher profession – past and present

The feldsher profession – past and present

cytuj

pobierz pliki

RIS BIB ENDNOTE