FAQ

Młodzież przeciwko zniewoleniu. Opór społeczny i działalność konspiracyjna wśród młodzieży szkolnej w okresie stalinowskim w świetle wybranych przykładów z różnych części Wielkopolski

Publication date: 2021

Archival and Historical Review, 2021, Vol. VIII, pp. 117 - 138

https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.21.006.15311

Authors

Zbigniew Bereszyński
Wieluńskie Towarzystwo Naukowe
https://orcid.org/0000-0001-9761-8701 Orcid
All publications →

Titles

Młodzież przeciwko zniewoleniu. Opór społeczny i działalność konspiracyjna wśród młodzieży szkolnej w okresie stalinowskim w świetle wybranych przykładów z różnych części Wielkopolski

Abstract

W latach 1946–1947 komuniści stopniowo rozprawili się z legalną opozycją polityczną spod znaku Polskiego Stronnictwa Ludowego. Ogłoszona w ślad za tym amnestia okazała się druzgocącym ciosem dla podziemia kontynuującego działalność z okresu drugiej wojny światowej. W tej sytuacji szczególnego znaczenia zaczęła nabierać opozycyjna działalność wśród młodzieży dorastającej już w okresie powojennym. Postępująca sowietyzacja życia społecznego w Polsce spotykała się z rozmaitymi przejawami sprzeciwu i oporu w tych środowiskach. Konsekwencją tego były podejmowane spontanicznie próby działalności konspiracyjnej wśród młodzieży szkolnej. Inicjatywy takie rodziły się również na terenie Wielkopolski. Nie stanowiły one poważnego zagrożenia dla systemu komunistycznego, ale ówczesny aparat władzy bynajmniej ich nie lekceważył, a skutkiem tego były działania represyjne z jego strony. Problematykę tę przedstawiono w artykule z wykorzystaniem wybranych przykładów z różnych części regionu.


Youth against oppression. Social resistance and underground activities among school youth in the Stalinist period as exemplified by cases from various parts of Greater Poland

In the years 1946–1947, the communist authorities gradually eliminated their legal political opposition gathered in the Polish People’s Party. The amnesty that followed turned out to be a deadly blow to the so-called underground state, whose members continued their activity after the Second World War. Under these circumstances, the opposition of youth, growing up in post-war Poland, gradually gained in significance. The progressing Sovietization of social life in Poland was met with various forms of opposition and resistance in these circles, and prompted spontaneous acts of conspiracy among school-goers. Such initiatives were also born in Greater Poland. They did not pose any real threat for the communist state, but the authorities treated them seriously and responded with acts of repression. This is discussed in the present paper, based on examples from various parts of the region.

References

Download references
Archiwalia
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej — Oddział w Poznaniu (AIPN Po)
IPN Po, 003/342, akta Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych (dalej: WUSW) w Poznaniu, sprawa obiektowa krypt. „Polska Organizacja Podziemna”.
IPN Po, 03/347, akta WUSW w Poznaniu, sprawa obiektowa krypt. „Armia Młodych”.
IPN Po, 04/2539, akta Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Poznaniu, materiały dot. organizacji „Podziemna Organizacja Skautowska”.
IPN Po, 05/326, akta WUSW w Poznaniu, opracowanie (tzw. faktologia) na temat organizacji „Polski Związek Narodowy”.
IPN Po, 77/234, akta Wojskowego Sądu Rejonowego w Poznaniu, sprawa karna przeciwko Zenonowi Szymańskiemu.
IPN Po, 77/235, akta Wojskowego Sądu Rejonowego w Poznaniu, sprawa karna przeciwko Aleksandrowi Koperskiemu.
IPN Po, 77/277, akta Wojskowego Sądu Rejonowego w Poznaniu, sprawa karna przeciwko Jozefowi Ogińskiemu.
Opracowania
Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, red. zbior., wyd. 2 poprawione i uzupełnione, Lublin–Warszawa 2020.
Friszke A., Związek Harcerstwa Polskiego 1956–1963. Społeczna organizacja wychowawcza w systemie politycznym PRL, Warszawa 2016.
Kuświk B., Antykomunistyczna działalność harcerzy w Wielkopolsce i na Ziemi Lubuskiej w latach 1945–1956, dysertacja doktorska przygotowana pod kierunkiem prof. dr. hab. Zbigniewa Pilarczyka, Poznań 2012.
Rochatka T. , Urząd Bezpieczeństwa w Gnieźnie w latach 1945–1956, Poznań 2009.
Roszkowski W. , Najnowsza historia Polski 1945–1980, Warszawa 2003.
Sowa A.L. , Historia polityczna Polski 1944–1991, Kraków 2011.
Szuba L. , Działalność Powszechnej Organizacji „Służba Polsce” w latach 1948–1956, [w:] Niezależny ruch młodzieżowy w Polsce po drugiej wojnie światowej (1945–2001), pod red. R. Sudzińskiego, Toruń 2005, s. 11–35.
Wierzbicki M., Młodzież w PRL, Warszawa 2009.
Wołoszyn J.W. , Niepodległościowa konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944/1945– 1956, Warszawa 2019.
Zwiernik P., Młodzieżowe organizacje niepodległościowe w Wielkopolsce w latach 1945–1956, [w:] Konspiracja antykomunistyczna i podziemie zbrojne w Wielkopolsce w latach 1945–1956, pod red. nauk. A. Łuczak i A. Pietrowicz, Poznań 2016, s. 43–59.
Żaryn J., Kościół w PRL, Warszawa 2004.

Information

Information: Archival and Historical Review, 2021, Vol. VIII, pp. 117 - 138

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Młodzież przeciwko zniewoleniu. Opór społeczny i działalność konspiracyjna wśród młodzieży szkolnej w okresie stalinowskim w świetle wybranych przykładów z różnych części Wielkopolski

English:

Youth against oppression. Social resistance and underground activities among school youth in the Stalinist period as exemplified by cases from various parts of Greater Poland

Authors

https://orcid.org/0000-0001-9761-8701

Zbigniew Bereszyński
Wieluńskie Towarzystwo Naukowe
https://orcid.org/0000-0001-9761-8701 Orcid
All publications →

Wieluńskie Towarzystwo Naukowe

Published at: 2021

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Zbigniew Bereszyński (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish