Warm and cold days in Poland (1966–2017)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEDni ciepłe i chłodne w Polsce (1966–2017)
Publication date: 19.12.2019
Geographical Studies, 2019, Issue 159, pp. 67 - 86
https://doi.org/10.4467/20833113PG.19.020.11488Authors
Dni ciepłe i chłodne w Polsce (1966–2017)
Warm and cold days in Poland (1966–2017)
The study presents the spatial and temporal variability of warm and cold days occurring in the years 1966–2017 at five meteorological stations representing four peripheral areas and the centre of Poland. The analysis was based on the daily maximum air temperature values. A warm or cold day was considered as a day during which the maximum temperature was respectively higher or lower than the average daily temperature by a value of 1.28 standard deviation for a given calendar day. The obtained results indicate an increase in the frequency of the occurrence of warm days sequences and a decrease in the number of sequences of cold days, especially after 1990. The analysis also found a clear differentiation of the annual course of the considered days depending on the geographical location of the area in question. The most distinctive is the north-western region of Poland, where the highest number of warm days was recorded. In contrast, the area of southern Poland is characterized by a higher number of cold days. Most of the analyzed days occurred as one- or two-day long sequences, constituting approximately 70–80% of all cases. In the analyzed period, short (lasting 3–5 days) waves of warm or cold days were most frequent, and the longest waves (lasting at least 11 days) usually accounted for less than 1% of all cases recorded at a given station.
Zarys treści: W opracowaniu zaprezentowano przestrzenną i czasową zmienność ciepłych i chłodnych dni występujących w latach 1966–2017 na pięciu stacjach meteorologicznych reprezentujących cztery obszary peryferyjne oraz centrum Polski. Podstawą badań były dobowe wartości maksymalnej temperatury powietrza. Za dzień ciepły lub chłodny uznano dobę, w której temperatura maksymalna była odpowiednio wyższa lub niższa od średniej temperatury dobowej o wartość równą 1,28 odchylenia standardowego dla danego dnia kalendarzowego. Otrzymane wyniki wskazują na wzrost częstości występowania ciągów dni ciepłych oraz na spadek liczby ciągów dni chłodnych, szczególnie dobrze widoczny po roku 1990. Stwierdzono także wyraźne zróżnicowanie przebiegu rocznego rozpatrywanych dni w zależności od położenia geograficznego obszaru. Najbardziej wyróżnia się rejon północno-zachodni, w którym notuje się najwięcej dni ciepłych. Natomiast obszar Polski południowej charakteryzuje się zwiększoną liczbą dni chłodnych. Większość analizowanych dni występowała pojedynczo lub w ciągach dwudniowych, stanowiąc około 70–80% wszystkich przypadków. Wśród fal dni ciepłych i chłodnych dominowały fale krótkie (trwające 3–5 dni), a fale najdłuższe (trwające co najmniej 11 dni) zwykle stanowiły mniej niż 1% wszystkich przypadków notowanych na danej stacji.
Barriopedro D., Fischer E.M., Luterbacher J., Trigo R.M., García-Herrera R., 2011, The hot summer of 2010: Redrawing the temperature record map of Europe, Science 332, 6026, 220–224.
Beniston M., Stephenson D.B., Christensen O.B., Ferro C.A.T., Frei C., Goyette S., Halsnaes K., Holt T., Jylhä K., Koffi B., Palutikof J., Schöll R., Semmler T., Woth K., 2007, Future extreme events in European climate: an exploration of regional climate model projections, Climatic Change 81, 71–95.
Bielec-Bąkowska Z., Piotrowicz K., 2013, Temperatury ekstremalne w Polsce w latach 1951–2006, Prace Geograficzne Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, 132, 59–98.
Błażejczyk K, 2004, Bioklimatyczne uwarunkowania rekreacji i turystyki w Polsce, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Prace Geograficzne PAN 192, Warszawa.
Błażejczyk K., Baranowski J., Błażejczyk A., 2015, Wpływ klimatu na stan zdrowia w Polsce: stan aktualny oraz prognoza do 2100 roku, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Polska Akademia Nauk, Wydawnictwo Akademickie SEDNO, Warszawa.
Błażejczyk K., Kunert A., 2011, Bioklimatyczne uwarunkowania rekreacji i turystyki, Monografie Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 13, Warszawa.
Della-Marta P.M., Haylock M.R., Luterbacher J., Wannen H., 2007, Double length of western European summer heat waves since 1880, Journal of Geophysical Research: Atmospheres, 112, D15103.
Hansen J., Sato M., Ruedy R., 2012, Perception of climate change, Proceedings of the National Academy of Sciences USA (PNAS), 109, E2415–E2423.
IPCC 2007, Climate change 2007, The physical science basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA.
IPCC, 2013, Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Stocker, T.F., D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex and P.M. Midgley (eds.)], Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, 1–1535.
Kaca E., Łabędzki L., Lubbe J., 2011, Gospodarowanie wodą w rolnictwie w obliczu ekstremalnych zjawisk pogodowych, Postępy Nauk Rolniczych, 63(1), 37–49.
Kendall M.G., 1975, Rank correlation methods, 4th edn. Charles Griffin, London.
Kędra Z., 2015, Technologia robót torowych, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.
Kędziora A., 2008, Podstawy agrometeorologii, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Poznań.
Klein Tank A.M.G., Konnen G.P., 2003, Trends in indices of daily temperature and precipitation extremes in Europe, 1946–99, Journal of Climate, 16, 3665–3680.
Kossowska-Cezak U., Twardosz R., 2015, Exceptionally hot and cold summers in Europe (1951–2010), Acta Geophysica, 63(1), 275–300.
Kozłowska-Szczęsna T., Krawczyk B., Kuchcik M., 2004, Wpływ środowiska atmosferycznego na zdrowie i samopoczucie człowieka, Monografie Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 4, 124–129.
Koźmiński Cz., Michalska B., 2011, Zmienność liczby dni zimnych, chłodnych, ciepłych, gorących i upalnych w Polsce w okresie kwiecień–wrzesień, Przegląd Geograficzny, 83(1), 91–107.
Kożuchowski K., 2004a, Skala i tendencje współczesnych zmian temperatury powietrza w Polsce [w:] K. Kożuchowski (red.), Skala, uwarunkowania i perspektywy współczesnych zmian klimatycznych w Polsce, Łódź, 46–25.
Krzyżewska A., 2014b, Przegląd metod wydzielania fal upałów i fal mrozów, Przegląd Geofizyczny, 59(3–4), 157–173.
Krzyżewska A., 2014, Fale ciepła i fale chłodu w południowo-wschodnim (V) regionie bioklimatycznym w latach 1981–2010, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio B, 69(2), 143–154.
Kuchcik M., 2017, Warunki termiczne w Polsce na przełomie XX i XXI wieku i ich wpływ na umieralność, Prace Geograficzne Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 263.
Kundzewicz Z.W., 2008, Konsekwencje globalnych zmian klimatu, Nauka, 1, 103–118.
Kundzewicz Z.W., 2013, Ekstremalne stany pogody, a zmiany klimatyczne – stan i perspektywy; Ocena zagrożeń abiotycznych i możliwości ich ograniczania w związku ze zmianami klimatycznymi; stan i perspektywy (szkody klimatyczne: huragany, śniegołomy, powodzie, susze, niskie i wysokie temperatury), Narodowy Program Leśny, Panel Ekspertów, Sękocin Stary, http://www.npl. ibles.pl/klimat (dostęp: 03.03.2019).
Labajo J.L., Martín Q., Labajo A.L., Piorno A., Ortega M., Morales C., 2008, Recent trend in the frequencies of extreme values of daily maximum atmospheric pressure at ground level in central zone of the Iberian Peninsula, International Journal of Climatology, 28, 1227–1238.
Mann H.B., 1945, Non-parametric tests against trend, Econometrica, 13, 245–259.
Marosz M., 2011, Wójcik R., Biernacik D., Jakusik E., Pilarski M., Owczarek M., Miętus M., Zmienność klimatu Polski od połowy XX wieku. Rezultaty projektu klimat, Prace i Studia Geograficzne, 47, 51–66.
Michalik M., 2016, Niezwykle zimne i niezwykle ciepłe miesiące i pory roku w Krakowie (1792–2015), Przegląd Geofizyczny, 3–4, 209–223.
Michalska B., 2011, Tendencje zmian temperatury powietrza w Polsce, Prace i Studia Geograficzne, 47, 67–75.
Moberg A., Jones P. D., 2005, Trends in indices for extremes in daily temperature and precipitation in central and western Europe, 1901–1999, International Journal of Climatology, 25, 1173–1188.
Motowidlak T., 2014, Bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej w polityce energetycznej UE, Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal, 17(2), 23–38.
Piotrowicz K., 2009, The occurrence of unfavorable thermal conditions on human health in central Europe and potential climate change impacts: an example from Cracow, Poland Environmental Management, 44(4), 766–775.
Rączka J., Maćkowiak-Pandera J., 2015, Niedobory mocy w polskim systemie elektroenergetycznym w sierpniu – komentarz Forum Analiz Energetycznych, Forum Analiz Energetycznych, http://www.forum-energii.eu/pl/blog/niedobory-mocy-w-2015-r (dostęp: 03.03.2019).
Radzikowski M., 2011, Stan techniczny nawierzchni sieci dróg krajowych na koniec 2010 roku, Drogownictwo, 4, 111–122.
Sulikowska A., Wypych A., Woszczek I., 2016, Fale upałów latem 2015 roku i ich uwarunkowania cyrkulacyjne, Badania Fizjograficzne, seria A – Geografia Fizyczna, 67, 205–223.
Vincent L.A., Aguilar E., Saindou M., Hassane A.F., Jumaux G., Roy D., Montfraix B., 2011,
Observed trends in indices of daily and extreme temperature and precipitation for the countries of the western Indian Ocean, 1961–2008, Journal of Geophysical Research – Atmospheres, 116, D10108.
Wibig J., 2007, Fale ciepła i chłodu w środkowej Polsce na przykładzie Łodzi, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geograhica Physica 8, 27–61.
Wibig J., Głowicki B., 2002, Trends of minimum and maximum temperature in Poland, Climate Research, 20, 123–133.
Wibig J., Podstawczyńska A., Rzepa M., Piotrowski P., 2009a, Heatwaves in Poland – frequency, trends and relationships with atmospheric circulation, Geographia Polonica, 82(1), 33–46.
Wibig J., Podstawczyńska A., Rzepa M., Piotrowski P., 2009b, Coldwaves in Poland – frequency, trends and relationships with atmospheric circulation, Geographia Polonica, 82(1), 47–59.
Information: Geographical Studies, 2019, Issue 159, pp. 67 - 86
Article type: Original article
Titles:
Dni ciepłe i chłodne w Polsce (1966–2017)
Warm and cold days in Poland (1966–2017)
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Przyrodniczych, Instytut Nauk o Ziemi, ul. Będzińska 60, 41–200 Sosnowiec
Department of Climatology, University of Silesia, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec
Published at: 19.12.2019
Article status: Open
Licence: CC BY-NC-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
Polish