FAQ

Wpływ II wojny światowej na poszukiwanie rozwiązań prawnych w zakresie ochrony dóbr kultury

Publication date: 2020

Archival and Historical Review, 2020, Vol. VII, pp. 105 - 121

https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.20.005.14639

Authors

Sylwia Stryjkowska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0003-0404-4935 Orcid
All publications →

Titles

Wpływ II wojny światowej na poszukiwanie rozwiązań prawnych w zakresie ochrony dóbr kultury

Abstract

Artykuł ukazuje zmiany, jakie nastąpiły w systemie prawnej ochrony dóbr kultury po zakończeniu II wojny światowej. Konflikt ten przyczynił się do bezprecedensowych strat w zasobach kulturowych, by następnie stać się punktem wyjścia do prac nad narzędziami prawnej ochrony dziedzictwa kulturalnego. Ukazując proces kształtowania się rozwiązań prawnych w tym zakresie, szczególną uwagę zwrócono na Konwencję w sprawie ochrony dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego podpisaną w 1954 r. w Hadze, która stanowiła pierwszy wymierny przejaw intensyfikacji współpracy międzynarodowej, jaka po II wojnie światowej nastąpiła w obszarze ochrony dóbr kultury. Uwagę poświęcono nadto metodom reparacyjnym służącym powetowaniu doznanych w konflikcie strat kulturalnych.


The impact of the Second World War on the process of seeking legal solutions in the field of cultural property protection

The article demonstrates changes chich occurred in the system of legal protection of cultural property after the Second World War. This conflict caused unprecedented cultural losses, and became the starting point for work on solutions aiming at legal protection of cultural heritage. The importance of the 1954 Hague Convention for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict is particularly highlighted. The convention was the first concrete evidence of intensified international cooperation that occurred after the Second World War in the area of cultural property protection. The article also presents approaches to reparations for cultural losses sustained during the conflict.

Keywords: Second World War, cultural property, cultural property protection, international public law

References

Źródła drukowane

Drugi Protokół do Konwencji o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, podpisanej w Hadze dnia 14 maja 1954 r., Haga, 26 marca 1999 r. (Dz. U. 2012, poz. 248).

Karta Międzynarodowego Trybunału Wojskowego (Dz. U. 1947, nr 63, poz. 367).

Konwencja dotycząca środków zmierzających do zakazu i zapobiegania nielegalnemu przywozowi, wywozowi i przenoszeniu własności dóbr kulturalnych, Paryż, 17 listopada 1970 r. (Dz. U. 1974, nr 20, poz. 106).

Konwencja w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturalnego, Paryż, 17 października 2003 r. (Dz. U. 2011, nr 172, poz. 1018).

Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, Paryż, 16 listopada 1972 r. (Dz. U. 1976, nr 32, poz. 190).

Meeting of Experts on the Application and Effectiveness of the Convention for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict, Final Report, Hague 14 May 1954.

Rozporządzenie Ministra Kultury w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych z dnia 25 sierpnia 2004 r. (Dz. U. 2004, nr 212, poz. 2153).

Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (Dz. U. 2003, nr 78, poz. 708).

Trial of the Major War Criminals Before the International Military Tribunal, Nuremberg, 14 November 1945 – 1 October 1946. UNESCO Doc. 7 C/PRG/7.

Opracowania

Białek W., Białek-Guillemette A., II Protokół do konwencji haskiej z 1954 r. o ochronie dóbr kulturalnych, „Cenne, Bezcenne, Utracone” 2000, nr 5.

Cunliffe E., Muhesen N., Lostal M., The Destruction of Cultural Property in the Syrian Conflict: Legal Implications and Obligations, „International Journal of Cultural Property” 2016, issue 23.

Drewniacki D., Międzynarodowa ochrona dóbr kultury w razie konfliktów zbrojnych. Materiały i komentarze, Warszawa 2000.

Grunberger R., Historia społeczna Trzeciej Rzeszy, t. II, przekł. W. Kalinowski, Warszawa 1987.

Jakubowski A., The Human Dimension of State Succession to Cultural Property: The Balkan Lesson, [w:] Cultural Heritage, Cultural Rights, Cultural Diversity: New Developments in International Law, red. S. Borelli, F. Lenzerini, BostonLeiden 2012.

Kowalski W., Likwidacja skutków II wojny światowej w dziedzinie kultury, Warszawa 1994.

Lankosz K., Ochrona dóbr kultury, konflikty zbrojne i prawo międzynarodowe, [w:] Prawo – władza – społeczeństwo – polityka. Księga jubileuszowa profesora Krzysztofa Pałeckiego, red. M. Borucka-Arctowa i in., Toruń 2006.

Lorentz S., O zadośćuczynienie, „Nowa Epoka” 1945, nr 2.

Lorentz S., W muzeum i gdzie indziej, [w:] Walka o dobra kultury. Warszawa 1939–1945, t. I, red. S. Lorentz, Warszawa 1970.

Lorentz S., Wstęp, [w:] Walka o dobra kultury. Warszawa 1939–1945, t. I, red. S. Lorentz, Warszawa 1970.

Łuczak A., Instytucje i urzędy III Rzeszy dokonujące grabieży dóbr kultury na okupowanych ziemiach polskich w latach 1939–1945, [w:] Letnia szkoła historii najnowszej, t. I, Referaty, red. M. Bielak, Ł. Kamiński, Warszawa 2007.

Maciejewska B., Dlaczego ludzie co jakiś czas palą książki? Jedni, by bronić narodu, inni – dobrych obyczajów, https://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/7,35771,24768621,dlaczego-pali-sie-ksiazki-na-stosach.html (dostęp: 12 czerwca 2020 r.).

Nahlik S., Grabież dzieł sztuki. Rodowód zbrodni międzynarodowej, Wrocław 1958.

Nicholas L.H., Grabież Europy. Losy dzieł sztuki w Trzeciej Rzeszy i podczas II wojny światowej, przekł. B. Sławomirska, Poznań 2016.

Piwocki K., Uwagi o odbudowie zabytków, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury” 1946, z. 1–2.

Pruszyński J., Dziedzictwo kultury – europejskie, narodowe czy własne?, „Ochrona Zabytków” 1999, nr 4.

Przyborowska-Klimczak A., Ochrona przyrody. Studium prawnomiędzynarodowe, Lublin 2004.

Schreiber H., Budziszewska A., W stronę prawa do kultury?, [w:] Ochrona dziedzictwa kultury w konfliktach zbrojnych w świetle prawa międzynarodowego i krajowego. 60 lat Konwencji haskiej i 15 lat jej Protokołu II, red. E. Mikos-Skuza, K. Sałaciński, Warszawa 2015.

Schreiber H., Drugi Protokół sporządzony w Hadze dnia 26 marca 1999 r. do Konwencji o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, podpisanej w Hadze dnia 14 maja 1954 r., [w:] Konwencje UNESCO w dziedzinie kultury. Komentarz, red. K. Zalasińska, Warszawa 2014.

Schreiber H., Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego wraz z Regulaminem wykonawczym do tej Konwencji oraz Protokół o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego podpisane w Hadze dnia 14 maja 1954 r., [w:] Konwencje UNESCO w dziedzinie kultury. Komentarz, red. K. Zalasińska, Warszawa 2014.

Sikora M., Zasady i praktyka przejęcia majątku polskiego przez III Rzeszę, ze szczególnym uwzględnieniem sektora rolnego oraz mieszkaniowego, na przykładzie prowincji śląskiej (górnośląskiej) w latach 1939–1944, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2008, t. 7, nr 2(13).

Świeczyński J., Grabieżcy kultury i fałszerze sztuki, Warszawa 1986.

Tatarkiewicz W., Etyczne podstawy rewindykacji i odszkodowań, „Prace i Materiały Wydziału

Rewindykacji i Odszkodowań Ministerstwa Kultury i Sztuki” 1945, nr 3.

Tomkiewicz W., W sprawie restytucji polskiego dorobku w dziedzinie kultury artystycznej, „Przegląd Historyczny” 1946, t. XXXVI.

UNESCO. Polskie obiekty na Liście Światowego Dziedzictwa, https://www.unesco.pl/kultura/dziedzictwo-kulturowe/swiatowe-dziedzictwo/polskie-obiekty/ (dostęp: 12 czerwca 2020 r.).

Wynne F., To ja byłem Vermeerem. Narodziny i upadek największego fałszerza XX wieku, przekł. E. Pankiewicz, Poznań 2018.

Zachwatowicz J., Program i zasady konserwacji zabytków, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury” 1946, z. 1–2.

Żaryn S., Dlaczego chronimy zabytki, Warszawa 1966.

Information

Information: Archival and Historical Review, 2020, Vol. VII, pp. 105 - 121

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Wpływ II wojny światowej na poszukiwanie rozwiązań prawnych w zakresie ochrony dóbr kultury

English:

The impact of the Second World War on the process of seeking legal solutions in the field of cultural property protection

Authors

https://orcid.org/0000-0003-0404-4935

Sylwia Stryjkowska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0003-0404-4935 Orcid
All publications →

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Published at: 2020

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Sylwia Stryjkowska (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish