Singer-Songwriters’ Song Poems and Translation: A Literature Review of English
and Polish Sources
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEPoetycka piosenka autorska a przekład – przegląd badań w językach angielskim i polskim
Publication date: 14.04.2023
Przekładaniec, 2022, Issue 45, pp. 19 - 55
https://doi.org/10.4467/16891864PC.22.009.17170Authors
Poetycka piosenka autorska a przekład – przegląd badań w językach angielskim i polskim
Singer-Songwriters’ Song Poems and Translation: A Literature Review of English and Polish Sources
The article presents a review of English and Polish sources on the translation of song poems, with a special focus on the studies featuring at least basic methodological and theoretical proposals. The selection of sources serves two goals. Firstly, to enable readers interested in researching song translation access to the key texts. Secondly, given the rapidly growing interest in studies on song translation and the institutional recognition of the topic in the last two decades (see the Introduction), the article provides an accessible overview to other readers, interested in a general state of the art in a relatively new sub- domain of translation studies. The structure of the article follows two principles. The texts are discussed chronologically, starting with the earliest, short studies looking into song translation (1915–1921), then investigating the developments in academic thinking on the subject in the latter half of the 20th century, and concluding with an overview of the book-length publications and complete theoretical models proliferating in the 21st century. Secondly, the main part of the article follows a comparative approach. Polish sources are discussed in the context of their Anglophone counterparts. The article points to ideas shared by texts published decades apart and those whose authors, surprisingly, did not seem to have read the earlier works. Short summaries of the subsequent sections of the article and its concluding part strive also to shed some light on the position of the aforementioned texts and models within general translation studies. The reviewed sources are shown in the context of their explicit and implicit theoretical assumptions and consequences, such as untranslatability, shifting criteria of equivalence, the semantic dominant, the creative role of the translator, the ambiguous distinctions between translation and adaptation or travesty, and even translational “losses,” “semantic fidelity,” or instrumentalisation of the subject of translation cum music as a useful metaphor enabling studies in the spirit of New Humanities, outside the paradigms of translation, literary, and linguistic studies.
Anmer, Christine. 2004. Song, w: The Facts on File Dictionary of Music (wyd. 4), New York: Facts on File, s. 389–390.
Apter, Ronnie, Herman, Mark. 2016. Translating for Singing: The Theory, Art, and Craft of Translating Lyrics. Londyn: Bloomsbury Publishing.
Bahr, Donald. 1983. A Format and Method for Translating Songs, „The Journal of American Folklore” 96(380), s. 170–182.
Baker, Mona, Saldanha, Gabriela (red.). 2009. Routledge Encyclopedia of Translation Studies (wyd. 2). Londyn: Routledge.
Barańczak, Anna. 1972. Poetycka „muzykologia”, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 3, s. 108–116.
— Słowo w piosence. Poetyka współczesnej piosenki estradowej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich–Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Barańczak, Stanisław. 1990. Mały, lecz maksymalistyczny manifest translatologiczny, „Teksty Drugie” 3, s. 7–66.
— Ocalone w tłumaczeniu. Szkice o warsztacie tłumacza poezji z dołączeniem małej antologii przekładów, Poznań: Wydawnictwo a5.
Barczewska-Skarboń, Magdalena. 2008. Osobliwości kulturowe w musicalach i ich przekładach (rock-opera „Jesus Christ Superstar”), w: P. Fast, P. Janikowski (red.), Odmienność kulturowa w przekładzie, Katowice–Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, s. 111–129.
Bednarczyk, Anna. 1993. Przekład poezji śpiewanej a odtworzenie w nim warstwy muzycznej oryginału, w: A. Semczuk, W. Zmarzer (red.), Literatura i słowo wczoraj i dziś. Piśmiennictwo rosyjskie a państwo totalitarne, Warszawa: Instytut Rusycystyki Uniwersytetu Warszawskiego, s. 135–141.
— Wysocki po polsku. Problematyka przekładu poezji śpiewanej, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Bosseaux, Charlotte. 2011. The Translation of Song, w: K. Malmkjær, K. Windle (red.), The Oxford Handbook of Translation Studies, Oxford: Oxford University Press, s. 183–197.
Brewerton, Erik. 1924. Song Translation, „The Musical Times” 65(980), s. 893–894. Bryll, Alina. 2004. Cohen mówiony i śpiewany, czyli o przekładzie poetyckim i melicznym tekstów piosenek, w: P. Fast (red.), Kultura popularna a przekład, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, s. 159–173.
— Zyski i straty w filologicznych i melicznych przekładach piosenek Stinga, w: P. Fast, P. Janikowski (red.), Dialog czy nieporozumienie? Z zagadnień krytyki przekładu, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, s. 85–117.
— Semantic Dominant Feature in Melic (Over?) Translation of Song, w: A. Bryll, I. Sikora, M. Walczuński (red.), Philological Inquiries. Festschrift for Professor Julian Maliszewski Honouring His 40 Years of Scholarly Activity and His 60th Birthday, Nysa: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nysie, s. 85–100.
Calvocoressi, Michel-Dimitri. 1921. The Practice of Song-Translation, „Music and Letters” 2(4), s. 314–322, DOI: 10.1093/ml/II.4.314.
Desblache, Lucile. 2019. Music and Translation: New Mediations in the Digital Age. Camden: Palgrave Macmillan.
Fast, Piotr (red.). 2004. Kultura popularna a przekład, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Fast, Piotr, Janikowski, Przemysław (red.). 2008. Odmienność kulturowa w przekładzie, Katowice–Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Fast, Piotr, Osadnik, Wacław (red.). 2006. Przekład jako komunikat, Katowice– Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Franzon, Johan. 2008. Choices in Song Translation: Singability in Print, Subtitles and Sung Performance, „The Translator” 14(2), s. 373–399.
Franzon, Johan, Mateo, Marta, Orero, Pilar, Susam-Saraeva, Şebnem. 2008. Translation and Music: A General Bibliography, „The Translator” 14(2), s. 453–460, DOI: 10.1080/13556509.2008.10799267.
Golomb, Harai. 2005. Music-Linked Translation [MLT] and Mozart’s Operas: Theoretical, Textual, and Practical Perspectives, w: D.L. Gorlée (red.), Song and Significance: Virtues and Vices of Vocal Translation, Amsterdam: Rodopi, s. 121–161.
Gorlée, Dinda L. 2005. Song and Significance: Virtues and Vices of Vocal Translation, Amsterdam: Rodopi.
Graham, Arthur. 1989. A New Look at Recital Song Translation, „Translation Review” 29(1), s. 31–37.
Hejmej, Andrzej. 2001. Muzyczność dzieła literackiego. Wrocław: Funna.
Hieble, Jacob. 1958. Should Operas, Lyric Songs, and Plays Be Presented in a Foreign Language?, „The Modern Language Journal” 42(5), s. 235–237.
Kaindl, Klaus. 2005. The Plurisemiotics of Pop Song Translation: Words, Music, Voice and Image, w: D.L. Gorlée (red.), Song and Significance: Virtues and Vices of Vocal Translation, Amsterdam: Rodopi, s. 235–262.
— From Realism to Tearjerker and Back: The Songs of Edith Piaf in German, w: H.J. Minors (red.), Music, Text and Translation, Londyn: Bloomsbury Academic, s. 151–161.
Low, Peter (ukazanie się tekstu zapowiedziane przez wydawcę). Translating the Texts of Songs and Other Vocal Music, w: The Cambridge Handbook of Translation, Cambridge: Cambridge University Press.
— Singable Translations of Songs, „Perspectives: Studies in Translatology” 11(2), s. 87–103.
— Translating Poetic Songs: An Attempt at a Functional Account of Strategies, „Target. International Journal of Translation Studies” 15(1), s. 91–110.
— The Pentathlon Approach to Translating Songs, w: D.L. Gorlée (red.), Song and Significance: Virtues and Vices of Vocal Translation, Amsterdam: Rodopi, s. 185–212.
— Translating Songs That Rhyme, „Perspectives: Studies in Translatology” 16(1–2), s. 1–20.
— When Songs Cross Language Borders: Translations, Adaptations and ‘Replacement Texts’, „The Translator” 19(2), s. 229–244.
— 2017. Translating Song: Lyrics and Text, London: Routledge–Taylor & Francis Group.
Maliszewski, Julian. 2004. „Nic dwa razy się nie zdarza” – strategia poetyckiego i melicznego przekładu wiersza Wisławy Szymborskiej na język angielski i niemiecki, w: P. Fast (red.), Kultura popularna a przekład, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, s. 141–157.
Mateo, Marta. 2012. Music and Translation, w: L. van Doorslaer, Y. Gambier (red.), Handbook of Translation Studies, t. 3, Amsterdam: John Benjamins, s. 115–121. Minors, Helen Julia (red.). 2013. Music, Text and Translation, Londyn: Bloomsbury Academic.
Newmark, Peter, Minors, Helen Julia. 2013. Art Song in Translation, w: H.J. Minors (red.), Music, Text and Translation, Londyn: Bloomsbury Academic, s. 59–68.
Nowicka, Elżbieta, Borkowska-Rychlewska, Alina (red.). 2015. Libretto i przekład. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Osadnik, Wacław. 2006. „Ja”, „ty”, „my”, „wy” pogubione w polskim przekładzie utworów Leonarda Cohena, w: P. Fast, W. Osadnik (red.), Przekład jako komunikat, Katowice–Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, s. 135–147.
Osadnik, Wacław, Nowinka, Agata. 2006. The Problem of Equivalence in Translation of Songs, w: P. Fast, W. Osadnik (red.), Przekład jako komunikat, Katowice– Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, s. 103–114.
Paszkowicz, Wojciech. 2018. Inspiracje, interakcje i asocjacje. O pewnych powiązaniach twórczości Włodzimierza Wysockiego ze światem francusko-, angielsko- i niemiecko- języcznej poezji, teatru i muzyki pop, „Tekstualia” 2, s. 99–114.
Peyser, Herbert F. 1922. Some Observations on Translation, „The Musical Quarterly” 8(3), s. 353–371.
Pęczak, Mirosław. 2017. Bardyzm, „Dialog” 62(5), s. 33–43.
Qian, Yu-Bin. 2016. Skopostheorie-oriented 3S Principle of Songs Translation, „DEStech Transactions on Social Science, Education and Human Science”, DOI: 10.12783/ dtssehs/seme2016/5417.
Rajewska, Ewa. 2004. Barańczak i popkultura, w: P. Fast (red.), Kultura popularna a przekład, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, s. 21–37.
– 2007. Stanisław Barańczak – poeta i tłumacz, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie. Rodda, Anne E. 1981. Translating for Music: The German Art Song, w: M.G. Rose (red.), Translation Spectrum: Essays in Theory and Practice, Albany: State University of New York Press, s. 147–159.
Sławomirski, Radosław. 2013. Poezja śpiewana bardów rosyjskich epoki radzieckiej jako wspólne dziedzictwo kulturowe całego bloku państw komunistycznych, w: E. Ambroziak i in. (red.), Wspólne dziedzictwo kulturowe: I Międzynarodowa Konferencja Naukowa Studentów i Doktorantów „Nasze – Obce – Wspólne Dziedzictwo Kulturowe”, Białystok 8–10 maja 2013, Białystok: Uniwersytet w Białymstoku, s. 176–183.
Spaeth, Sigmund. 1915. Translating to Music, „The Musical Quarterly” 1(2), s. 291–298.
Susam-Saraeva, Şebnem. 2008. Translation and Music: Changing Perspectives, Frameworks and Significance, „The Translator” 14(2), s. 187–200, DOI: 10.1080/13556509.2008.10799255.
— Translation and Popular Music: Transcultural Intimacy in Turkish-Greek Relations, Bern: Peter Lang.
— Music, w: M. Baker, G. Saldanha (red.), Routledge Encyclopedia of Translation Studies (wyd. 3), London: Routledge, s. 351–356.
Śpiewalność. 2021. Hasło w serwisie Najnowsze Słownictwo Polskie Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego, https://nowewyrazy.pl [dostęp: 12.08.2022].
The Nobel Prize in Literature 2016. 2016. NobelPrize.Org, https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2016/summary/ [dostęp: 12.08.2022].
Zagórski, Jerzy. 1955. Tłumaczenie oper i sztuk pisanych wierszem, w: M. Rusinek (red.), O sztuce tłumaczenia, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 383–413.
— Tłumaczenie tekstów do muzyki, w: S. Pollak (red.), Przekład artystyczny. O sztuce tłumaczenia (księga druga), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 353–366.
Information: Przekładaniec, 2022, Issue 45, pp. 19 - 55
Article type: Original article
Titles:
Poetycka piosenka autorska a przekład – przegląd badań w językach angielskim i polskim
Doctoral School in the Humanities, Jagiellonian University, Krakow
Poland
Published at: 14.04.2023
Article status: Open
Licence: CC BY
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 740
Number of downloads: 867