Własność znalezisk – wybrane zagadnienia związane z cywilnoprawną sytuacją poszukiwacza zabytków

Katarzyna Zalasińska

Własność znalezisk – wybrane zagadnienia związane z cywilnoprawną sytuacją poszukiwacza zabytków

Publication date: 12.2021

Santander Art and Culture Law Review, 2021, 1/2021 (7), pp. 83 - 100

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.21.008.14597

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Własność znalezisk – wybrane zagadnienia związane z cywilnoprawną sytuacją poszukiwacza zabytków

Abstract

Ownership of finds – selected issues related to the civil law situation of a monument finder

The subject of this paper is the analysis of the civil law situation applying to those who acquire a find in Poland (i.e. finders). Legislators have differentiated the civil and legal situation of a finder depending on whether the find is, in particular, a historical monument or an archaeological monument. The regulations governing the ownership of finds have a direct impact on the level of their legal protection. This applies especially to archaeological monuments owned by the State Treasury. The elimination of risks associated with the illegal export and transfer of ownership of archaeological artefacts acquired as a result of an illegal search should result not only from regulations of an administrative and legal nature, which are discussed in the article, but also to ensure the security of the trade in cultural goods by regulating the functioning of the art market in Poland.

Keywords: archaeological monuments, trade in cultural goods, ownership of monuments

Streszczenie: Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza sytuacji cywilnoprawnej poszukiwaczy w Polsce wobec pozyskania znaleziska. Ustawodawca zróżnicował cywilnoprawną sytuację znalazcy w zależności od tego, czy znalezisko stanowi – w szczególności – zabytek, czy zabytek archeologiczny. Przepisy regulujące własność znalezisk mają bezpośredni wpływ na poziom ich ochrony prawnej. Dotyczy to przede wszystkim zabytków archeologicznych, objętych własnością Skarbu Państwa. Eliminowanie zagrożeń związanych z nielegalnym wywozem i przenoszeniem własności zabytków archeologicznych pozyskanych w wyniku nielegalnych poszukiwań wynikać powinno nie tylko z regulacji o charakterze administracyjnoprawnym, które omówione zostały w artykule, ale również z zapewnienia bezpieczeństwa obrotu dobrami kultury poprzez regulację funkcjonowania rynku sztuki w Polsce.

Keywords

zabytki archeologiczne, obrót dobrami kultury, własność zabytków

archaeological monuments, trade in cultural goods, ownership of monuments

References

Download references

Dekret Rady Regencyjnej o opiece nad zabytkami sztuki i kultury, Dz. U. 1918 nr 16 poz. 36.

Dekret z dnia 8 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich, Dz. U. Nr 13, poz. 87.

Drela M., Własność zabytków, C.H. Beck, Warszawa 2006.

Europejska konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego (poprawiona), sporządzona w La Valetta dnia 16 stycznia 1992 r., Dz. U. Nr 120, poz. 564.

Informacja o wynikach kontroli. Ochrona zabytków archeologicznych odkrytych w związku z realizacją inwestycji budowlanych, Najwyższa Izba Kontroli Kielce 2018, https://www.nik.gov.pl/plik/id,18180,vp,20777.pdf [dostęp: 31.08.2021].

Jagielska-Burduk A., Zabytek ruchomy, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011.

Jagielski J., Wierzbowski M. (red.), Prawo administracyjne, wyd. 2, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2020.

Kobyliński Z., Wysocki J., Ujęcie problematyki ochrony zabytków archeologicznych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami – stan obecny i postulaty zmian, w: K. Zeidler (red.), Prawo ochrony zabytków, Wolters Kluwer, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Warszawa–Gdańsk 2014.

Kowalski W., Cywilnoprawne aspekty obrotu skradzionymi dobrami kultury, w: J. Kaczmarek (red.), Prawnokarna ochrona dóbr kultury, Zakamycze, Kraków 2006.

Kowalski W., Nabycie własności dzieła sztuki od nieuprawnionego, Zakamycze, Kraków 2004

Kowalski W., Zabytek archeologiczny, w: K. Zeidler (red.), Leksykon prawa ochrony zabytków. 100 podstawowych pojęć, C.H. Beck, Warszawa 2010.

Michalak A., Ginter A., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2016.

Orzeczenie Sądu Najwyższego z 28 marca 1963 r., sygn., akt IIICR 205/62 (OSN 1964, Nr 3, poz. 56).

Peters R., Preventing Trafficking in Cultural Property: Import and Export Provisions as Two Sides of the Same Coin, „Santander Art and Culture Law Review” 2019, nr 2.

