FAQ

Zaraza we wsi Kuczy w 1762 roku jako przykład postępowania wobec morowego powietrza na wsi w epoce nowożytnej

Publication date: 14.01.2015

History Notebooks, 2014, Issue 141 (3), pp. 657 - 674

https://doi.org/10.4467/20844069PH.14.031.2759

Authors

Ewa Kaźmierczyk
Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland
All publications →

Titles

Zaraza we wsi Kuczy w 1762 roku jako przykład postępowania wobec morowego powietrza na wsi w epoce nowożytnej

Abstract

PLAGUE IN VILLAGE KUCZA IN 1762 AS AN EXAMPLE OF CONDUCT IN THE FACE OF BUBONIC PLAGUE IN RURAL AREAS IN THE MODERN ERA
 
The article presents the conduct in the face of a suspicion of bubonic plague in small towns and villages of the Podolian Voivodeship at the beginning of 1762 in the light of the accounts written by officers of the Polish army; the sources were included in the appendix. The article focuses mainly on social conduct in the face of the plague, as compared with other examples noted down in the sources. Moreover, the attempts to keep the plague under control by the supreme authorities are described. Much attention is devoted to an analysis of the practice of beheading the deceased, which was to protect people from vampires. Custom of this type, which was a part of the system of magical beliefs, survived over the centuries and had the decisive influence on the behaviour of the community, especially in such a critical period as the bubonic plague or its mere suspicion. Contrary to big cities of the Republic of Poland, the way of thinking about disease retained in rural areas had little to do with modern prevention.

References

BIBLIOGRAFIA

Źródła archiwalne

Biblioteka Czartoryskich Krakowie, sygn. 3849 III, 5796, 5987.

Centralnyj Gosudarstviennyj Istoričeskij Archiv we Lwowie, Fond 17, op. 1, d. 225, Księgi grodzkie trembowelskie, 1771 rok.

Źródła drukowane

Bohomolec J., Diabeł swoiey postaci okazyi pytania jesli są upiory ukazany, Leszno [1775].

Chmielowski B., Nowe Ateny albo Akademia wszelkiey scyencyi pełna, na różne tytuł, iak na classes podzielona: mądrym dla memoryału, idiotom dla nauki, politykom dla praktyki, melancholikom dla rozrywki, erygowana, t. 3, Lwów 1754.

Komoniecki A., Chronografia albo dziejopis żywiecki, wyd. S. Grodziski, J. Dwornicka, Żywiec 1987.

Pamiętnik dziejów polskich. aktów urzędowych i z rękopisów, wyd. S. Barącz, Lwów 1855

„Monitor” 1771, t. 1.

Literatura

Biddle W., Słownik zarazków, Warszawa 1995.

Bincer W., Klinika chorób zakaźnych uwzględnieniem parazytologii klinicznej kliniki chorób egzotycznych, Warszawa 1965.

Boniecki A., Herbarz polski, t. 8, Warszawa 1905.

Bystroń J., Dzieje obyczajów dawnej Polsce. Wiek XVI–XVIII, t. 1, Warszawa 1976.

Charewiczowa Ł., Klęski zaraz dawnym Lwowie, Lwów 1930.

Charytoniuk J., Walka epidemią dżumy Elblągu na początku XVIII wieku, „Rocznik Elbląski” (Elbląg) 1985, R. X, s. 35–57.

Ciesielski T., Armia koronna czasach Augusta III, Warszawa 2009.

Delumeau J., Strach kulturze Zachodu XIV–XVIII w. Oblężony gród, Warszawa 2011.

Flis S., Dżuma na Mazurach Warmii latach 1708–1711, „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie” (Olsztyn) 1960, z. 4, s. 473–523.

Frandsen K.E., The Last Plague in the Baltic Region, 1709–1711, Copenhaga 2010.

Gąsiorowski L., Zbiór wiadomości do historyi sztuki lekarskiej Polsce, t. 2, Poznań 1853.

Jaszczuk M., Dżuma polskim piśmiennictwie XVIII wieku, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycyny” (Warszawa) 1994, t. 1, z. 2, s. 31–60.

Karpiński A., walce niewidzialnym wrogiem. Epidemie chorób zakaźnych Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku ich następstwa demograficzne, społeczno-ekonomiczne polityczne, Warszawa 2000.

Kracik J., Pokonać czarną śmierć. Staropolskie postawy wobec zarazy, Kraków 1991.

Kracik J., Praktyki religijno-magiczne na Górze Witosławskiej czasie epidemii 1708 roku, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” (Lublin) 1975, t. XXII, z. 4, s. 149–158.

