Walki o Warszawę 6–7 IX 1831 – oczami medyków widziane

Maria Joanna Turos

Walki o Warszawę 6–7 IX 1831 – oczami medyków widziane

Publication date: 08.2021

Modern medicine, 2021, Volume 27 (2021) Issue 1, pp. 37 - 59

https://doi.org/10.4467/12311960MN.21.002.14215

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Walki o Warszawę 6–7 IX 1831 – oczami medyków widziane

Abstract

Fights for Warsaw 6–7 IX 1831 – seen through the eyes of medics

The last days of the Polish-Russian war of 1831 are the storming of Warsaw. This fact is generally perceived through the prism of military operations, but no less important was the operation of the military health service headed by Karol Kaczkowski acting as the chief staff doctor. Risking his own life, he rushed to help soldiers injured in combat, along with his subordinate medics, including foreigners. After the capitulation of the capital, the Russians who entered the city treated the wounded and sick with all brutality. Traces have survived, among others in the little-known in Poland diary of the Swedish physician Sven Jonas Stille.

The last days of the Polish-Russian war of 1831 are the storming of Warsaw. This fact is generally perceived through the prism of military operations, but no less important was the operation of the military health service headed by Karol Kaczkowski acting as the chief staff doctor. Risking his own life, he rushed to help soldiers injured in combat, along with his subordinate medics, including foreigners. After the capitulation of the capital, the Russians who entered the city treated the wounded and sick with all brutality. Traces have survived, among others in the little-known in Poland diary of the Swedish physician Sven Jonas Stille.

Keywords

wojna 1831 roku, Warszawa, Karol Kaczkowski, Sven Jonas Stille, Józef Kowszewicz, Wiktor Szokalski

The War of 1831, Warsaw, Karol Kaczkowski, Sven Jonas Stille, Józef Kowszewicz, Wiktor Szokalski

References

Download references

Dokumenty archiwalne

AGAD. Władze Centr. Powstania Listopadowego, t. 151 B, k. 199 i 200

Chirurgii lekarskiej powszechnej Rafała Czerwiakowskiego działu drugiego tom 3 §630 – 1293, Bibl. PAN, Kraków, Rkps. Nr 1512, teczka IX.

Gabinet Rękopisów Rkps BUW, nr 2327, k. 52.

Opracowania

Bartoszewicz K., Legenda o Ordonie, „Tygodnik Ilustrowany” 1912, nr 46.

Bielecki R., Encyklopedia wojen napoleońskich, TRIO, Warszawa 2002.

Borkowski W., Kaczmarek N. (red.), Badania archeologiczne na Reducie Ordona, „Warszawskie materiały archeologiczne”, T. XI, Wyd. Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, Warszawa 2014.

Chirurgia Praktyczna Rafała Józefa Czerwiakowskiego, opr. E. Grzelak, Wyd. MON, Warszawa 1969.

Chojna J.W., Opinia lekarza francuskiego o wojskowej służbie zdrowia podczas powstania listopadowego, „Archiwum Historii Medycyny” 1978, XLI, nr 2.

Chojna J.W., Szpitale wojskowe powstałe w ostatnim okresie powstania, w: „Archiwum Historii i Filozofi i Medycyny” 1987, t. L, nr 4.

Clervoy P., Psychiatrie de combattant:evolution sur trois siecles, „Medecine et Armees”, Dec. 2008, t. 36, nr 5.

Cooper B.B., The life of Sir Astley Cooper, bart.,interspersed with sketches from his note-books of distinguished contemporary characters, J. W. Parker, London 1843.

Cusimano R., Cusimano M.,. Cusimano S, The genius of Alexis Carrel, „Canadian Medical Association Journal”, 1 November 1984, vol. 131, no. 9.

Dernałowicz M., Kronika życia i twórczości Mickiewicza. Marzec 1832–czerwiec 1834, IBL, Warszawa 1966. „Salon Aukcyjny D. A. Ostoya” Katalog aukcji 167, 18 listopada 2017 r., br. paginacji.

Estreicher K., Bibliografi a polska XIX stulecia wydanie drugie T. XIII (K-Kalendros), Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1987.

Fackler M.L., Malinowski J.A., The wound profi le: a Visual metod for quantyfying wound components, „Journal of. Trauma” 1985, nr 25.

Fijałkowski I., Początki chirurgii, G. Korn, Wrocław 1811.

Gembarzewski B., Wojsko polskie 1815–1830, Konstanty Trepte, Warszawa 1903.

Giedroyć Fr., Służba zdrowia w dawnem wojsku polskim, Nakładem Ministerstwa Spraw Wojskowych Departament Sanitarny, Warszawa 1927.

Grzelak E., Przyczynek do historii i wiedzy o ranach postrzałowych w Polsce, „Biuletyn Wojskowej Akademii Medycznej” 1962, t. V. z. 3.

Grzelak E., Chirurgia polowa w okresie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, „Materiały do dziejów historii wojskowości” 1970, t. XVI, cz. II.

Gubrynowicz B. (red.), Dzieła Juljusza Słowackiego, Wyd. Gybrynowicz, Lwów 1909.

Jezierski E., Generał Józef Longin Sowiński obrońca Woli, Księgarnia Mazowiecka, Warszawa 1915.

Karol Kaczkowski 1808–1831, Wspomnienia, z papierów pozostałych po ś.p. Karolu Kaczkowskim generał sztabs-lekarzu wojsk polskich ułożył Tadeusz Oksza Orzechowski, Nakładem Księgarni Gubrynowicza i Schidta, t. I i II, Lwów 1876.

Konopka St., Karol Kaczkowski profesor Uniwersytetu Warszawskiego i naczelny lekarz wojska polskiego w czasie Powstania Listopadowego, „Archiwum Historii Medycyny” 1968, XXXI, z. 1.

Koźmiński K., Obrońca Woli. Opowieść o generale Sowińskim, ISKRY, Warszawa 1957.

Kraushar A., Miscellanea historyczne 67. generałowa Sowińska i klementyna Hoffmanowa w czasie Powstania Listopadowego i po kapitulacji Warszawy, Warszawa–Lwów 1917.

Larrey D.J, Dissertation sur les amputations des membres à la suite des coups de feu, Paris 1803.

Larrey D.J., Memoires chirurgie militaire et campagnes de D. J. Larrey, t. I, II i III, Ed. J. Smith, Paris 1812; t. IV, Ed. J. Smith, Paris 1817.

Larrey D.J., Clinique chirurgicale exercée particulierement dans les camps et les hôpitaux militaire, Ed. Victor Rozier, Paris 1829.

Larrey D.J., Memoire sur le cholera morbus, Ed. Balliere, Paris 1831. red. O. Laskowski Encyklopedia wojskowa. T. IV Karabiny skałkowe, Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, Warszawa 1934.

Leszczyński Z., Lekarze w Powstaniu Listopadowym, TEXT, Warszawa 1993.

Lisowski W., Generał profesor Karol Kaczkowski (1797–1867), MON, Warszawa 1986.

Lisowski W., Polska służba zdrowia w powstaniach narodowych 1794–1944, BELLONA, Warszawa 2006.

Maciejewska, B. Taśmowe amputacje, „Ale Historia Extra” Magazyn Historyczny, listopad 2012, nr 1(1).

Malgaigne J.-L., Coup d’oeil sur la medecine et la chirurgie en Pologne Durant la derniere revolution, „Gazette Medicale de Paris” 1832.

Maliszewski E., Bibljografja pamiętników polskich i Polski dotyczących, Towarzystwo Miłośników Historii, Warszawa 1928.

Męczkowski W., Służba zdrowia w wojsku polskim, [w:] Pierwszy Zjazd poświęcony polskiej medycynie wojskowej, Druk. K. Kowalskiego, Warszawa 1917.

Migal W., Paczkowski M., Bitwa o Redutę Ordona w świetle stratygrafi i wilczych dołów, „Konserwacja zapobiegawcza środowiska” 2017, nr 5 Dziedzictwo militarne.

Neyman Z., Służba sanitarna podczas wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r. i 1919–1920 r., a obecna jej organizacja, na czas wojny, „Lekarz Wojskowy” 1929, t. XIV, nr 10.

Nowicki E., Odeymowanie członków objaśnione trzydziesto trzema tablicami, Warszawa 1831.

Paget St., John Hunter. Man of science and Surgeon, Ed. Fischer Unwin, London 1897.

„Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego” 1857, Serya II, t. XIII.

Prądzyński I., Pamiętniki, t. I, Kraków 1909.

Przyborowski W., Reduta Woli, Wyd. M. Arcta, Warszawa 1908.

Ropek M., Karol Kaczkowski, jako lekarz i obywatel kraju, „Rozprawy na stopień doktora medycyny b. wychowanków szkoły podchorążych sanitarnych” nr 7, Warszawa 1938.

Satava R., Days 2 and 3 of the Dawn of Modren Military Surgery: The Sequel to Senn, „ Journal of American College of Surgeons” 2000, March, vol. 200, nr 3.

Sławoj-Składkowski F., Organizacja wojskowej służby zdrowia w chwili wybuchu powstania listopadowego i wysiłki do jej naprawy w ciągu roku 1831, „Lekarz Wojskowy” 1831, nr 2.

Sokołowski A., Dzieje Powstania Listopadowego 1830–1831, F. Bondy, Wiedeń 1907.

Stembrowicz W., Rys historyczny wojskowej służby zdrowia w okresie powstania listopadowego, „Archiwum Historii Medycyny” 1981, XLIV, z. 2.

Stille. J., Anteckningar under en resa till och ifrån Warschau vid slutet af Polska frihets-kriget 1831 utgifne af S. J. Stille, N. P. Lundbergs Boktryckeri, Lund 1834.

Stille S.J, Podróż do Polski, PAX, Warszawa 1985.

Strzeżek T., Warszawa 1831, BELLONA, Warszawa 2010.

Syga T., Opowiadanie adiutanta, „Stolica”, 28 października 1962, nr 43, (777).

Szokalski W.F., Wspomnienia z przeszłości, t. I, Księgarnia Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego, Wilno 1921.

Szymkiewicz J., Nauka chirurgii teoretyczney i praktyczney przez..., W Wilnie nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego Uniw. Imperatorskiego typografa, 1806.

Talar J., Wojtkowiak S., Karol Kaczkowski. Wybitny organizator wojskowej służby zdrowia i epidemiolog w powstaniu listopadowym, „Biuletyn Wojskowej Akademii Medycznej” 1960, t. III, z. 2/3.

Tomorowicz J., Chirurgia obozowa przez…, Nakładem Zawadzkiego i Węckiego, Warszawa 1816.

Zasady dochodzeń sądowo-lekarskich co do wątpliwego stanu zdrowia, w drukarni St. Strąkowskiego, Warszawa 1845.

Zembrzuski L., Rys dziejów chirurgji wojennej polskiej, Wydawnictwo Wojskowej Rady Sanitarnej, b.m.w. 1919.

Walki o Warszawę 6–7 IX 1831 r. oczami medyków widziane Zwierkowski W., Rys powstania i walki Polaków w 1830 i 1831 roku skreślony w dziesięć lat po wypadkach na tułactwie we Francji, Książka i Wiedza, Warszawa 1973.

Strony internetowe

https://polona.pl/item/wspomnienie-z-papierow-pozostalych-po-s-pkarolu-kaczkowskim-general-sztab-lekarzu-wojsk,MTEzOTAxMjE/.

http://zbrojownia.cbw.wp.mil.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=2188&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=.https://sjp.pwn.pl/slowniki/krocz.html.

http://www.wbc.poznan.pl/publication/104073.

http://sknchirurgiamiedzylesie.wum.edu.pl/abstract/OSKA/nacz.html.

http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/1912250675.

Wspomnienia z papierów pozostałych po ś. p. Karolu Kaczkowskim https://katalogi.bn.org.pl/discovery/search?query=any,contains.

Information

Information: Modern medicine, 2021, Volume 27 (2021) Issue 1, pp. 37 - 59

DOI: https://doi.org/10.4467/12311960MN.21.002.14215

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Walki o Warszawę 6–7 IX 1831 – oczami medyków widziane

English:

Fights for Warsaw 6–7 IX 1831 – seen through the eyes of medics

Authors

Maria Joanna Turos

https://orcid.org/0000-0003-1343-9218

Medical University of Warsaw
ul. Żwirki i Wigury 61, 02-091 Warszawa, Poland

Published at: 08.2021

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Maria Joanna Turos (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 820

Number of downloads: 808

<p> Fights for Warsaw 6–7 IX 1831 – seen through the eyes of medics</p>

Download xml