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 18 kwietnia 2011 r. w sprawie wywozu zabytków za granicę, Dz. U. Nr 89, poz. 510.

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2015 r. w sprawie nagród za znalezienie zabytków lub materiałów archiwalnych, Dz. U. poz. 979.

Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 1 kwietnia 2004 r. w sprawie nagród za odkrycie lub znalezienie zabytków archeologicznych, Dz. U. Nr 72, poz. 650.

Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 30 sierpnia 2004 r. w sprawie zakresu, form i sposobu ewidencjonowania zabytków w muzeach, Dz. U. Nr202, poz. 2073.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/880 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wprowadzania i przywozu dóbr kultury, Dz. Urz. UE L 151 z 7.06.2019.

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o opiece nad zabytkami, Dz. U. Nr 29, poz. 265 ze zm.

Szafrański W., Jagielska-Burduk A., Jednorazowe pozwolenie na stały wywóz zabytku za granicę z perspektywy kategorii wieku i wartości – ochrona dziedzictwa kulturowego a rynek sztuki w Polsce, „Santander Art and Culture Law Review” 2019, nr 1.

Trzciński M.,Definicja zabytku archeologicznego – problemy i kontrowersje wokół stosowania prawa, w: K. Zeidler (red.), Prawo ochrony zabytków, Wolters Kluwer, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Warszawa–Gdańsk 2014.

Trzciński M., Nielegalny obrót zabytkami archeologicznymi, w: W. Kowalski, K. Zalasińska (red.), Rynek sztuki. Aspekty prawne, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011.

Trzciński M.,Poszukiwania skarbów czy poszukiwania zabytków? Między legendą a rzeczywistością, ,,Przegląd Prawa i Administracji” 2012, t. 88.

Trzciński M., Poszukiwanie zabytków, w: K. Zeidler (red.), Leksykon prawa ochrony zabytków. 100 podstawowych pojęć, C.H. Beck, Warszawa 2010.

Trzciński M.,Prawnokarne i kryminalistyczne aspekty przestępstw popełnianych na stanowiskach archeologicznych, w: J. Kaczmarek (red.), Prawnokarna ochrona dziedzictwa kultury. Materiały z konferencji, Gdańsk 30 maja – 1 czerwca 2005 r., Zakamycze, Kraków 2006.

Trzciński M.,Specyfika przestępczości skierowanej przeciwko zabytkom archeologicznym, w: W. Szafrański, K. Zalasińska (red.), Prawna ochrona dziedzictwa kulturowego, t. 3: Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009.

Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury, tekst jedn. Dz. U. z 1999 r. Nr 98, poz. 1150 ze zm.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 1740, 2320, z 2021 r., poz. 1590.

Ustawa z dnia 14 lipca 1983 o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach r., Dz. U. z 2020 r., poz. 164.

Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach, tekst jedn. Dz. U. z 2020 r. poz. 902, z 2021 r. poz. 1641.

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz. U. z 2020 r. poz. 282 ze zm.

Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o rzeczach znalezionych, tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 908.

Ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym, Dz. U. z 2018 r., poz. 1182.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 stycznia 2016 r., sygn. akt II OSK 1202/14, CBOSA.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 listopada 2018 r., sygn. akt VI ACa 663/17.

Zalasińska K., Muzea publiczne. Studium administracyjnoprawne, LexisNexis, Warszawa 2013.

Zalasińska K., Rola państwa i obywatela w ochronie zabytków, „Przegląd Prawa i Administracji” 2012, t. 89.

Zalasińska K., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2020.

Zalasińska K., w: K. Zalasińska, K. Zeidler, Wykład prawa ochrony zabytków, Wolters Kluwer, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Warszawa–Gdańsk 2015.

Zeidler K., Trzciński M., Wykład prawa dla archeologów, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2009.

Information

Information: Santander Art and Culture Law Review, 2021, 1/2021 (7), pp. 83 - 100

DOI: https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.21.008.14597

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Własność znalezisk – wybrane zagadnienia związane z cywilnoprawną sytuacją poszukiwacza zabytków

English:

Ownership of finds – selected issues related to the civil law situation of a monument finder

Authors

Katarzyna Zalasińska

https://orcid.org/0000-0003-2171-2560

Faculty of Law and Administration Warsaw Uniwersity, Krakowskie Przedmieście 26/28, Street 00-927 Warsaw, Poland

Published at: 12.2021

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Percentage share of authors:

Katarzyna Zalasińska (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 772

Number of downloads: 519

<p> Ownership of finds – selected issues related to the civil law situation of a monument finder</p>

Download xml