Kuchowicz Z., Lęki gusła dawnej wsi. Stan zdrowotny wsi pańszczyźnianej XVII–XVIII w., Warszawa 1954.

Kuchowicz Z., Warunki zdrowotne wsi miasteczek województwa łęczyckiego sieradzkiego XVIII wieku, Łódź 1961.

Kuchowicz Z., badań nad stanem biologicznym społeczeństwa polskiego od schyłku XVI do końca XVIII wieku, Łódź 1972.

Kuras K., Obraz epidemii osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej świetle korespondencji pamiętników. Aspekt reakcji społecznych [w:] Sympozjum nt. Epidemie dawnej Polsce od czasów najdawniejszych po czasy współczesne. Teksty referatów Kraków 17–18 listopada 2005, Kraków 2005, s. 195–204.

Maliszewski K., kręgu staropolskich wyobrażeń świecie, Lublin 2006.

Ostling M., Between the Devil and the Host. Imagining Witchcraft in Early Modern Poland, Oxford 2011.

Pełka L.J., Polska demonologia ludowa, Warszawa 1987.

Pilaszek M., Procesy czary wiekach XV–XVIII, Kraków 2008.

Srogosz T., Organizowanie walki epidemiami dżumy przez nowożytną administrację okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego [w:] Dżuma, ospa, cholera: trzech-
setletnią rocznicę wielkiej epidemii 
Gdańsku na ziemiach Rzeczypospolitej latach 1708–1711, red. E. Kizik, Gdańsk 2012, s. 157–170.

Srogosz T., Dżuma ujarzmiona? Walka czarną śmiercią za Stanisława Augusta, Wrocław 1997.

Srogosz T., Problemy sanitarno-zdrowotne działalności administracji Rzeczypospolitej okresie stanisławowskim, Łódź 1993.

Srogosz T., Staropolskie postrzeganie klęsk elementarnych [w:] Staropolski ogląd świata: materiały konferencji, Wrocław, 23–24 października 2004 r., red. B. Rok, F. Wolański, Wrocław 2004, s. 151–158.

Srogosz T., Trwałość zmienność warunków zdrowotnych ludności chłopskiej Rzeczypospolitej XVIII wieku, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycyny” (Warszawa) 1997, t. 4, z. 1–2, s. 85–104.

Szczurowski R., Zmagania duchowieństwa polskiego czarami wiarą upiory XVIII wieku, „Analecta Cracoviensia” (Kraków) 2003, t. 35, s. 415–437.

Wacek S., Sytuacja zdrowotna Podola świetle pism dr. med. Józefa Apolinarego Rollego, „Archiwum Historii Medycyny” (Warszawa) 1981, t. XLIV, z. 1, s. 99–110.

Wijaczka J., Epidemia dżumy Prusach Brandenburskich latach 1708–1711 [w:] Dżuma, ospa, cholera: trzechsetletnią rocznicę wielkiej epidemii Gdańsku na ziemiach Rzeczypospolitej latach 1708–1711, red. E. Kizik, Gdańsk 2012, s. 133–143.

Wiślicz T., Religijność wiejska Rzeczpospolitej szlacheckiej. Problemy trzy przybliżenia, „Barok”(Warszawa) 2004, R. XI, nr 2, s. 97–118.

Wiślicz T., Zarobić na duszne zbawienie. Religijność chłopów małopolskich od połowy XVI do końca XVIII wieku, Warszawa 2001.

Woźniak B., Walka przesądami na łamach „Monitora”, „Studia Historyczne” (Kraków) 2004, R. XLVII, z. 2, s. 157–168.

Wyrobisz A., Misericordia pestis tempore. Postawy zachowania czasie zarazy Polsce nowożytnej (XVI–XVIII w.) [w:] Charitas. Miłosierdzie opieka społeczna ideologii, normach praktyce społeczności wyznaniowych Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, red. U. Augustyniak, A. Karpiński, Warszawa 1999, s. 209–220.

Information

Information: History Notebooks, 2014, Issue 141 (3), pp. 657 - 674

Article type: Original article

Titles:

Polish:
Zaraza we wsi Kuczy w 1762 roku jako przykład postępowania wobec morowego powietrza na wsi w epoce nowożytnej
English:
PLAGUE IN VILLAGE KUCZA IN 1762 AS AN EXAMPLE OF CONDUCT IN THE FACE OF BUBONIC PLAGUE IN RURAL AREAS IN THE MODERN ERA

Authors

Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland

Published at: 14.01.2015

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Ewa Kaźmierczyk (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish