Scalanie uniwersum. Krytyka translatorska pośród kontekstów recepcji przekładowej poezji H.P. Lovecrafta w Polsce

Arkadiusz Luboń

Scalanie uniwersum. Krytyka translatorska pośród kontekstów recepcji przekładowej poezji H.P. Lovecrafta w Polsce

Publication date: 2021

Przekładaniec, 2021, Issue 42 – Krytyka przekładu i okolice, pp. 92 - 115

https://doi.org/10.4467/16891864PC.21.019.14330

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Scalanie uniwersum. Krytyka translatorska pośród kontekstów recepcji przekładowej poezji H.P. Lovecrafta w Polsce

Abstract

Consolidating the Universe. Translation Criticism among Contexts of Translational Reception of H.P. Lovecraft’s Poetry in Poland

The article discusses the influence of translator’s criticism and other extra-textual factors on the translations of poetry by Howard Phillips Lovecraft. Since the very first renditions of his Fungi from Yuggoth sonnets by Jerzy Płudowski and Leszek Lachowiecki included in two anthologies of horror poetry, Polish versions of Lovecraft’s verses have always been modified in the process of interlinguistic transfer according to either sole preferences of the publishing houses and evaluations proposed by critics of the English originals or the translators’ reception of the previous Polish variants. In most cases these modifications resulted from more or less stereotypical visions of the American writer held by the translators and were aimed at establishing links to his other works already published in Poland (short stories, essays, letters). Thus effects of the semantic shifts, detectable also in the latest variants by Krzysztof Azarewicz and Mateusz Kopacz, can be referred to as consolidating the universe of the writer’s biographical legend and literary works which is more coherent in the Polish target texts than in the originals.

Keywords

przekład poetycki, recepcja krytyczna, przesunięcie translatorskie, H.P. Lovecraft; poetry translation, critical reception, translational shift, H.P. Lovecraft

poetry translation, critical reception, translational shift, H.P. Lovecraft

References

Download references

Azarewicz, Krzysztof. 2006. Księga mgieł, Gdynia: Lashtal Press.

Azarewicz, Krzysztof. 2010. Wino sabatu, Gdynia: Lashtal Press.

Balcerzan, Edward. 1968. Tłumaczenie poetyckie wśród kontekstów historycznoliterackich, w: M.R. Mayenowa, J. Sławiński (red.), Prace z poetyki poświęcone VI Międzynarodowemu Kongresowi Slawistów, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

— 2009. Tłumaczenie jako „wojna światów”. W kręgu translatologii i komparatystyki, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Barr, Brian. 2017. Dark Ripple. When Lovecraft Met Crowley, Scotts Valley: CreateSpace Independent Publishing Platform.

Bolton, Kerry Raymond. 2011. The Influence of H.P. Lovecraft on Occultism, „The Irish Journal of Gothic and Horror Studies” 9, s. 2–21.

Buczek, Marta. 1999. Krytyka przekładu a następne wersje tekstu, w: P. Fast (red.), Krytyka przekładu w systemie wiedzy o literaturze, Katowice: Śląsk.

Engle, John. 2014. Cults of Lovecraft: The Impact of H.P. Lovecraft’s Fiction on Contemporary Occult Practices, „Mythlore” tom 33, nr 1(125), s. 85–98.

Grant, Kenneth. 1991. The Magical Revival, London: Skoob Books Publishing.

Joshi, Sunand Tryambak. 2008. Wstęp, przeł. M. Kopacz, w: H.P. Lovecraft, Najlepsze opowiadania, t. 1, Poznań: Zysk i S-ka.

— 2010. H.P. Lovecraft. Biografia, przeł. M. Kopacz, Poznań: Zysk i S-ka.

— 2014. Lovecraft and a World in Transition, New York: Hippocampus Press.

Kałużyński, Zygmunt. 1957. Listy zza trzech granic, Warszawa: Czytelnik.

Karasek, Krzysztof. 1980. Od tłumacza, „Literatura na świecie” 6 (110), s. 244–245. Kleiner, Rheinhart. 1998. A Note on Howard P. Lovecraft’s Verse, w: P. Cannon (red.),

Lovecraft Remembered, Sauk City: Arkham House.

Kopacz, Mateusz. 2016. „Grzyby z Yuggoth i inne poematy niesamowite” – recenzja, https://www.hplovecraft.pl/2016/03/25/grzyby-z-yuggoth-i-inne-poematy-niesamowite-recenzja [dostęp: 10 lutego 2021].

— 2018. Sny wezbrane przeszłą epoką, w: H.P. Lovecraft, Nemezis i inne utwory poetyckie, przeł. M. Kopacz, Czerwonak: Vesper.

Lachowiecki, Leszek. 1993. Od wydawcy, w: L. Lachowiecki, D. Gatner (red.), Danse macabre. Wybór wierszy, Warszawa: Leszek Lachowiecki.

Lem, Stanisław. 2010. Filozofia przypadku. Literatura w świetle empirii, Warszawa: Agora.

Lovecraft, Howard Phillips. 1959–1960. Koszmar z Innsmouth, przeł. A. Wermer, „Przekrój” 50–51/1959, 1, 2, 3/1960.

— 1961. Kolor, który spadł z nieba, przeł. H. Olekinaz, „Przekrój” 29, 30, 31.

— 1967. Okropność w Dunwich, przeł. F. Welczar, „Przekrój” 12–13, 14, 15.

— 1981. Weird Fiction – Nie budź drzemiących demonów, przeł. F. Welczar i in., Warszawa: SFAN–Club.

— 1983. Zew Cthulhu, przeł. R. Grzybowska, Warszawa: Czytelnik.

— 1986. Grzyby z Yuggoth, przeł. J. Płudowski, w: R. Stiller (red.), Strofy z dreszczykiem. Antologia, Warszawa: Iskry.

— 1993. Grzyby z Yuggoth, przeł. L. Lachowicki, w: L. Lachowiecki, D. Gatner (red.), Danse macabre. Wybór wierszy, Warszawa: Leszek Lachowiecki.

— 2004. Zew Cthulhu, przeł. R. Grzybowska, Toruń: C&T.

— 2012. Zgroza w Dunwich i inne przerażające opowieści, przeł. M. Płaza, Poznań: Vesper.

— 2013. Koszmary i fantazje. Listy i eseje, przeł. M. Kopacz, Kraków: Sine Qua Non.

— 2015. Grzyby z Yuggoth i inne poematy niesamowite, przeł. K. Azarewicz, Gdynia: Lashtal Press.

— 2018a. Poezje, przeł. D. Tukaj, Toruń: C&T.

— 2018b. Nemezis i inne utwory poetyckie, przeł. M. Kopacz, Czerwonak: Vesper.

Luboń, Arkadiusz. 2018. Stuletnia weird fiction z Providence we współczesnej Polsce. Recepcja translatorska i konwencje przekładowe w tłumaczeniach prozy Howarda Phillipsa Lovecrafta na przykładzie polskich wersji opowiadania Dagon, „Tematy i Konteksty” 8(13), s. 223–246.

— 2019. American Horror Revisited: Ideology, Censorship and Propaganda of the People’s Republic of Poland and Polish Translations of Howard Phillips Lovecraft’s Prose, w: Ł. Barciński (red.), National Identity in Literary Translation, Berlin: Peter Lang, s. 143–160.

Łęcki, Łukasz. 2019. Lovecraft wielkim poetą był? Recenzja książki Nemezis i inne utwory poetyckie, https://nerdheim.pl/post/recenzja-ksiazki-nemezis-i-inne-utwory-poetyckie [dostęp: 10 lutego 2021].

Łysoń, Mateusz. 2020. Wiersze Lovecrafta, czyli Nemezis i inne utwory poetyckie, https://whatnext.pl/wiersze-lovecrafta-czyli-nemezis-i-inne-utwory-poetyckie-sensbook-5 [dostęp: 10 lutego 2021].

Mikulski, Jakub. 2013. Howard Phillips Lovecraft: autor, dzieło i jego recepcja wydawnicza w Polsce. Zarys problematyki, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia o Książce i Informacji” 32, s. 31–43.

Nelson, Victoria. 2009. Sekretne życie lalek, przeł. A. Kowalcze-Pawlik, Kraków: Universitas.

Nikodem, Michał. 2019. Horror, w: Z. Kadłubek i in. (red.), Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdota, etymologia, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.

Paepcke, Fritz. 2009. Rozumienie tekstu a przekład, przeł. G. Sowiński, w: P. Bukowski, M. Heydel (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków: Znak.

Scott, Winfield Townley. 1998. A Parenthesis on Lovecraft as Poet, w: P. Cannon (red.), Lovecraft Remembered, Sauk City: Arkham House.

Skwara, Marta. 2010. Translatologia a komparatystyka. Serie przekładowe jako problem komparatystyczny, „Rocznik Komparatystyczny” 1, s. 7–51.

— 2014. Wyobraźnia badacza – od serii przekładowej do serii recepcyjnej, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 23(43), s. 99–117.

Steiner, George. 2009. Ruch hermeneutyczny, przeł. O. Kubińska, W. Kubiński, w: P. Bukowski, M. Heydel (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków: Znak.

Stiller, Robert. 1986. Wstęp, w: R. Stiller (red.), Strofy z dreszczykiem. Antologia, Warszawa: Iskry.

Tokarz, Bożena. 1999. Krytyka przekładu w świetle systemu oczekiwań odbiorczych, w: P. Fast (red.), Krytyka przekładu w systemie wiedzy o literaturze, Katowice: Śląsk.

Urbanek, Dorota. 2006. Egzystencjalne problemy tłumaczenia a ideologizacja postaw tłumaczy, w: P. Fast, P. Janikowski (red.), Dialog czy nieporozumienie? Z zagadnień krytyki przekładu, Katowice: Śląsk.

Wydmuch, Marek. 1975. Gra ze strachem, Warszawa: Czytelnik.

— 1983. Cieńz Providence, w: H.P., Lovecraft, Zew Cthulhu, przeł. R. Grzybowska, Warszawa: Czytelnik.

Żuławski, Juliusz. 1975. O tłumaczeniu ksiąg, w: S. Pollak (red.), Przekład artystyczny, t. 2, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Netografia

The H.P. Lovecraft Archive, [online] http://www.hplovecraft.com [dostęp: 10 lutego 2021].

H.P. Lovecraft. Polski serwis, [online] http://www.hplovecraft.pl [dostęp: 10 lutego 2021].

H.P. Lovecraft Poetry – tłumaczenia, [online] http://arizonapoetry.blogspot.com [dostęp: 10 lutego 2021].

Information

Information: Przekładaniec, 2021, Issue 42 – Krytyka przekładu i okolice, pp. 92 - 115

DOI: https://doi.org/10.4467/16891864PC.21.019.14330

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Scalanie uniwersum. Krytyka translatorska pośród kontekstów recepcji przekładowej poezji H.P. Lovecrafta w Polsce

English:

Consolidating the Universe. Translation Criticism among Contexts of Translational Reception of H.P. Lovecraft’s Poetry in Poland

Authors

Arkadiusz Luboń

https://orcid.org/0000-0002-9539-7973

University of Rzeszow, Aleja Rejtana 16c 35-959 Rzeszów, Poloand

Published at: 2021

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Percentage share of authors:

Arkadiusz Luboń (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 890

Number of downloads: 796

<div id="cke_pastebin"> <div id="cke_pastebin"> Consolidating the Universe. Translation Criticism among Contexts of Translational Reception of H.P. Lovecraft’s Poetry in Poland</div> </div>

Download xml