FAQ

Wzorzec dyplomaty przełomu XVI i XVII wieku w świetle staropolskich poradników poselskich

Publication date: 01.09.2016

History Notebooks, 2016, Issue 143 (3), pp. 537 - 555

https://doi.org/10.4467/20844069PH.16.026.5223

Authors

Urszula Świderska-Włodarczyk
University of Zielona Góra, Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Poland
All publications →

Titles

Wzorzec dyplomaty przełomu XVI i XVII wieku w świetle staropolskich poradników poselskich

Abstract

The model of a diplomat at the end of the 16th and beginning of the 17th century in the light of traditional Polish diplomacy guidebooks

The basic source for the study of the pattern of a diplomat were old diplomacy guides from the end of the 16th and beginning of the 17th century, written by authors such as Krzysztof Warszewicki, Wawrzyniec Piaseczyński and Stanisław Miński. They were all practitioners in the diplomatic service, and each of them had left their own ideas concerning this issue. Despite some differences in the emphasis on individual values, ​they remained consistent in the basic standards. That convergence concerns not only the axiological aspect, but above all the similarity of approach. As a result, we are dealing with depersonalized though personified patterns. This allows us to distinguish those patterns from personal ones, associated with real characters. This observation prompted the formulation of a new definition of a pattern and personal model, written from a historian’s point of view. Both: the above mentioned differentiation and the distinguishing of values conditioning the existence of patterns and models – hence moral authorities, distinguishing between the objective (external), subjective (internal), professional and socio-religious, constitute the essence of the paper. From this perspective, a model diplomat appears as a noble (usually) wealthy man (prefe-rably), a professional of the highest quality, while at the same time a good husband, son, father, neighbour, statesman, patriot and Christian. Analysing other patterns favoured at the end of the 16th and beginning of the 17th century, it can be seen that in general they represent a sum of clearly positive characteristics. The model of a diplomat ordering a double morality might be an exception to this rule. On the one hand, bearing in mind the tasks that the diplomat had to complete, this double morality was obvious, but on the other hand, such a requirement could evoke, and it really did, ethical discomfort and confusion of values. In no case did those confusions concern the authors of the guides. For them, the sovereignty of the fatherland and the Christian faith always remained the highest values. In the name of such values, even unethical conduct was ethical in every respect, because it served the supreme goals.
 

References

Źródła

Baltazar Gracjan, Brewiarz dyplomatyczny, oprac. B. Gajewicz, Warszawa 2004.

Czartoryski A., Rozważania o dyplomacji, tłum. J.M. Kłoczowski, Warszawa 2011.

Fredro A.M., Przestrogi polityczno-obyczajowe, wyd. E.J. Głębicka, E. Lasocińska, Warszawa 1999.

Goślicki W.,O senatorze doskonałym księgi dwie, oprac. M. Korolko, Kraków 2000.

Górnicki Ł., Dworzanin polski [w:] Ł. Górnicki, Pisma, oprac. R. Pollak, t. I, Warszawa 1961.

HeidensteiniiR., Cancellarius sive de dignitate et officio Cancellarii Regni Poloniae, ed. A. Kempfi, Warszawa 1960.

Kochanowski J., Dzieła polskie, oprac. K. Krzyżanowski, Warszawa 1980.

Kwiatkowski M., Książeczki rozkoszne o poczciwem wychowaniu dziatek, 1564 i wszystkiej Lifflandzkiej ziemi opisane, 1567, wyd. Z. Celichowski, Kraków 1899.

Ławryna Piaseczyńskiego „Powinności poselskie” z początku XVII wieku, oprac. S. Bodniak, ,, Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej” 1947, 4, s. 164–172.

More T., Germonius, (b.m.d.).

Paprocki B.,Hetman,wyd. K.J. Turowski, Sanok 1856.

Pielgrzymowski E., Poselstwo i krótkie spisanie rozprawy z Moskwą, oprac. R. Krzywy, Warszawa 2010.

Poselstwo Lwa Sapiehy w roku 1600 do Moskwy, podług diariusza Eliasza Pielgrzymowskiego sekretarza poselstwa, z rękopisu trafem odkrytego przez Władysława Trębickiego opisane, Grodno 1846.

Przyłuski J., Leges seu Statuta ac privilegia Regni Poloniae [...], Cracoviae 1553.

Słupski S., Zabawy orackie gospodarza dobrego, Kraków 1618.

Stanisława Mińskiego (1563–1607) „Sposób odprawowania poselstwa”, wyd. J. Korzeniowski, ,,Archiwum Komisji Historycznej Akademii Umiejętności” 1889, t. 5, s. 440–468.

Warszewicki K., In mortem Philippi II Hispaniorum Regis Catholici. Oratio, Kraków 1598.

Warszewicki K., O pośle i poselstwach, oprac. J. Życki, Warszawa 1935.

Wielka legacja Wojciecha Miaskowskiego do Turcji w 1640 r., oprac. A. Przyboś, Warszawa–
Kraków 1985.

Opracowania

Barański M., Chynczewska-Hennel T., Szwarc A. et al., Dzieje dyplomacji polskiej, Olszanica 2010.

Baumann Z., Dwa szkice o moralności ponowoczesnej, Warszawa 1994.

Baumann Z., Ponowoczesne wzory osobowe, ,,Studia Socjologiczne” 1993, 2.

Boczek B., Jakub Przyłuski etc., „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej” 1953, z. 1.

Boczek B., K. Warszewickiego nauka o państwie i dyplomacji, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej” 1957, nr 5, z. 1.

Czapliński W., Dyplomacja polska 1605–1648 [w:] Polska służba dyplomatyczna XVI–XVIII w., red. Z. Wójcik, Warszawa 1966.

Dyplomaci w dawnych czasach. Relacje staropolskie z XVI–XVIII stulecia, oprac. A. Przyboś, R. Żelewski, Kraków 1959.

Dziechcińska H., Wzór osobowy [w:] Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – Renesans – Barok, red. T. Michałowska, Wrocław–Warszawa–Kraków 2002, s. 1060–1066.

Górniewicz J., Kulturowy wzór osobowości [w:] Pedagogika ogólna. Problemy aksjologiczne,Warszawa 2001.

Grzybowski S., Organizacja służby dyplomatycznej 1573–1605 [w:] Polska służba dyplomatyczna XVI–XVIII w., red. Z. Wójcik, Warszawa 1966.

Hajduk E., Kulturowe wyznaczniki biegu życia, Warszawa 2001.

Historia dyplomacji polskiej, t. II, red. Z. Wójcik, Warszawa 1982.

KołodziejczykD., Semiotics et Behavior in Early Modern Diplomacy. Polish Embassies in Istambul and Bahḉeseray,„Journal of Early Modern History” 2003, vol. 7, s. 245–255.

Nahlik S.E., Narodziny nowożytnej dyplomacji, Wrocław 1971.

Ossowska M., Ethos rycerski i jego odmiany, Warszawa 2000.

Polska służba dyplomatyczna XVI–XVIII wieku, red. Z. Wójcik, Warszawa 1966.

Skowron R., Dyplomaci polscy w Hiszpanii w XVI i XVIII wieku, Kraków 1997.

Świderska-Włodarczyk U., Wiek człowieka i jego wartość w Polsce przełomu średniowiecza i czasów nowożytnych, ,,Studia Zachodnie” 2006, 8, s. 81–89.

Tazbir J.,Wzorce osobowe szlachty polskiej w XVII wieku, KH83, 1976, 4, s. 784–797.

Taźbierski Z., Ceremoniał dworsko-dyplomatyczny w praktyce negocjacji Polski z Anglią w XVI–XVIII wieku, Olsztyn 1986.

Wojtyska H.D., Papiestwo – Polska 1548–1563, Lublin 1977.

Wysocka E., Wzór osobowy [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. VII, Warszawa 2008, s. 628–639.

Information

Information: History Notebooks, 2016, Issue 143 (3), pp. 537 - 555

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Wzorzec dyplomaty przełomu XVI i XVII wieku w świetle staropolskich poradników poselskich

English:

The model of a diplomat at the end of the 16th  and beginning of the 17th century in the light  of traditional Polish diplomacy guidebooks

Authors

University of Zielona Góra, Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Poland

Published at: 01.09.2016

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Urszula Świderska-Włodarczyk (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish