Franciszek Leja (1885–1979) and His Memoirs Dawniej było inaczej (‘It Was Different in the Past’)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEFranciszek Leja (1885–1979) i jego wspomnienia Dawniej było inaczej
Publication date: 19.12.2023
Quarterly Journal of the History of Science and Technology, 2023, Volume 68, Issue 4, pp. 167 - 225
https://doi.org/10.4467/0023589XKHNT.23.048.18790Authors
Franciszek Leja (1885–1979) i jego wspomnienia Dawniej było inaczej
The article aims to present previously unpublished memoirs of mathematician Franciszek Leja, spanning the years 1885–1958 – from his birth to his participation in the International Congress of Mathematicians in Edinburgh. Leja recalls the childhood of a peasant son struggling with poverty, his education at the folk school in Grodzisk and the public school in Leżajsk. Then he describes his studies at a gymnasium in Jarosław and at the University of Lviv (Lwów). He recalls the difficult path to obtaining a doctorate and habilitation at a time when he had to balance his scientific studies with work in Galician junior high schools (1910–1924) and briefly describes his scholarship in France and England (1912/1913, scholarship from the Kretkowski Fund). The penultimate section consists of Leja’s recollections from a 12-year period of work at the Warsaw University of Technology, where he was a professor of mathematics at the Faculty of Chemistry, and when he took over the chair of mathematics at the Jagiellonian University in 1936 and then from his scientific visit to France, which took place on the eve of the war. The last, unfinished chapter was devoted to his recollections of the arrest of Jagiellonian University professors on 6 November 1939, his clandestine teaching during the war, and his post-war visits abroad. The memoirs are preceded by Leja’s short biography. Numerous footnotes were added, expanding and correcting the information provided in the original text and illustrations.
Archiwum prywatne Danuty i Krzysztofa Ciesielskich [AKDC], Zdjęcie – Uczestnicy Kongresu Matematyków Krajów Słowiańskich, przed budynkiem Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1929 r.
Archiwum Instytutu Matematyki UJ [AIMUJ], Pismo Franciszka Lei do rektora UJ, Kraków 2.05.1977 r.
Archiwum Polskich Matematyków [APM], Centralna Biblioteka Matematyczna, Warszawa, kolekcja fotografii, nr inw. ZF.064, ZF.366, ZF.394, ZF.443, ZF.446.
Archiwum prywatne (anonimowe) [APA], Indeks Franciszka Lei.
Archiwum prywatne Johna Lei [APJL], John Leja, Drzewo Lejów, msp.
Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego [AUJ]: Dział Spraw Osobowych [DOs 1], Franciszek Leja, Profesor 1916–1960 [FL]; WF II 121, Teczka habilitacyjna F. Lei; WF II 504, Teczka doktorska F. Lei, Protokół dwugodzinnego rygorozum; WF II 528, Wizyty i wykłady uczonych zagranicznych 1921–1939, Zawiadomienie z 15.04.1939 r. oraz Zaproszenie Dziekana Wydziału na odczyty z 20.04.1939 r.; WF II 535, Doktoraty honorowe i odnowienia doktoratów po 50 latach.
Instytut Matematyki Uniwersytetu Jagiellońskiego [IMUJ], Franciszej Leja, Dawniej było inaczej, msp. 56 ss.
Lietuvos centrinis valstybės archyvas [LCVA], F. 175, ap.6(VII)B, b.11, I2ap.
Spuścizna Karola Borsuka, w dyspozycji Stefana Jackowskiego, Uniwersytet Warszawski.
IX Zjazd Polskiego Towarzystwa Matematycznego, „Roczniki PTM, Seria II: Wiadomości Matematyczne” 1971, t. 12, s. 203–225.
XII. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Jarosławiu za rok szkolny 1896, Jarosław 1896.
XVI. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Jarosławiu za rok szkolny 1900/1901, Jarosław 1900.
XX. Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. Gimnazyum w Jarosławiu za rok szkolny 1904, Jarosław 1904.
Bigo J., Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju, Lwów 1914.
„Biuletyn Bibliograficzny” 1920, październik – grudzień.
Comptes rendus. Troisième conférence sur les Fonction Analytic, Cracovie 30.VIII–4.IX.1962, „Colloquium Mathematicum” 1964, t. 11, nr 2, s. 281–296.
Dodatek do spisu nauczycieli szkół średnich w Galicyi i na Śląsku, oprac. S. Kopia, Lwów 1910.
Franko I., Wybór poezji, oprac. F. Nieuważny, Warszawa, Wrocław, Kraków 2008.
Gwiazdomorski S., Wspomnienia z Sachsenhausen. Dzieje uwięzienia profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, 6 XI 1939–9 II 1940, Kraków 1975.
Grodziski S., Stanisław Grodziski 1889–1946. Dziennik krakowskiego adwokata, wyd. S. Grodziski, K. Grodziska, Kraków 2013.
Leja F., Bestimmung der Invarianten der gewöhnlichen Differentialgleichungen 3. Ordnung in Bezug auf die Punkttransformationen, “Monatshefte für Mathematik und Physik” 1918, t. 29, s. 203–254, https://doi.org/10.1007/BF01700488.
Leja F., Bierski F., Geometria analityczna, wyd. 6 zmienione, Warszawa 1966, wyd. 7–10, Warszawa 1969–1977.
Leja F., Bierski F., Rachunek różniczkowy i całkowy ze wstępem do równań różniczkowych, wyd. 10 rozszerzone, Warszawa 1969, wyd. 11–17, Warszawa 1969–2013.
Leja F., Funkcje zespolone, Warszawa 1967, wyd. 2 poprawione, Warszawa 1971, wyd. 3–5 z dodatkiem J. Siciaka Wstęp do teorii funkcji wielu zmiennych, Warszawa 1973, 1976, 1977, 1979.
Leja F., Geometria analityczna i początki geometrii różniczkowej, Kraków 1934.
Leja F., Geometria analityczna, Kraków 1946, Gdańsk 1949, Warszawa 1954, wyd. 2–4, Warszawa 1956–1963.
Leja F., Les suites de polynômes et la représentation conforme, „Časopis pro pěstování matematiky a fysiky” 1935, t. 64, nr 6, s. 151–153.
Leja F., O warunkach koniecznych i Dostatecznych, aby zwyczajne równanie różniczkowe algebraiczne rzędu 1-go posiadało całki osobliwe, „Wiadomości Matematyczne”1918, t. 22, s. 83–109.
Leja F., Points extrémaux des ensembles et leur application dans la théorie des fonctions, „Annales Academiae Scientiarum Fennicae. Series A 1. Mathematica” 1958, t. 250, nr 20, s. 3–6.
Leja F., Powstanie Polskiego Towarzystwa Matematycznego, „Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Seria II: Wiadomości Matematyczne” 1969, t. 12, s. 3–8.
Leja F., Rachunek różniczkowy i całkowy ze wstępem do równań różniczkowych, Kraków 1947, wyd. 2–3 uzupełnione, 1949, wyd. 4 poprawione, 1956, wyd. 5 rozszerzone, 1959, wyd. 6–9, 1965–1969.
Leja F., Sur la croissance des suites de Polynômes convergentes sur la frontières d’un domaine,[w:] Verhandlungen des Internationalen Mathematiker Kongresses Zürich 1932, t. 2, Sektions-Vorträge, Analysis, s. 139–140.
Leja F., Sur quelques propriétés frontières des séries entières doubles, [w:] Atti del Congresso Internazionale del Matematici, Bologna 3–10 Septembre 1928, (VI), t. 3, Comunicazioni Sezione I [C-D]–VI, s. 347–355.
Leja F., Sur les séries des polynômes homogènes de deux variables, [w:] Comptes Rendus du Congreès International des Mathématicien, Oslo 1936, t. 2, Conférence s de Sections, s. 112–114.
Leja F., Sur les moyennes arithmétiques, géométriques et harmoniques des distances mutuelles des points d’un ensemble, [w:] Proceedings of the International Congress of Mathematicians 1958, red. A.J. Todd, Cambridge 1960, s. XXIV.
Leja F., Sur la frontière du domaine de convergence des séries entières doubles, [w:] Księga pamiątkowa pierwszego polskiego zjazdu matematycznego, Lwów 7–10.IX.1927, Kraków 1929.
Leja F., Sur les suites de fonctions analytiques, „Mathematica” 1932, t. 6, s. 89–96.
Leja F., Własności niezmiennicze równań różniczkowych zwyczajnych 3 rzędu ze względu na przekształcenia stycznościowe, „Prace matematyczno-fizyczne” 1918, t. 29, s. 179–256.
