FAQ

Ententa i Niemcy wobec polskiej polityki wschodniej 1918–1919

Publication date: 2018

Archival and Historical Review, 2018, Vol. V, pp. 63 - 82

https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.18.004.14921

Authors

Grzegorz Łukomski
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
All publications →

Titles

Ententa i Niemcy wobec polskiej polityki wschodniej 1918–1919

Abstract

Podjęto problem stosunku państw Ententy do kwestii restytucji państwa polskiego w latach 1918–1919. Przeanalizowano relacje twórców Rzeczypospolitej, szczególnie Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego oraz Ignacego Jana Paderewskiego, z Wielką Brytanią, Francją i Stanami Zjednoczonymi, kluczowymi partnerami i graczami politycznymi w okresie paryskiej konferencji pokojowej (1919 r.). Na relacje powyższe długi cień rzucały stosunki Ententy z pokonanymi Niemcami oraz – w równym stopniu – z „białą” i bolszewicką Rosją. Państwa Ententy dbały przede wszystkim o zachowanie i poszerzenie swoich wpływów w Europie Środkowej i Wschodniej. Bardzo ważne były też interesy niemieckie i niemiecka Ostpolitik w tym regionie Europy, prowadzona konsekwentnie od schyłku XIX w. Tak więc polityka mocarstw wobec Polski była jedynie funkcją ich stosunku do Rosji i Niemiec. Stawiało to Polskę, u zarania jej nowego bytu politycznego, w niezmiernie trudnych warunkach, zwłaszcza w zakresie walki o granice. W tym szczególnie wschodnie rubieże państwa. Polska jako w pełni samodzielny podmiot polityczny nie mieściła się w ówczesnej konfiguracji europejskiej, a nawet w mentalności polityków, zwłaszcza brytyjskich, myślących kategoriami kolonialnymi. Z ich punktu widzenia była państwem nowym, tworzonym niejako z nadania swoich protektorów. Jedynie Francja i w niepełnym zakresie Stany Zjednoczone traktowały Polskę jako samodzielny oraz suwerenny byt polityczny. Dla Niemiec możliwe było istnienie Polski jedynie jako państwa buforowego, kadłubowego i niesuwerennego, które byłoby łatwym terenem penetracji i eksploatacji.

The attitude of the Triple Entente and Germany towards Polish eastern policy in the years 1918–1919

The article discusses the problem of the attitude of the Tripe Entente states towards the restoration of Poland in the years 1918–1919. Relations between the creators of the Republic of Poland (in particular Roman Dmowski, Józef Piłsudski, and Ignacy Jan Paderewski) and Great Britain, France and the USA — the key partners and political players in the period of the Paris Peace Conference (1919) — were analyzed. Those were greatly affected by the relations between those states and the defeated Germany, as well as “White” and Bolshevik Russia. The Triple Entente cared mainly about maintaining and expanding their influence in Central and Eastern Europe. Also, of major significance were the German interests and Ostpolitik in this region of Europe, consistently implemented from the late 19th century. Therefore, the policy of the world powers towards Poland was indirectly affected by their attitudes towards Russia and Germany. In the early days of Poland’s political existence, it put Poland in an extremely difficult situation, especially when fighting for its borders, in particular in the east. Poland, as a fully independent political entity, did not fit in the European model of the time — even in the minds of politicians, especially British, who were still thinking in co82 Grzegorz Łukomski lonial categories. From their point of view, Poland was a new state, created upon the will of its protectors. Only France and, to some extent, the United States treated Poland as an independent and sovereign political entity. For Germany, Poland could exist only as a buffer, rump, non-sovereign state, which would be easy to invade and exploit.

Key words: Triple Entente, Germany, Ostpolitik, state restoration, Curzon Line, Polish policy, international policy, Eastern Borderlands, Piłsudski Józef, Paderewski Ignacy J., Dmowski Roman

References

Źródła archiwalne

Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie (IPMS), Ministerstwo Prac Kongresowych, sygn. A. 21.11.

Źródła drukowane

Baranowski W., Rozmowy z Piłsudskim 1916–1931, Warszawa 1938.

Brandenburg E., Deutschlands Kreiegsziele, Leipzig 1917.

Dmowski R., Myśli nowoczesnego Polaka, Lwów 1904, wyd. II.

Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa, t. 1, Warszawa 1988.

Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa, t. 2, Warszawa 1988.

Lloyd George L., Prawda o traktacie wersalskim, tł. Antoni Pański t. 1, Warszawa 1939.

Meysztowicz W., Gawędy o czasach i ludziach, Londyn 1993, wyd. IV.

Miłosz Cz., Szukanie ojczyzny, Kraków 2001.

Naumann F., Mitteleuropa, Berlin, październik 1915.

Piłsudski J., Pisma zbiorowe, Wydanie prac dotychczas drukiem ogłoszonych, t. 5, Warszawa 1937.

Piłsudski J., Pisma zbiorowe, Wydanie prac dotychczas drukiem ogłoszonych, t. 6, Warszawa 1937.

Sokolnicki M., W służbie Komendanta, „Kultura” Paryż 1953, nr 74.

Opracowania

Cienciała A., Stosunki polsko-sowieckie federalizm – polityka polska 1914–1921, „Zeszyty Historyczne” Paryż 1970, z. 18.

Karski J., Wielkie mocarstwa wobec Polski 1919–1945. Od Wersalu do Jałty, Lublin 1998.

Komarnicki T., Piłsudski a polityka wielkich mocarstw, „Niepodległość” Londyn 1952, t. 4 (po wznowieniu).

Lundgreen-Nielsen K., The Polish Problem at the Paris Peace Conference. A Study of Policies of the Great Powers and the Poles, 1918–1919, przekł. A. Borch-Johansen, Odense University Press 1979.

Łossowski P., Między wojną a pokojem. Niemieckie zamysły wojenne na wschodzie w obliczu traktatu wersalskiego, marzec–czerwiec 1919 roku, Warszawa 1976.

Łukomski G., Ambasador polskości, [w:] Geniusz przypadkowo grający na fortepianie. Ignacy Jan Paderewski 1860–1941, Poznań 2001.

Łukomski G., Polityczna przestrzeń polskości w XX wieku Bezpieczeństwo polityczne Rzeczypospolitej z perspektywy racji stanu, Poznań–Londyn 2013.

Łukomski G., Problem korytarzaw stosunkach polsko-niemieckich i na arenie międzynarodowej 1919– 1939. Studium polityczne, Warszawa 2000.

Mackiewicz (Cat) S., Historia Polski od 11 listopada 1918 r. do 17 września 1939 r., Warszawa 1989.

Nowak A., Pierwsza zdrada Zachodu: 1920 zapomniany appeasement, Kraków 2015.

Okulicz K., Brzask, dzień i zmierzch na ziemiach Litwy Historycznej, [w:] Pamiętnik Wileński, Londyn 1972.

Piotrowski B., Badania nad Polską i krajami nadbałtyckimi na Uniwersytecie Królewieckim (1916–1932), „Komunikaty Instytutu Bałtyckiego” Gdańsk 1983, z. 35.

Ruecker E., Marski T., Instytuty naukowe w Niemczech w służbie propagandy, [w:] Przeciw propagan­dzie korytarzowej, red. J. Borowik, Toruń 1930.

Sukiennicki W., East Central Europe during World War I: from Foreign Domination to National Independence, vol. I, New York 1984.

Sukiennicki W., Polityczne konsekwencje błędu semantycznego, „Zeszyty Historyczne” Paryż 1985, z. 72.

Information

Information: Archival and Historical Review, 2018, Vol. V, pp. 63 - 82

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Ententa i Niemcy wobec polskiej polityki wschodniej 1918–1919

English:

The attitude of the Triple Entente and Germany towards Polish eastern policy in the years 1918–1919

Authors

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Published at: 2018

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Grzegorz Łukomski (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish