FAQ

Terminus. Czasopismo Poświęcone Literaturze i Kulturze Dawnej

Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wybrane passusy z czternastowiecznego traktatu Summa de exemplis et rerum similitudinibus Giovanniego z San Gimignano. Możliwe źrodło inspiracji dla ośmiu emblematow z cyklu Symbolica vitae Christi meditatio (Braniewo: Jerzy Schönfels, 1612) Tomasza Tretera

Data publikacji: 2021

Terminus, 2021, Tom 23, zeszyt 3 (60), s. 309 - 339

https://doi.org/10.4467/20843844TE.21.012.13849

Autorzy

Anna Treter
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
https://orcid.org/0000-0001-8016-9313 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Wybrane passusy z czternastowiecznego traktatu Summa de exemplis et rerum similitudinibus Giovanniego z San Gimignano. Możliwe źrodło inspiracji dla ośmiu emblematow z cyklu Symbolica vitae Christi meditatio (Braniewo: Jerzy Schönfels, 1612) Tomasza Tretera

Abstrakt

Chosen Passages from the 14th-Century Treatise Summa de exemplis et rerum similitudinibus by Giovanni da San Gimignano: A Possible Source of Inspiration for Eight Emblems from the Cycle Symbolica vitae Christi meditatio (Braniewo: Jerzy Schönfels, 1612) by Tomasz Treter

In 1612, the Jerzy Schonfels’ printing house in Braniewo published Tomasz Treter’s posthumous work titled Symbolica vitae Christi meditatio. This cycle of ascetic and mystical reflections was considered by Janusz Pelc to be one of the most interesting emblem books written in the Polish Commonwealth. Also Tadeusz Chrzanowski, an art historian, referred to Treter’s work as quite a unique work of Polish emblem art. The same researcher quoted the originality of some of the concepts and ingenuity of many icons (lacking direct correlates among contemporary emblem collections). In 2018, Alicja Bielak wrote an article in which she identified the three 16th-century emblem works (i.e. Hadrianus Junius’ Emblemata, Claude Paradin’s Devises heroiques and Aneau Barthelemy’s Picta poesis) as graphic sources of Treter’s cycle. The main goal of this paper is to identify another, non-emblematic source of inspiration for the Polish author, namely the 14th-century encyclopaedia Summa de exemplis et rerum similitudinibus by the Italian Dominican Giovanni da San Gimignano. It is argued here that Treter might have come into contact with Giovanni’s treatise during his first stay in Rome (1569–1584) and transposed it into the language of emblems. The first section of the paper shortly discusses the life and work of the Italian Dominican, with the particular emphasis on his encyclopaedia. The core of the article consists of the comparison of Treter’s eight emblems with selected passages from Summa de exemplis and setting these emblems against the background of the European tradition. The following emblems are discussed in detail: Fides, Conversatio sancta, Spiritualis profectus, Humilitas, Poenitentia, Correctio fraterna, Fortitudo and Mansuetudo. The study concludes with the claim that even though Treter uses symbols rooted in contemporary emblem art, he interprets them in a different way than other creators did. On the other hand, one can observe a striking accordance between Treter’s interpretations and the ones by Giovanni da San Gimignano. Unlike other 16th and 17th century emblematists, the Polish priest provides a religious rather than a moral interpretation.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Źródła
Alciatus A., Emblemata, Lyon: Macé Bonhomme dla Guillaume’a Rouille’a, 1550.
Alciatus A., Książeczka emblematów, wstęp i oprac. R. Krzywy, przekład i komentarz pod kier. M. Mejora: A. Dawidziuk, B. Dziadkiewicz i E. Kustroń-Zaniewska, Warszawa 2002.
Augustinus Hipponensis, In epistolam Johannis ad Parthos tractatus, 10, 2, w: idem, Opera omnia, t. 3, ed. J.P. Migne, Paris 1841 (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 35).
Barthélemy A., Picta poesis, Lyon: Macé Bonhomme, 1552.
Joannes a Sancto Geminiano, Summa de exemplis et rerum similitudinibus locupletissima Verbi Dei Concionatoribus cunctisque literarum studiosis maximo usui futura, Venezia: Dominicus Farreus, 1584.
Junius H., Emblemata, Antwerpen: Christophe Plantin, 1565.
de Montenay G., Emblematum Christianorum centuria/ Cent emblemes chrestiennes, Zürich: Christoph Froschover, 1584.
Paradin C., Devises heroïques, Lyon: Jean de Tournes et Guillaume Gazeau, 1551.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, przeł. J. Wujek S.J., tekst poprawili oraz wstępami i krótkim komentarzem opatrzyli ks. S. Styś S.J., ks. W. Lohn S.J., wyd. 3 popr., Kraków 1962. 
Quintilianus Marcus Fabius, Institutionis oratoriae libri duodecim, t. 1, libri I–VI, recogn. brevique adnotatione critica instruxit M. Winterbottom, Oxonii 2005.
Sambucus J., Emblemata, Antwerpen: Christophe Plantin, 1564.
Treter T., Symbolica vitae Christi meditatio, Braniewo: Jerzy Schönfels, 1612.
Treter T., Symboliczne medytacje nad życiem Chrystusa, wstęp i przekład A. Treter, Warszawa 2020. 
Valeriano G.P., Hieroglyphica, sive de sacris Aegyptiorum litteris commentarii, Basel: Michael Isengrin, 1556.
Opracowania
Amelotti B., Note su una fonte minore del Liber de exemplis et similitudinibus rerum di Giovanni da San Gimignano: il Physiologus, „RursuSpicae” 2 (2019), s. 1–12.
Bielak A., Symbolica vitae Christi meditatio Tomasza Tretera jako siedemnastowieczna realizacja emblematycznych medytacji: źródła graficzne i zamysł zbioru, „Terminus” 20 (2018), z. 4 (49), s. 411–462.
Chemperek D., „Emblemata niektóre” (1623) Józefa Domaniewskiego – pierwszy w Wielkim Księstwie Litewskim cykl niepanegirycznych emblematów świeckich, „Senoji Lietuvos literatūra” (2012), 33 knyga, s. 93–112.
Chrzanowski T., Działalność artystyczna Tomasza Tretera, Warszawa 1984.
Emblemata: Handbuch zur Sinnbildkunst des XVI. und XVII. Jahrhunderts, hrsg. von A. Henkel, A. Schöne, Stuttgart–Weimar 1996.
Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, przeł. i oprac. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, wyb. ilustr. i komentarz T. Łozińska, Warszawa 1990.
Humar M., The Shipholder, the Remora, and the Lampreys – Studies in the Identification of the Ancient Echeneis, w: Antike Naturwissenschaft und ihre Rezeption, Bd. 25, hrsg. von J. Althoff, S. Föllinger, G. Wöhrle, Trier 2015, s. 203–220.
Nida E.A., Toward a Science of Translating: With Special Reference to Principles and Procedures Involved in Bible Translating, Leiden 1964.
Pelc J., Słowo i obraz. Na pograniczu literatury i sztuk plastycznych, Kraków 2002.
Trypućko J., The Catalogue of the Book Collection of the Jesuit College in Braniewo Held in the University Library in Uppsala, vol. 1: Introduction. Manuscripts. Incunabula = Katalog księgozbioru Kolegium Jezuitów w Braniewie zachowanego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Uppsali, t. 1: Wstęp. Rękopisy. Inkunabuły, extended and compl. by M. Spandowski, ed. by M. Spandowski, S. Szyller, [transl. into Engl. K. Diehl], Warszawa–Uppsala 2007.
Vecchio S., Giovanni da San Gimignano, w: Dizionario Biografico degli Italiani, v. 56, a cura di M. Caravale, 2001, s. 206–210, https://www.treccani.it/enciclopedia/

Informacje

Informacje: Terminus, 2021, s. 309 - 339

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Wybrane passusy z czternastowiecznego traktatu Summa de exemplis et rerum similitudinibus Giovanniego z San Gimignano. Możliwe źrodło inspiracji dla ośmiu emblematow z cyklu Symbolica vitae Christi meditatio (Braniewo: Jerzy Schönfels, 1612) Tomasza Tretera

Angielski:

Chosen Passages from the 14th-Century Treatise Summa de exemplis et rerum similitudinibus by Giovanni da San Gimignano: A Possible Source of Inspiration for Eight Emblems from the Cycle Symbolica vitae Christi meditatio (Braniewo: Jerzy Schönfels, 1612) by Tomasz Treter

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-8016-9313

Anna Treter
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
https://orcid.org/0000-0001-8016-9313 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska

Publikacja: 2021

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Anna Treter (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1219

Liczba pobrań: 586