FAQ

Kontrowersje wokół nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w zakresie prowadzenia poszukiwań zabytków

Publication date: 17.07.2024

Santander Art and Culture Law Review, 2024, 1/2024 (10), pp. 21 - 38

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.24.002.19807

Authors

Maciej Trzciński
Uniwersytet Wrocławski
, Poland
https://orcid.org/0000-0002-6308-3187 Orcid
All publications →

Titles

Kontrowersje wokół nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w zakresie prowadzenia poszukiwań zabytków

Abstract

Nowelizacja ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami dotycząca prowadzenia poszukiwań zabytków wzbudziła w środowisku naukowym, muzealniczym i konserwatorskim szereg kontrowersji. Projekt nowelizacji procedowany był latem 2023 r. jako projekt poselski w iście ekspresowym tempie, bez konsultacji społecznych. Zasadnicze, najbardziej dyskusyjne zmiany dotyczą zastąpienia obowiązującej procedury związanej z koniecznością uzyskania przez wnioskodawcę pozwolenia na poszukiwania zabytków, które wydaje właściwy miejscowo konserwator zabytków, mobilną aplikacją, przez którą ma być zgłaszana chęć prowadzenia poszukiwań. Aplikacja ta miałaby dopiero powstać. Znacznie ograniczono również obowiązki zgłaszającego, upraszczając całość procedury. Niepokoi też nowe rozwiązanie dotyczące przyznawania nagród (w tym nagród pieniężnych) za zabytki odkrywane podczas poszukiwań. Nowelizacja, mimo zdecydowanego sprzeciwu środowiska eksperckiego, zyskała poparcie Generalnego Konserwatora Zabytków. We wrześniu 2023 r. Prezydent podpisał ustawę, która miała wejść w życie 1 maja 2024 r.

References

Archeologiczne Zdjęcie Polski (AZP), https://pl.wikipedia.org/wiki/Archeologiczne_Zdj%C4%99cie_Polski [dostęp: 20.09.2023].

Cherka M. (red.), Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.

EAA statement on the protection and care of heritage in Poland, 10 August 2023, https://www.e-a-a.org/PolishHeritage [dostęp: 16.08.2023].

Europejska konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego (poprawiona), sporządzona w La Valetta dnia 16 stycznia 1992 r., Dz. U. z 1996 r. Nr 120, poz. 564.

Gadecki B., Ochrona podwodnego dziedzictwa kultury. Aspekty prawnokarne i kryminologiczne, C.H. Beck, Warszawa 2014.

Golat R., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, Zakamycze, Kraków 2004.

Grajewski A., Problematyka prawno-kryminalistyczna okradania oraz nielegalnych ekshumacji grobów wojennych, w: M. Trzciński, O. Jakubowski (red.), Przestępczość przeciwko dziedzictwu kulturowemu. Diagnoza, zapobieganie, zwalczanie, Katedra Kryminalistyki Wydział Prawa,

Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2016, s. 87-102.

https://www.zus.pl/baza-wiedzy/skladki-wskazniki-odsetki/wskazniki/minimalne-i-przecietne-wynagrodzenie [dostęp: 23.08.2023].

Janikowski J., Przestępstwo poszukiwania zabytków ruchomych bez pozwolenia lub wbrew jego warunkom, „Studia Prawnoustrojowe” 2021, nr 52, s. 132-144.

Komisja Kultury i Środków Przekazu (82), 25.07.2023 r., https://av8.senat.pl/10KKSP821 [dostęp: 30.09.2023].

Krzemińska A., Prawo dla zuchwałych, „Polityka” 2023, nr 31, s. 54-56.

Michalak A., Ginter A., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2016.

Niekaralność i zaświadczenia o niekaralności – w jakich zawodach?, 18.04.2023, https://poradnikpracownika.pl/-niekaralnosc-i-zaswiadczenia-o-niekaralnosci-w-jakich-zawodach [dostęp: 2.10.2023].

„Ochrona Zabytków” 2017, nr 2.

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (druk nr 3383) – uzasadnia poseł Jarosław Sachajko (wideo), https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/transmisje_arch.xsp#2352CBA2B96C-8853C12589DE003C25D2 [dostęp: 30.09.2023].

