FAQ
Jagiellonian University in Krakow logo

Retranslacja jako krytyka przekładu, czyli Benito Cereno ponowiony

Publication date: 2021

Przekładaniec, 2021, Issue 42 – Krytyka przekładu i okolice, pp. 64 - 91

https://doi.org/10.4467/16891864PC.21.018.14329

Authors

Krzysztof Majer
University of Lodz, Poland, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź
https://orcid.org/0000-0001-9660-1465 Orcid
All publications →

Titles

Retranslacja jako krytyka przekładu, czyli Benito Cereno ponowiony

Abstract

Retranslation as Criticism, or the New Benito Cereno

The article focuses on my translation of Herman Melville’s novella Benito Cereno, published recently in a volume entitled Nowele i opowiadania (PIW, 2020), the work of eight translators into Polish. The volume contains new attempts at texts translated forty years earlier by Krystyna Korwin-Mikke; also featured is her own, newly revised translation of Melville’s classic – Bartleby, the Scrivener. Finding myself authoring a retranslation for the first time, I became intrigued by the affect accompanying such a ‘belated’ arrival at the text – not within a long, eminent ‘series’ (in Edward Balcerzan’s understanding of the term), but where only one previous, more or less canonical translation exists. Taking as my starting point Balcerzan’s terminology as well as Anna Legeżyńska’s notion of the ‘shared word’ (“słowo wspólne”), I employ the concept of the translators’ agon, developed from Harold Bloom’s ideas by Kaisa Koskinen and Outi Paloposki (2015). On the basis of several examples from the field of Polish translations, and concentrating on the rhetorics of paratextual material, I briefly examine the positions that a second translator – fated to participate in an agonistic relation – may take with regard to his precursor; my examples here are three renowned practitioners: MichałKłobukowski, Krystyna Rodowska and Maciej Świerkocki. Because my own experience is bound up with translation practice to a considerably larger degree than with its theoretical aspects, the heart of the article is an analysis of particular strategies in both of the Polish translations of Benito Cereno. I focus on issues such as nomenclature, narrative perspective, grammatical gender, as well as conventional and idiosyncratic metaphors. Exploring my own agonistic relation with Krystyna Korwin-Mikke, I attempt to determine the extent to which I have managed to avoid getting caught up in the affect produced by the uncomfortable yet inspiring consciousness of the first translator’s voice. The article is an extension of the critical gesture which I consider my retranslation, in itself, to be. Emphasizing the differences in our approach, I also try to embrace what is shared, and to acknowledge my indebtedness to the precursor.

References

Download references
Adamowicz-Pośpiech, Agnieszka. 2013. Seria w przekładzie. Polskie warianty prozy Josepha Conrada, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Balcerzan, Edward. 1998. Poetyka przekładu artystycznego, w: Literatura z literatury (strategie tłumaczy), Katowice: „Śląsk”, s. 17–31.
Balcerzan, Edward. 2011. Tłumaczenie jako „wojna światów”, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Barth, John. 1984. Algebra and Fire: a Chat with the Doctors, w: J. Barth, The Friday Book. Essays and Other Nonfiction, Nowy Jork: G.P. Putnams’ Sons, s. 166–171.
Bazarnik, Katarzyna. 2004. I oddaję użyczone, „Literatura na Świecie” 7–8, s. 218–228.
Bieńczyk, Marek. 2018. Utracony czas stracony, „Książki” 4(31), s. 23–24.
Bladh, Elisabeth. 2019. The Reception of the Swedish Retranslation of James Joyce’s „Ulysses” (2012), „Humanities” 8(3), s. 1–16.
Bloom, Harold. 2002. Lęk przed wpływem. Teoria poezji, przeł. A. Bielik-Robson, M. Szuster, Kraków: Universitas.
Brewer, Ebenezer Cobham. 1898. Dictionary of Phrase and Fable, Philadelphia: Henry Altemus Company.
Casey, Brenna M. 2018. „Peering Across the Plaza”: The Shrouded Women of „Benito Cereno”, „Leviathan: A Journal of Melville Studies” 20(1), s. 1–21.
Dasko, Henryk. 2009. O jakości tłumaczeń Roberta Stillera, w: H. Dasko, Odlot malowanego ptaka, Warszawa: Rosner & Wspólnicy.
D’Azevedo, Warren. 1956. Revolt on the San Dominick, „Phylon” 17(2), s. 129–140.
Emery, Allan Moore. 2002. The Topicality of Depravity in „Benito Cereno”, w: H. Melville, Melville’s Short Novels, red. D. McCall, Nowy Jork: W.W. Norton & Company, s. 303–316.
Heydel, Magda. 2011. Tłumaczenie jako „wojna światów”?, „Przekładaniec” 22–23, s. 333–340.
James, Henry. 2016. Obrót śruby, tłum. Barbara Kopeć-Umiastowska. „Literatura na Świecie” 5–6/2016, s. 5–122.
Jarniewicz, Jerzy. 2018. Syzyf zwycięzca. O odpowiedzialności tłumacza, w: J. Jarniewicz, Tłumacz między innymi. Szkice o przekładzie, językach i literaturze, Wrocław: Ossolineum, s. 135–147.
Kłobukowski, Michał. 2015. Wyrywanie wątroby, w: Z. Zaleska, Przejęzyczenie. Rozmowy o przekładzie, Wołowiec: Czarne, s. 67–92.
Koskinen, Kaisa; Paloposki, Outi. 2015. Anxieties of influence. The voice of the „first” translator in retranslation, „The Target” 27(1), s. 25–39.
Legeżyńska, Anna. 1999. Tłumacz i jego kompetencje autorskie, Warszawa: PWN.
Lipszyc, Adam; Wiśniewski, Mikołaj. 2020. „Posłowie”, w: H. Melville, Nowele i opowiadania, Warszawa: PIW, s. 579–653.
Melville, Herman. 1938. Benito Cereno, przeł. na język niemiecki R. Kraushaar, [online] https://www.projekt-gutenberg.org/melville/benitoce/benitoce.html. [dostęp: 14 marca 2020].
— 1980. Benito Cereno, przeł. K. Korwin-Mikke, w: H. Melville, Weranda i inne równie prawdziwe opowieści, Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 67–159.
— 2002. Benito Cereno, w: Melville’s Short Novels, red. D. McCall, Nowy Jork: W.W. Norton & Company, s. 34–102.
— 2018. Moby Dick, czyli biały wieloryb, przeł. B. Zieliński, Tom 2, Warszawa: PIW.
— 2020. Benito Cereno, przeł. K. Majer, w: H. Melville, Nowele i opowiadania, Warszawa: PIW, s. 311–427.
Muskat-Tabakowska, Elżbieta. 1972. The Polish translation of James Joyce’s „Ulysses” and some underlying problems, „Zeszyty Naukowe UJ” 293, Prace Historycznoliterackie 24, s. 141–156.
Paziński, Piotr. 2019. Kilka uwag o „Ulissesie” w przekładzie Macieja Świerkockiego, „Literatura na Świecie” 1–2, s. 339–343. 
Pióro, Tadeusz. 2016. „Owo kakao stworzenia” (ku nowym przekładom „Ulissesa”), w: P. Sommer (red.), O nich tutaj (książka o języku i przekładzie), Warszawa: Instytut Książki – Literatura na Świecie, s. 332–340.
Ray, Richard E. 2002. „Benito Cereno”: Babo as Leader, w: H. Melville, Melville’s Short Novels, D. McCall (red.), Nowy Jork: W.W. Norton & Company, s. 329–340.
Reynolds, Matthew; Park, Sowon S.; Clanchy, Kate. 2020. Prismatic Translation, w: K. Kohl, R. Dudrah i in. (red.), Creative Multilingualism: A Manifesto, Cambridge: Open Book Publishers, s. 131–149.
Robertson-Lorant, Laurie. 1996. Melville: A Biography, Nowy Jork: Clarkson N. Potter Publishers.
Rodowska, Krystyna. 2018a. Jedenaście lat z Proustem [rozmowa z A. Pluszką], „Dwutygodnik” 249, [online] https://www.dwutygodnik.com/artykul/8064-jedenascie-lat-z-proustem.html [dostęp: 14 marca 2020].
— 2018b. Posłowie: W poszukiwaniu języka dla „Poszukiwania”, w: M. Proust, W poszukiwaniu utraconego czasu, t. I: W stronę Swanna, przeł. K. Rodowska, Łódź: Officyna, s. 465–476.
Rogin, Michael. 2002. Mutiny and Slave Revolt, w: H. Melville, Melville’s Short Novels, red. D. McCall, Nowy Jork: W.W. Norton & Company, s. 317–329.
Sinko, Grzegorz. 1970. „Ulisses” jakim go mamy, „Miesięcznik Literacki” 7, s. 58–64.
Skwara, Marta. 2014. Wyobraźnia badacza – od serii przekładowej do serii recepcyjnej, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 23(43), s. 99–117.
Stiller, Robert. 1977. Przekład jako własność niczyja, „Literatura na Świecie” 4, s. 322–335.
Stiller, Robert. 1997. Ty żagwio! Albo Nabokov Kłobukowskiego, „Wiadomości Kulturalne” 47(183), s. 6–7.
Swoboda, Tomasz. 2019. Bój z Boyem, „Literatura na Świecie” 11–12, s. 310–325.
Swoboda, Tomasz. 2020. Boya zostawić w spokoju, „Literatura na Świecie” 3–4, s. 387–388.
Świerkocki, Maciej. 2017. Wywiad z Maciejem Świerkockim [rozmowa z P. Groblińskim], [online] https://www.e-kalejdoskop.pl/literatura-a215/wywiad-z-maciejem-swierkockim-pelna-wersja-r5064 [dostęp: 14 marca 2020].
— 2018. Od tłumacza, „Literatura na Świecie” 11–12, s. 117–118.
— 2019a. W odpowiedzi Piotrowi Pazińskiemu (Dwugłos wokół przymiarek do nowego „Ulissesa”), „Literatura na Świecie” 1–2, s. 343–349.
— 2019b. Zestaw do tłumaczenia (1). Ciekawość [rozmowa z M. Fiejdasz-Kaczyńską], 3 grudnia 2019, [online] https://culture.pl/pl/artykul/zestaw-do-tlumaczenia-1-maciej-swierkocki-ciekawosc [dostęp: 14 marca 2020].
— 2020. Nocny stolik # 46: Wykorzystuję każdą szczelinę, by uzupełniać braki lekturowe [rozmowa z J. Nowackim], 6 sierpnia 2020, [online] https://instytutksiazki.pl/aktualnosci,2,nocny-stolik-46-maciej-swierkocki-wykorzystuje-kazda-szczeline-by-uzupelniac-braki-lekturowe,5422.html [dostęp: 14 marca 2020].
Wawrzycka, Jolanta. 2004. Joyce en slave / Joyce Enclave: the Joyce of Maciej Słomczyński. A Tribute, w: E.C. Jones, M. Beja (red.), Twenty-First Joyce, Gainesville: University Press of Florida, s. 137–156.
Yellin, Jean Fagan. 1970. Black Masks: Melville’s „Benito Cereno”, „American Quarterly” 22(3), s. 678–689.

Information

Information: Przekładaniec, 2021, Issue 42 – Krytyka przekładu i okolice, pp. 64 - 91

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Retranslacja jako krytyka przekładu, czyli Benito Cereno ponowiony

English:

Retranslation as Criticism, or the New Benito Cereno

Authors

https://orcid.org/0000-0001-9660-1465

Krzysztof Majer
University of Lodz, Poland, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź
https://orcid.org/0000-0001-9660-1465 Orcid
All publications →

University of Lodz, Poland, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź

Published at: 2021

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Krzysztof Majer (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish