Why Tolerate Religion?

The majority of legal systems in Western democracies accord special treatment to religions, e.g. exemptions from generally applicable laws if they conflict with religious convictions. Other beliefs do not usually enjoy such far‑reaching tolerance on the part of the state. The article raises the question of how granting such privilege to religious views can be justified. Arguments of some philosophers (e.g. Thomas Hobbes’) which suggest that an intolerant attitude might sometimes be disadvantageous are in fact only instrumental, and do not prove that tolerance is a moral virtue. This last claim only follows from the arguments of John Stuart Mill and John Rawls, who exemplify two basic approaches in ethics, i.e. utilitarianism and deontology. None of the analyzed arguments for freedom of conscience and religion distinguishes between religious and other beliefs, which suggests that the existing differences in their moral and legal treatment cannot be justified. Therefore, the question arises of whether legal regulations regarding religious and other beliefs should not be equated, so that religious views are not privileged.

Keywords: toleration, religion, freedom of conscience and religion, arguments for toleration, John Stuart Mill, John Rawls

Dlaczego tolerować religię?

Większość systemów prawnych zachodnich demokracji zawiera uregulowania przyznające specjalne przywileje religiom, w szczególności zaś zwolnienia z niektórych powszechnie obowiązujących praw, jeśli te wchodzą w konflikt z przeświadczeniami religijnymi. Tak daleko idącą tolerancją ze strony państwa zwykle nie cieszą się inne, podobnie silnie żywione przekonania. Artykuł stawia pytanie, jak można uzasadnić tego rodzaju uprzywilejowanie poglądów religijnych. Argumenty niektórych filozofów (np. Thomasa Hobbesa) – sugerujące zwykłą nieopłacalność postawy nietolerancyjnej – mają charakter instrumentalny i w żaden sposób nie dowodzą, iż tolerancja miałaby być cnotą moralną. Wynika to dopiero z argumentów Johna Stuarta Milla i Johna Rawlsa, egzemplifikujących, odpowiednio, utylitaryzm i deontologię. Żaden z analizowanych argumentów na rzecz wolności sumienia i wyznania nie odróżnia pomiędzy przeświadczeniami religijnymi i innymi, co sugeruje, że istniejące różnice w ich moralnym i prawnym traktowaniu nie znajdują uzasadnienia. Powstaje zatem pytanie, czy uregulowania prawne wobec przeświadczeń religijnych i innych nie powinny zostać zrównane, tak aby poglądy religijne nie były uprzywilejowane.

The majority of legal systems in Western democracies accord special treatment to religions, e.g. exemptions from generally applicable laws if they conflict with religious convictions. Other beliefs do not usually enjoy such far‑reaching tolerance on the part of the state. The article raises the question of how granting such privilege to religious views can be justified. Arguments of some philosophers (e.g. Thomas Hobbes’) which suggest that an intolerant attitude might sometimes be disadvantageous are in fact only instrumental, and do not prove that tolerance is a moral virtue. This last claim only follows from the arguments of John Stuart Mill and John Rawls, who exemplify two basic approaches in ethics, i.e. utilitarianism and deontology. None of the analyzed arguments for freedom of conscience and religion distinguishes between religious and other beliefs, which suggests that the existing differences in their moral and legal treatment cannot be justified. Therefore, the question arises of whether legal regulations regarding religious and other beliefs should not be equated, so that religious views are not privileged.