The A. Kamiński Polish Bicycle Factory
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEPublication date: 02.10.2024
Quarterly Journal of the History of Science and Technology, 2024, Volume 69, Issue 3, pp. 89 - 134
https://doi.org/10.4467/0023589XKHNT.24.025.20110Authors
Polska Fabryka Rowerów A. Kamiński
Polska Fabryka Rowerów A. Kamiński (The A. Kamiński Polish Bicycle Factory) was estabilished in Warsaw in 1924. It was one of the most important bicycle workshops located in the Polish capital city. From the second half of the 1930s, it significantly expanded its sales market to cover most of pre-war Poland. This made it one of the most recognizable domestic brands, which is remembered to this day.
The growing popularity of the bicycle in the late 1930s persuaded the company owner, Adam Kamiński, to build a new factory. It was located at 151 Wolska Street. The investment required taking out loans to finance construction and provide salaries for the growing crew during the dead winter season of 1938–1939. Thanks to the preserved documentation related to the loan granting, we can analyze the company’s finances, infrastructure, and equipment for the factory and company store. This is a very rare opportunity due to the scarcity of preserved materials regarding Polish bicycle factories.
As primary sources related to the Polish pre-war bicycle industry are scant, this role is fulfilled by preserved bicycles – technical artifacts. The analysis of bicycles and factory data allowed for the characterization of the basic models produced in the factory. The author has attempted to assign frame numbers to years of production and characterized the most important color schemes. The locations related to the factory’s activities and its preserved relics were also discussed.
Archiwum Akt Nowych [AAN], zesp. 235/0 Bank Gospodarstwa Krajowego: sygn. 1032 Pożyczka długoterminowa przemysłowa dla Polskiej Fabryki Rowerów A. Kamiński w Warszawie. Bilans, ocena maszyn i urządzeń, opis i ocena nieruchomości, 1934–1941 r.; sygn. 1101 Pożyczka długoterminowa przemysłowa dla firmy „Polska Fabryka Rowerów A. Kamiński” w Warszawie. Referat pożyczkowy, wzór umowy, wyciągi hipoteczne, sprawozdania, referat wypłaty, korespondencja, 1938-1945, 1949, 1951, 1953; sygn. 1645 Skrypty dłużne dotyczące pożyczek długoterminowych, przemysłowych, przyznanych firmie Polska Fabryka Rowerów – Kamiński. Polisy ubezpieczeniowe, materiały organizacyjne pożyczkobiorcy, 1935–1940.
Archiwum Państwowe w Częstochowie [APCz], zesp. 177/0 Knorr i Brehmse S.A. Fabryka Naczyń w Myszkowie, sygn. 287 Rowery – statystyka, 1935–1938.
Archiwum Państwowe w Warszawie [APW]: Księgi Rejestrowe RH–A, sygn. 21/22;
Archiwum Państwowe w Warszawie [APW]:, Akta miasta Warszawy, Referat Gabarytów, t. 52, sygn. 6441.
Instytut Pamięci Narodowej [IPN], GK 166/1100 t. 5, Komisja do Badania Zbrodni Hitlerowskich, Protokół z przesłuchania świadka Adama Kamińskiego, 2.04.1947 r.
Narodowe Archiwum Cyfrow [NAC], sygn. 1-S-591.
„Biesiada Literacka. Pismo literacko-polityczne ilustrowane” 20.04.1912, nr 16.
„Gazeta Handlowa” 30.08.1926, nr 17.
„Gazeta Poranna 2 grosze” 29.04.1917, nr 115.
„Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza” 8.02.1893, nr 6.
„Gazeta Warszawska” 17.04.1915, nr 105.
„Kłosy” 5(17).06.1869, nr 207; 16.07.1885, nr 1046.
„Kuryer Codzienny” 26.03.1895, nr 85.
„Kurjer Poranny” 15.03.1914, nr 74.
„Kurjer Warszawski” 30.06.1918, nr 178; 24.07.1939, nr 202.
„Przegląd Poranny” 22.09.1918, nr 230.
„Przegląd Sportowy” 22.09.1928, nr 43, s. 4.
„Sport” 1.04.1911, nr 6; „Sport” 15.04.1911, nr 7.
„Stadjon” 20.12.1924, nr 51–52.
„Tygodnik Illustrowany” 15.04.1911, nr 15.
„Warszawska Gazeta Sportowa” 23.05.1902, nr 17; 7.01.1903; 1.10.1904, nr 20.
Album Ormonde. Rowery, części, akcesoria, Warszawa 1912.
Czajewski W., Warszawa illustrowana: stara Warszawa, t. 2, Rys rozwoju przemysłu i handlu, Warszawa 1896.
Cyklosport Warszawa. Cennik, Warszawa 1938.
Kalendarz Informacyjno-Encyklopedyczny na Rok Zwyczajny 1902, Warszawa 1902.
Mały Rocznik Statystyczny, red. E. Szturm de Sztrem, Warszawa 1938.
Renoma. A. Sztam i N. Meyrowicz, Cennik na sezon 1938, Warszawa 1938.
Kolekcja rowerów Marcina Kamińskiego.
Kolekcja rowerów Łukasza Kubackiego.
Kolekcja rowerów Michała Mańkowskiego.
Kolekcja rowerów Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie.
Kolekcja rowerów Narodowego Muzeum Techniki w Warszawie.
Kolekcja rowerów Łukasza Wykroty.
Kubacki Ł., Rower wojskowy z wytwórni Adama Kamińskiego z Warszawy, „Mówią Wieki” 2023, nr 7, s. 37–41.
Tarczyński J., Polskie motocykle 1918–1945, Warszawa 2022.
Tuszyński B., 100 lat Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów i Kolarstwa Polskiego, Warszawa 1986.
Fabryka Motocykli i Rowerów B. Wahren, www.archiwum.allegro.pl/oferta/fabryka–rowerow–i–motocykli–wahren–rower–motor–nsu–i8086382181.html [dostęp 11.09.2023].
Plan Warszawy 1936, Ortofotomapa Warszawy 1945, www.mapa.um.warszawa.pl/mapaApp1/mapa?service=mapa_historyczna [dostęp: 10.10.2023].
Information: Quarterly Journal of the History of Science and Technology, 2024, Volume 69, Issue 3, pp. 89 - 134
Article type: Original article
Titles:
Published at: 02.10.2024
Received at: 15.02.2024
Accepted at: 27.03.2024
Article status: Open
Licence: CC BY-NC-ND
Percentage share of authors:
Information about author:
Article corrections:
-Publication languages:
Polish