Program AZP+. Nieinwazyjne wsparcie zarządzania dziedzictwem archeologicznym, https://nid.pl/dzialalnosc/program-azp-plus/ [dostęp: 20.08.2023].

Projekt ustawy o uchyleniu ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (druk nr 257).

Projekt z dnia 5 czerwca 2023 r. ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (druk nr 3383), https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/9FB-134537D0A14B8C12589D0005451CE/%24File/3383.pdf [dostęp: 12.08.2023].

Projekt z dnia 27 lipca 2021 r. ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz niektórych innych ustaw, https://bip.mkidn.gov.pl/media/docs/legislacja/Projekt_ustawy_o_zmianie_ustawy_o_ochronie_zabytkow_i_opiece_nad_zabytkami_oraz_niektorych_innych_ustaw/Projekt_20.07.2021_DOZ_-_czysty_DL_27.07.21.docx

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 sierpnia 2018 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich i badań konserwatorskich przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków albo na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz robót budowlanych, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, a także badań archeologicznych i poszukiwań zabytków, Dz. U. poz. 1609.

Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 1 kwietnia 2004 r. w sprawie nagród za odkrycie lub znalezienie zabytków archeologicznych, Dz. U. Nr 71, poz. 650.

Sabaciński M., Nielegalne wykopaliska jako forma destrukcji zabytku, w: M. Trzciński, O. Jakubowski (red.), Przestępczość przeciwko dziedzictwu kulturowemu. Diagnoza, zapobieganie, zwalczanie, Katedra Kryminalistyki Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2016, s. 155-162.

Trzciński M., Przestępczość przeciwko zabytkom archeologicznym. Problematyka prawno-kryminalistyczna, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.

Uchwała nr 6 Rady Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego w sprawie uwag do projektu z dnia 27 lipca 2021 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Urbanowski M., Władza wspiera poszukiwaczy skarbów. Naukowcy boją się o nasze dziedzictwo i apelują o pomoc, 20.07.2023, https://wyborcza.pl/7,75400,29989847,wladza-wspiera-poszukiwaczy-skarbow-naukowcy-boja-sie-o-nasze.html [dostęp: 12.08.2023].

Urbańczyk P., Alarm dla archeologii: „saperzy” ponownie atakują Sejm!, 10.07.2023, https://wyborcza.pl/7,75968,29954982,alarm-dla-archeologii-saperzy-ponownie-atakujasejm.html [dostęp: 12.08.2023].

Ustawa z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych, Dz. U. Nr 39, poz. 311 ze zm.

Ustawa z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym, Dz. U. Nr 50, poz. 580.

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 840.

Ustawa z dnia 22 czerwca 2017 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. poz. 1595.

Witt J., Analiza metod obrony detektorystów przed odpowiedzialnością z art. 111 u.o.z., w: I. Gredka-Ligarska, D. Rozmus (red.), Legalne, nielegalne poszukiwania zabytków i obrót zabytkami. Na styku archeologii i prawa, Oficyna Wydawnicza „Humanitas”, Sosnowiec 2017, s. 143-152.

Witt J., Ograbiane mogił wojennych z zabytków (w tym broni palnej i amunicji) oraz znieważanie zwłok poległych żołnierzy, czyli problem prywatnych ekshumacji na przykładzie wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z 26 marca 2018 roku, sygn. akt VKa 1319/17, w: M. Sabaciński, M. Trzciński (red.), Meandry ochrony dziedzictwa kultury. Aspekty prawnokarne i kryminalistyczne, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2019, s. 199-210.

Zalasińska K., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2020.

Zeidler K. (red.), Prawo ochrony zabytków, Wolters Kluwer, Warszawa–Gdańsk 2014.

Information

Information: Santander Art and Culture Law Review, 2024, 1/2024 (10), pp. 21 - 38

Article type: Gloss / commentary-on-the-law

Titles:

Polish: Kontrowersje wokół nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w zakresie prowadzenia poszukiwań zabytków
English:
Controversies surrounding the amendment to the Act on the Protection and Care of Monuments in the scope of searching for artefacts

Authors

https://orcid.org/0000-0002-6308-3187

Maciej Trzciński
Uniwersytet Wrocławski
, Poland
https://orcid.org/0000-0002-6308-3187 Orcid
All publications →

Uniwersytet Wrocławski
Poland

Published at: 17.07.2024

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Maciej Trzciński (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish