Prusacy podchodzą pod Wawel – plany obrony Krakowa z wiosny 1793 roku

Maciej  Trąbski

Prusacy podchodzą pod Wawel – plany obrony Krakowa z wiosny 1793 roku

Publication date: 24.11.2021

History Notebooks, 2021, Issue 148 (3), pp. 487 - 514

https://doi.org/10.4467/20844069PH.21.034.14010

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Prusacy podchodzą pod Wawel – plany obrony Krakowa z wiosny 1793 roku

Abstract

The Prussians are attacking the Wawel castle – plans of Cracow defence in the spring of 1793

At the beginning of 1793, the Prussian army marched onto the territory of the western provinces of the Polish-Lithuanian Commonwealth, executing the plan of the Second Partition of Poland signed in Saint Petersburg. Due to the lack of information concerning the maximum range of the annexation in the early spring, the Confederate authorities started to fear that Cracow might be taken too – by Prussia or by Austria. Thus, general Józef Wodzicki was tasked with securing the city. However, he had to face the fact that there was no possibility of planning his actions around the fortifications and that he had only modest forces at his disposal.

Keywords

II rozbiór, Kraków, gen. Józef Wodzicki, wojsko koronne, fortyfikacje; Second Partition of Poland, Cracow, general Józef Wodzicki, the crown military forces, fortifications

fortifications, Second Partition of Poland, Cracow, general Józef Wodzicki, the crown military forces

References

Download references

Źródła archiwalne

Archiwum Jasnogórskie

Actorum Provinciae Polonae, t. XIII, sygn. 543

Archiwum Narodowe w Krakowie

Akta Konfederacji Targowickiej Województwa Krakowskiego, sygn. 4, 5, 7

Archiwum Sanguszków. Podhorce III

Podh. II, 365

Podh. III, V 2/26–27

Podh. III, VIII 4/30

Podh. III, VIII 5/ 31, 33, 37, 40

Podh. III, VIII 6/5, 7–11, 14–15

Podh. III, VIII 7/1–9, 11–13, 15–16, 19

Archiwum Młynowskie Chodkiewiczów, 1160

Zbiór Ambrożego Grabowskiego, sygn. 32

Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk

BK 0920

Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie, 11617

Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu

Archiwum Wodzickich z Kościelnik, 11639, 11641, 11643

Plany

Aufgenommener Plan, das Schloss und die nächst angrenzenden Gegenden von Krakau, 1796, AT–OeStA KA KPS KS G I h, 330.

Plan der Stadt Krakau, Handzeichnung, ca. 1780 [ok. 1770?], http://www.deutschefotothek.de/documents/obj/70400121.

Plan der Stadt und Schloss Cracau und Casimir Stadt, 1794, Staatsbibliothek zu Berlin, Kartenabteilung, sygn. SBB III C, Kart X, 38027.

Plan von Crakau, Staatsbibliothek zu Berlin, Kartenabteilung, sygn. SBB III C, Kart X, 38026.

Planta miasta Krakowa z przedmieściami roku MDCCLXXXV zrobiona, tzw. kołłątajowski z 1785, Muzeum Krakowa, sygn. 31.

Źródła drukowane

Instrukcje i raporty Karola Sierakowskiego dotyczące wywiadu terenowego w przygotowaniach do wojny z Austrią w 1790 r., oprac. J. Giergielewicz, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 1929, z. 1.

Jenerała Henryka Dąbrowskiego pamiętnik wojskowy Legionów Polskich we Włoszech poparty notami wyjaśniającymi, Poznań 1864.

[Kratzer Franciszek], Pamiętnik kantora katedry krakowskiej, „Biblioteka Warszawska” 1879, t. 2.

[Lichocki Filip], Dyaryusz przyjazdu Nayjaśnieyszego Stanisława Augusts […] do stołecznego miasta Krakowa, Kraków 1787.

Rękopiśmienne plany Wawelu z końca XVIII wieku w Bibliotece Uniwersyteckiej w Wilnie, oprac. K. Dzikowski, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 1936, z. 1.

Opracowania

Baczkowski M., Fortyfikacje w Galicji w latach 1772–1815 [w:] Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów osiemnastowiecznej sztuki wojskowej, red. M. Trąbski, t. II, Częstochowa 2018.

Bogdanowski J., Kościuszkowskie fortyfikacje Krakowa [w:] Kraków w powstaniu kościuszkowskim. Materiały sesji naukowej odbytej 28 maja 1994 roku, Kraków 1996.

Bogdanowski J., Warownie i zieleń Twierdzy Kraków, Kraków 1979.

Firlet J., Pianowski Z., Fortyfikacje kleszczowe zachodniej części wzgórza wawelskiego, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury” 1979, t. 13.

Giergielewicz J., Zarys historii korpusu inżynierów w epoce Stanisława Augusta, Warszawa 1933.

Grabowski A., Dawne zabytki miasta Krakowa. Przypomnienia przeszłości o niektórych starożytnych zwyczajach mieszczan krakowskich, o bramach, basztach i wszelakich tej niegdyś stolicy kraju obronach, z dodatkiem różnych do dziedziny pamiątek należących wiadomości, Kraków 1850.

Grabowski A., Historyczny opis miasta Krakowa i jego okolic […] (Z rycinami), Kraków 1822.

Jędrzejewski P., Krakowski zespół miejski – zróżnicowanie społeczne i zmiany administracyjne w dobie Sejmu Wielkiego, „Małopolska – regiony, regionalizmy, małe ojczyzny” 2014, t. XVI.

Korzon T., Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta (1764–1794): badania historyczne ze stanowiska ekonomicznego i administracyjnego, t. 5–6, Kraków 1897.

Kupczyński T., Kraków w powstaniu kościuszkowskim, Kraków 1912.

Lord R.H., Drugi rozbiór Polski, Warszawa 1984.

Małecki J.M., Kraków w dobie oświecenia [w:] Dzieje Krakowa, t. 2: Kraków w wiekach XVI–XVIII, red. J. Bieniarzówna, J.M. Małecki, Kraków 1994.

Muczkowski J., Dawne warownie krakowskie, „Rocznik Krakowski” 1991, t. XIII.

Müller M.G., Rozbiory Polski. Historia Polski i Europy XVIII wieku, tłum. M. Wrzosek-Müller, Poznań 2005.

Niewalda W., Rojkowska H., Fortyfikacje kleszczowe Wawelu. Badania architektoniczne elewacji zewnętrznych, „Studia Waweliana” 1996, t. V.

Pachoński J., Dawne mury floriańskie, Kraków 1956.

Pianowski Z., Wawel obronny. Zarys przemian fortyfikacji grodu i zamku krakowskiego w. IX–XIX, Kraków 1991.

Rawski T., Najście pruskie [w:] Powstanie kościuszkowskie 1794. Dzieje militarne, Warszawa 1994.

Rederowa D., Studia nad wewnętrznymi dziejami Krakowa porozbiorowego (1796–1809), cz. II: Zagadnienia ustrojowe i ekonomiczno-społeczne, „Rocznik Krakowski” 1962, t. XXXVI.

Smoleński W., Konfederacja Targowicka, Kraków 1903.

Szyndler B., Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 2001.

Tobiasz M., Fortyfikacje dawnego Krakowa, Kraków 1973.

Trąbski M., Artyleria wojska koronnego w pierwszym etapie powstania kościuszkowskiego (bitwy pod Racławicami i Szczekocinami) [w:] Wśród dymu i ognia. Studia i materiały do dziejów artylerii polskiej i obcej, t. II, red. A. Smoliński, Oświęcim 2016.

Trąbski M., Twierdza częstochowska w latach Sejmu Czteroletniego i rządów targowiczan (1788–1793) [w:] Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów osiemnastowiecznej sztuki wojskowej, red. M. Trąbski, t. II, Częstochowa 2018.

Information

Information: History Notebooks, 2021, Issue 148 (3), pp. 487 - 514

DOI: https://doi.org/10.4467/20844069PH.21.034.14010

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Prusacy podchodzą pod Wawel – plany obrony Krakowa z wiosny 1793 roku

English:

The Prussians are attacking the Wawel castle – plans of Cracow defence in the spring of 1793

Authors

Maciej Trąbski

https://orcid.org/0000-0003-4699-7697

Jan Dlugosz University in Czestochowa
Poland

Published at: 24.11.2021

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Percentage share of authors:

Maciej Trąbski (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 822

Number of downloads: 850

<p> The Prussians are attacking the Wawel castle – plans of Cracow defence in the spring of 1793</p>

Download xml