Leja, F., Sur la notion du groupe abstrait topologique, „Fundamenta Mathematicae” 1927, t. 9, s. 37–44.
Leja, F., Teoria funkcji analitycznych, Warszawa 1957.
Leja F., Sur les groupes abstraits continues, „Annales de la Société Polonaise de Mathématique” 1925, t. 3, s. 153.
Relacje pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego o ich losach osobistych i dziejach uczelni w czasie drugiej wojny światowej, oprac. J. Michalewicz, Kraków 2005.
Schreier O., Abstrakte kontinuierliche Gruppen, „Abhandlungen aus dem Mathematischen Seminar der Universität Hamburg” 1925, t. 4, s. 15–32.
Schreier, O., Die Untergruppen der freien Gruppen, „Abhandlungen aus dem Mathematischen Seminar der Universität Hamburg” 1927, t. 5, s. 161–183.
Skład Uniwersytetu i program wykładów w półroczu zimowem 1905/1906. C.K Uniwersytet imienia Cesarza Franciszka I we Lwowie, Lwów 1905.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 2, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1881.
Sprawozdanie z 1. Kongresu matematyków krajów słowianśkich. Comptes-rendus du 1. Congrès des mathé maticiens des pays slaves, Warszawa, 1929, red. F. Leja, Warszawa 1930.
Stanislaw Leja, „Western Michigan University News” 1.12.2000 [b.n.s.].
Szpetnar S., Dzieje Organizacji Narodowej Młodzieży Gimnazjum I w Jarosławiu, Jarosław 1934.
Totik V., The Lebesgue Constants for Leja Points Are Subexponential, „Journal of Approximation Theory” 2023, t. 287 (w druku).
Ciesielska D., Rola funduszu imienia doktora Władysława Kretkowskiego w kształtowaniu krakowskiego ośrodka matematycznego, „Studia Historiae Scientiarium” 2016, t. 15, s. 159–194, DOI 10.4467/23921749shs.16.007.6150.
Ciesielska D., Stanisława and Otton Nikodym, [w:] Against All Odds. Women’s Ways to Mathematical Research Since 1800, red. E. Kaufholz-Soldat, Ni.M.R. Oswald, [s.l.] 2020, s. 151–175, DOI 10.1007/978-3-030-47610-6_6.
Ciesielski K., Od kwietnia 1919 do czerwca 1921 – kalendarium pierwszych dwóch lat PTM, „Roczniki PTM, Seria II: Wiadomości Matematyczne” 2019, t. 55, nr 1, s. 7–13.
Ciesielski K., Wykłady polskich matematyków na Międzynarodowych Kongresach Matematyków, „Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Seria II: Wiadomości Matematyczne” 2018, t. 54, nr 1, s. 55–65.
Domoradzki S., The Growth of the Mathematical Culture in the Lvov Area in the Autonomy Period (1870–1920), Prague 2011 (History of Mathematics, t. 47).
Duda R., Polskie Towarzystwo Matematyczne na tle dziejów, „Roczniki PTM, Seria II: Wiadomości Matematyczne” 2009, t. 45, nr 2, s. 241–279.
Jarnicki M., Zapałowski P., Seminarium z analizy zespolonej na Uniwersytecie Jagiellońskim, „Roczniki PTM, Seria II: Wiadomości Matematyczne” 2019, t. 55, nr 1, s. 159–178.
Kiejnia A., Stanisław Loria: zarys działalności naukowej, „Postępy Fizyki” 2005, t. 54, z. 2, s. 77–82.
Kleiner W., Franciszek Leja, „Annales Polonici Mathematici” 1985, t. 46, s. 1–11, DOI 10.4064/ap-46-1-1-11.
Kosek M., A Few Facts Concerning the Outstanding Polish Mathematician Franciszek Leja, „Technical Transaction. Fundamental Sciences” NP–2, 2015, t. 15, s. 219–234.
Kozaczenko J., Franciszek Leja, [w:] Słownik biograficzny nauczycieli w Małopolsce w latach II wojny światowej (1939–1945). Ofiary wojny, żołnierze, działacze konspiracyjni, nauczyciele w jawnym i tajnym szkolnictwie, oprac. i red. J. Chorbaczyński, Kraków 1995, s. 291–299.
Maligranda L., Pierwsze trzy Zjazdy Matematyków Polskich PTM: 1927, 1931, 1937, „Roczniki PTM, Seria II: Wiadomości Matematyczne” 2019, t. 51, nr 1, s. 15–27.
Maligranda L., Prytuła J., Uniwersytet we Lwowie w latach 1939–1941: Nieopublikowane prace matematyków, fizyków i astronomów, „Roczniki PTM, Seria II: Wiadomości Matematyczne” 2018, t. 54, nr 1, s. 67–78.
Maurois A., Dzieje Anglji, tłum. W. Rogowicz, Warszawa 1938.
Nazewnictwo geograficzne polskie, t. 1, Hydronimy, cz. 1, Wody płynące, źródła, wodospady, Warszawa 2006.
Paczyńska I., Aktion gegen Universitäts-Professoren (Kraków, 6 listopada 1939 roku) i okupacyjne losy aresztowanych, Kraków 2019.
Piotrowski W., Doktoraty z matematyki i logiki na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1915–1939, [w:] Dzieje matematyki polskiej II, red. W. Więsław, Wrocław 2013, s. 133–150.
Siciak J., Franciszek Leja (1885–1979), „Roczniki PTM, Seria II: Wiadomości Matematyczne” 1982, t. 24, nr 1, s. 65–90.
Siciak J., Franciszek Leja (1885–1979), [w:] Złota Księga Wydziału Matematyki i Fizyki, red. B. Szafirski, Kraków 2000, s. 330–335.
Szczepanowski S., Nędza Galicyi w cyfrach i program energicznego rozwoju gospodarstwa krajowego, Lwów 1888.
Ślebodziński W., Polskie Towarzystwo Matematyczne w latach 1919–1963, „Roczniki PTM, Seria II: Wiadomości Matematyczne” 1965, t. 8., s. 85–107.
Ślebodziński W., Wspomnienie matematyka z lat 1903–1968, „Roczniki PTM, Seria II: Wiadomości Matematyczne” 1968, t. 8., s. 17–31.
Śnieżyńska-Stolot E., Stolot F., Katalog Zabytków Sztuki, województwo rzeszowskie, Warszawa 1989.
Ulmer A., Dzieje Politechniki Warszawskiej w zarysie, „Maszyny Elektryczne – Zeszyty Problemowe” 2016, t. 112, nr 4, s. 193–199.
Dz.U. 1930, Nr 22, poz. 197, Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 15 marca 1930 r. o zniesieniu gmin wiejskich Grodzisko Miasteczko i Wulka Grodziska w powiecie łańcuckim, województwie lwowskiem.
Doktorzy Honoris Causa Uniwersytetu Łódzkiego, www.uni.lodz.pl/o-uniwersytecie/odznaczenia-ul/doktorzy-honoris-causa-ul [dostęp 27.03.2023].
Historia Parafii, https://parafiagrodziskodolne.pl/historia-parafii/ [dostęp 22.03.2023].
Seminarium Analiza Zespolona, Instytut Matematyki, Uniwersytet Jagielloński, www.im.uj.edu.pl/katedry/complex/arch/pl/5455_pl.html [dostęp 20.03.2023].
Stypendium imienia Profesora Franciszka Leji, www.im.uj.edu.pl/studia/sin/stypendiumim-profesora-franciszka-leji [dostęp 20.03.2023].
Śliwa, T., Lasek Jan (1886–1952), [w:] Tekstowa kartoteka osobowa przemyślan, red. A. Siciak, www.pbp.webd.pl/tkop1/lasek.pdf [dostęp 3.09.2023].
Doktorzy honoris causa, www.uj.edu.pl/uniwersytet-z-collegium-medicum/nagrody-iwyroznienia/dhc [dostęp 20.03.2023].
Information: Quarterly Journal of the History of Science and Technology, 2023, Volume 68, Issue 4, pp. 167 - 225
Article type: Original article
Titles:
Franciszek Leja (1885–1979) i jego wspomnienia Dawniej było inaczej
Franciszek Leja (1885–1979) and His Memoirs Dawniej było inaczej (‘It Was Different in the Past’)
Institute for the History of Science, Polish Academy of Sciences
ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, Poland
Published at: 19.12.2023
Received at: 03.04.2023
Accepted at: 05.09.2023
Article status: Open
Licence: CC BY-NC-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 519
Number of downloads: 437