FAQ

Andree apothecario pro confectionibus et electuariis – cukiernictwo w Polsce w czasach Jadwigi i Władysława Jagiełły między Wschodem a Zachodem Europy
 

Publication date: 01.09.2016

History Notebooks, 2016, Issue 143 (3), pp. 381 - 405

https://doi.org/10.4467/20844069PH.16.018.5215

Authors

Rafał Hryszko
Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland
https://orcid.org/0000-0003-2034-8947 Orcid
All publications →

Titles

Andree apothecario pro confectionibus et electuariis – cukiernictwo w Polsce w czasach Jadwigi i Władysława Jagiełły między Wschodem a Zachodem Europy
 

Abstract

Andree apothecario pro confectionibus et electuariis – confectionery in Poland in the days of Jadwiga  and Władysław Jagiełło between Eastern and Western Europe

The author of the article discusses the issue of manufacturing and production of sweets in Poland at the end of the 14th century. This little-known matter was presented against the background of the changes that occurred in confectionery consumption in Western Europe in the 14th and 15th centuries. The article discusses the ingredients of confectionery products in Poland at the end of the 14th century with a special emphasis on types of sugar and various spices as well as kinds of sweets, divided into the confectes (hard products such as drops and filled candy) and the electuaria (soft products that resembled present-day preserves). The issues of the ways of supplying sugar and transferring the confection manufacturing knowledge in the late medieval Poland were considered separately. The author also focused his attention on confectioners (including Andrzej, the royal apothecary master, on top of the list) and the methods they used for sweets production. The article also tries to answer the questions of who the sweets consumers in Poland were, and on what occasions the sweets were consumed.
 

References

Źródła rękopiśmienne

Archivio di Stato di Genova, Banco di San Giorgio, Massaria Caffae 1381, sala 34/590, nr 1226.

Źródła drukowane

ArberryA.J., A Baghdad Cookery Book [w:] Medieval Arab Cookery, essays and translations by M. Rodinson, A.J. Arberry, Ch. Perry, Allaleigh House, Blackawton, Totnes2001, s. 21–27, 189–214.

Annals of the Caliph’s Kitchens. Ibn Sayyar al-Warraq’s Tenth-Century Baghdadi Cookbook. English Translation with Introduction and Glossary, transl. N. Nasrallah, Leiden–Boston 2011.

Anonim, Llibre de totes maneres de confits (Księga o różnych sposobach przyrządzania słodyczy) [w:] R. Hryszko, Llibre de totes maneres de confits. Księga o różnych sposobach przyrządzania słodyczy – starokataloński zbiór przepisów kulinarnych z XIV wieku, „Prace Historyczne” 2010, z. 137, s. 190–206.

AugustisQ. de, Lumen apothecariorum cum certis expositionibus, Taurini 1492.

BalducciPegolotti F., Pratica della mecatura, ed. A. Evans, Cambridge (MA) 1936.

ComèsP.J., Libre de algunes coses asanyalades succehides en Barcelona y en altres parts format per Pere Joan Comes en 1583 y recóndit en lo Arxiu del Excelentíssim Ajuntament, ed. J. Puiggari, Barcelona 1878.

DorveauxP., L’Antidotaire Nicolas. Deux traductions françaises de l’Antidotarium Nicolai, l’une de XIVe siècle, suivie de quelque recettes de la même époque et d’un glossaire, l’autre de XVe siècle, incomplète, Paris 1896.

DufournierF., Édition critique et commentée d’un réceptaire de la fin du XVe siècle, Paris 1997 (thèse de doctorat).

Ibn Halsūn, Kitāb al-Agdiya, text établi, traduit et annoté par S. Gigandet, Damas 1996.

Kanz al-fawā’id fī tanwī‘ al-mawā’id, eds. M. Marin, D. Waines, Beirut–Stuttgart 1993.

Llibre de les solemnitats de Barcelona. Edició completa del manuscrit de l’Arxiu Històric de la Ciutat,ed. A. Duran i Sanpere, J. Sanabre, vol. 1: 1424–1546, Barcelona 1930.

Llibre de totes maneres de confits[w:] L. Faraudo de Saint-Germain, „Llibre de totes maneres de confits”. Un tratado manual cuatrocentista de arte de dulcería, „Boletín de la Real Academia de Buenas Letras de Barcelona” 1946, vol. XIX, s. 105–121.

Llibre de totes maneres de confits[w:] Llibre de Sent Soví,Llibre de totes maneres de potatges de menjar, a cura de R. Grewe, edició revisada per A.J. Soberanas, J. Santanach, Llibre de totes maneres de confits, edició critica de J. Santanach i Suñol, Barcelona 2003, s. 273–295.

Mesue, Opera medicinalia (Canones universales, cum expositione Mundini Lutii. De medicinis simplicibus. Antidotarium, cum expositione Christophori de Honestis. Practica, cum additionibus Petri de Abano et Francisci Pedemontani), ed. J. et G. de Gregoriis, Venetia 1497.

MulonM., Deux traités inédits d’art culinaire médiéval, „Bulletin philologique et historique”, a. 1968: Actes du 93e Congrès national des Sociétés savantes tenu à Tours, vol. I: Les problèmes de l’alimentation, Paris 1971, s. 369–435.

Ordinacions con los Reys e Reyna d’Aragó se consagresn e·s coronen[w:]Ordinacions de la Casa i Cort de Pere el Cerimoniós, edició a cura de F.M. Gimeno, D. Gozalbo, J. Trenchs, València 2009.

Ordinacions de la Casa i Cort de Pere el Cerimoniós, edició a cura de F.M. Gimeno, D. Gozalbo, J. Trenchs, València 2009.

Pomniki dziejowe Lwowa z Archiwum miasta, wyd. A. Czołowski, t. I, Lwów 1896.

Rachunki dworu króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi z lat 1388 do 1420, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1896.

Regimen sanitatis Magini mediolanensis cum nonnulis insuper Auicenne ac plerumq[ue]aliorum auctoru[m]margine cartharum insertis; Insuper opusculum de fleubothomia editu[m]a Reginaldo de Villa noua, per Gaspardum Philips, expensis Iohannis Petit, Parisium 1506.

Statuto di Caffa[w:] Codice diplomatico delle colonie tauro-liguri durante la signoria dell’Ufficio di San Giorgio (MCCCCLIII–MCCCCLXXV),t. II, p. II (anni 1473–1475), „Atti della Società Ligure di Storia Patria” 1879, vol. VII, p. II, fasc. I–II, s. 567–680.

SuardoP., Thesaurus aromatariorum, Lyon 1536.

Opracowania

AusécacheM., Manuscrits d’antidotaires médiévaux: quelques exemples du fonds latin de la Bibliothèque nationale de France, „Médiévales”, printemps 2007, t. 52, s. 55–74.

BénézetJ.-P., Pharmacie et médicament en Méditerranée occidentale (XIIIe–XVIe siècles), Paris 1999.

BenporatC., Convivialità, cucina e decori delle tavole nella Firenze del’400, „Appunti di gastronomia” 1999, nr 28, s. 5–21.

BenporatC., Feste e banchetti. Convivialità italiana fra Tre e Quattrocento, Firenze 2001.

BenporatC., La „collatione”, una nuova forma conviviale, „Appunti di gastronomia” 2007, nr 52, s. 45–58.

CapdevilaS., Una recepta catorzecentista per a prevenir-se contra l’obesitat, „Revista del Centre de Lectura de Reus”, maig 1926, nr 151–152, 3ª època, s. 124–126.

CarnevaleSchianca E., La cucina medievale. Lessico, storia, preparazioni, Firenze 2011.

Dembińska M., Konsumpcja żywnościowa w Polsce średniowiecznej, Wrocław–Warszawa–Kraków 1963.

Dictionnaire du Moyen Français (1330–1500), http://www.atilf.fr/dmf.

Gajda Z., Do historii medycyny wprowadzenie, Kraków 2011.

GarcíaMarsilla J.V., Alimentación y salud en Valencia medieval. Teorías y prácticas, „Anuario de Estudios Medievales”, enero–junio 2013, nr 43/1, s. 118–129.

GlickT.F., De l’Est a l’Oest. Observacions sobre la difusió de la canya-mel a l’Edat Mitjana [w:] Sucre i creixement econòmic a la baixa Edat Mijana, coordinació i presentació F. Garcia-Oliver, „Afers. Fulls de recerca i pensament” 1999, vol. 14, s. 13–17.

GuiralJ., Le sucre à Valence aux XVe et XVIe siècles [w:] Manger et boire au Moyen Âge. Actes du Collque de Nice (15–17 octobre 1982), t. 1: Aliements et Societé, Nice 1984, s. 119–129.

HryszkoR., Januensis ergo mercator? Działalność gospodarcza Genueńczyków w ziemi lwowskiej na tle kontaktów Polski z czarnomorskimi koloniami Genui w XV wieku, Kraków 2012.

Hryszko R., Katalońskie praktyki kulinarne w świetle najstarszych ksiąg kucharskich w późnym średniowieczu [w:] Historia naturalna jedzenia. Między antykiem a XIX wiekiem. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej przez Muzeum
Historyczne Miasta Gdańska i Uniwersytet Gdański dla upamiętnienia 100-lecia otwarcia Muzeum Wnętrz Mieszczańskich w Domu Uphagena w dniach 3–4 listopada 2011 roku
, red. B. Możejko przy współpr. z E. Brylską-Szymańską, Gdańsk 2012, s. 91–101.

Hryszko R., Llibre de totes maneres de confits – Księga o różnych sposobach przyrządzania słodyczy – starokataloński zbiór przepisów kulinarnych z XIV wieku, „Prace Historyczne” 2010, t. 137, s. 176–206.

Hryszko R., Media aeva dulcia. Analiza produkcji i konsumpcji słodyczy w Koronie Aragonii w XIV i XV w., Kraków 2013.

Hryszko R., Produkcja i konsumpcja słodyczy w wybranych państwach włoskich w XIV i XV w., „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2014, t. 6 (10), s. 113–139.

Januszek-Sieradzka A., Artykuły luksusowe na stole królewskim w późnośredniowiecznej Polsce, „Studia Mediaevalia Bohemica” 2009, z. 1, s. 259–273.

Kmieć A., Stół królewski Jadwigi i Władysława Jagiełły w świetle rachunków podrzęctwa krakowskiego z 1394 r., „Ibidem. Rocznik Koła Naukowego Historyków Studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II” 2007, t. 4, s. 9–32.

Kmieć K., Rośliny przyprawowe – rośliny lecznicze jako motyw ekslibrisu, „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki” 2002, t. 13/1–2 (25–26), s. 221–239.

Kręt H., Dwór królewski Jadwigi i Jagiełły, Kraków 1987.

Kręt H., Życie codzienne Jadwigi i Jagiełły, Kraków 2005.

Kronika medycyny, Warszawa 1994.

Kuhne-Brabant R., Le sucre et le doux dans l’alimentation d’al-Andalus,„Médiévales”, automne 1997, t. 33, s. 55–67.

Kutrzeba S., Handel Krakowa w wiekach średnich, Kraków 1902.

Moulinier-Brogi L., Médecins et apothicaires dans l’Italie médiévale: quelques aspects de leurs relations [w:]Médecins et apothicaires dans l’Italie médiévale: concurrence ou complémentarité?, Troyes 2006, s. 1–12: http://halshs.archives-ouvertes.fr/docs/00/62/60/83/ PDF/Apo.Def.pdf [dostęp: 15.10.2013].

Muszyński J., Warzywa, owoce i przyprawy korzenne w Polsce w XIV w., Warszawa 1924.

OuerfelliM., Le sucre. Production, commercialisation et usage dans Méditerranée médiévale, Leiden–Boston 2008.

PanaitescuP.P., La route commerciale de la Pologne à la mer Noire au Moyen Âge, „Revistă Istorică Română” 1933, vol. 3, s. 172–193.

PlouvierL., La confiserie européenne au Moyen Âge, „Médium Aevumquotidianum” 1988, vol.13, s. 28–47.

PlouvierL., Le « letuaire », une confiture du bas Moyen Âge [w:] Du manuscrit à la table, essais sur la cuisine au Moyen Age et répertoire des manuscrits médiévaux contenant des recettes culinaires,sous la direction de C. Lambert, Montréal 1992, s. 243–256.

PlouvierL., Le rôle d’al-Andalus dans la transmission des connaissances de l’Orient vers l’Occident: l’exemple de la confiserie, „Horizons maghrébins” 2006, t. 55, s. 30–47.

PlouvierL., L’introduction du sucre en pharmacie, „Revue d’histoire de la pharmacie” 1999, t. 87, nr 332, s. 199–216.

Radoch M., Wydatki Konrada i Ulryka von Jungingen na konfekty w latach 1399–1409 (w świetle księgi podskarbiego malborskiego. Kilka uwag o zastosowaniu konfektów, nabywanych przez wielkich mistrzów krzyżackich, w leczeniu różnych dolegliwości [w:] Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. O zdrowiu i chorobie, red. J. Kiełbik, Olsztyn 2014, s. 7–19.

Sanchis Sivera J., Vida íntima de los valencianos en la época foral, Valencia 1993.

Savage-Smith E., Medycyna [w:] Historia nauki arabskiej, red. R. Rashed we współpr. z R. Morelonem, t. 3: Technika, alchemia, nauki przyrodnicze i medycyna, tłum. J. Kozłowska, K. Pachniak, Warszawa 2005, s. 161–221.

Słownik Języka Polskiego PWN, http://sjp.pwn.pl.

Sperka J., Dwór pierwszych Jagiellonów a tajniki średniowiecznej kuchni [w:] Historia naturalna jedzenia. Między antykiem a XIX wiekiem. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Historyczne Miasta Gdańska i Uniwersytet Gdański dla upamiętnienia 100-lecia otwarcia Muzeum Wnętrz Mieszczańskich w Domu Uphagena w dniach 3–4 listopada 2011 roku, red. B. Możejko przy współpr. z E. Brylską-Szymańską, Gdańsk 2012, s. 62–69.

Szostak J., Farmakognozja, farmacja galenowa i aptekarstwo w renesansowych zielnikach polskich, Warszawa 2006.

Vela i AulesaC., La col·lació, un àpat medieval poc conegut [w:] La Mediterrània, àrea de convergència de sistemes alimentaris (segles V–XVIII), XIV Jornades d’Estudis Històrics Locals: realizades a Palma del 29 de novembre al 2 dicembre de 1995), Palma 1996, s. 669–686.

Vela i AulesaC., L’obrador d’un apotecari medieval segons el llibre de comptes de Francesc de Ses Canes (Barcelona, 1378–1381), Barcelona 2003.

Information

Information: History Notebooks, 2016, Issue 143 (3), pp. 381 - 405

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Andree apothecario pro confectionibus et electuariis – cukiernictwo w Polsce w czasach Jadwigi i Władysława Jagiełły między Wschodem a Zachodem Europy
 

English:

Andree apothecario pro confectionibus et electuariis – confectionery in Poland in the days of Jadwiga  and Władysław Jagiełło between Eastern and Western Europe

Authors

https://orcid.org/0000-0003-2034-8947

Rafał Hryszko
Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland
https://orcid.org/0000-0003-2034-8947 Orcid
All publications →

Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland

Published at: 01.09.2016

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Rafał Hryszko (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish