Romańska alba tradycyjna. Między pieśnią ludową a dworską
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTERomańska alba tradycyjna. Między pieśnią ludową a dworską
Data publikacji: 06.2020
Terminus, 2020, Tom 22, zeszyt 2 (55) 2020, s. 103 - 122
https://doi.org/10.4467/20843844TE.20.006.11976Autorzy
Romańska alba tradycyjna. Między pieśnią ludową a dworską
Romanic Traditional Alba—Between Popular Poetry and Courtly One
This paper initiates a series of texts devoted to genres of love songs that combine the motif of a parting or meeting of lovers at the break of dawn. It is a genological introduction to the classification of Polish poems of this kind from the 16th and 17th centuries (Chapter 1. Introduction. Premises for this cycle of studies). Morning love songs—here referred to as albas or alboradas—appeared at the very beginning of mediaeval Romance lyricism, that is, at the turn of the 10th and 11th centuries (Mozarabic kharja). Although they originated from folk ‘women’s songs’, they were soon included in the repertoire of troubadours and incorporated into their genre system. The first study is devoted to works focusing on lovers parting in the morning. It investigates the functioning of this type of lyric on the borderline between the traditional and courtly registers (Chapter 2. Controversy. Folk and learned albas; Chansone de femme and grand chant courtois) and presents a traditional version of alba (Chapter 3. Traditional alba (popular, folk)). The traditional alba is a thematic genre, focused on the scene of lovers parting at dawn. It is distinguished from the courtly alba (the troubadour type) by the important role of nature. The lovers meet outside the city, in natural scenery, and are awakened by the singing of morning birds (there are no guards, spies, or jealous husbands lurking in the background). The classification presented is based mainly on the findings of Pierre Bec, as well as on the research and collection of albas gathered by Toribio Fuente Cornejo. Chapter 3.1. Mozarabic kharja and its derivatives; Romanesque and Latin albas presents the oldest surviving texts, which are refrain-like fragments. Chapter 3.2. The Galician-Portuguese courtly version of traditional alba analyses a type of folk alba adapted to courtly lyricism, illustrated by the example of Nuno Fernandes Torneol’s Levad’amigo. The discussion of these canonical forms of albas is extended with two proposed subtypes. The first is defined as the mixed type—traditional alba with courtly elements (chapter 3.3.) and illustrated by an example of the French alba Entre moi et mon amin. The elements of the setting (meeting in the open air, the role of the bird) come from the traditional form, which is also indicated by the lyrical subject—a woman. On the other hand, the strophic composition and metrics of the poem reveal the influence of courtly poetry. The other mixed type—courtly alba with traditional elements (chapter 3.4.), represented by two Occitan and two French texts, belongs to the fin’amor culture and has the features of the courtly version (types of characters, terminology, formal structure) with the traditional role of nature.
* The article is supported by the National Science Centre (NCN), Poland, project: Od paraklausithyronu do serenady, grant no. 2012/07/B/HS2/01297.
Les albas occitanes, etude et edition par Ch. Chaguinian, transcription musicale et etude des melodies par J. Haines, Paris 2008.
Asensio E., Poética y realidad en el cancionero peninsular de la Edad Media, Madrid 1970.
Antologia prowansalska. Wybór poezji trubadurów i felibrów XI–XIX wieku, przeł. E. Porębowicz, Warszawa 1887.
Baczyńska B., Historia literatury hiszpańskiej, Warszawa 2014.
Bec P., Genres et registres dans la lyrique médiévale des XIIe et XIIIe siecle. Essai de classement typologique, „Revue de linguistique romane” 38 (1974), s. 26–39.
Bec P., La lirique française au Moyen Âge (XIIe–XIIIe siecles). Contribution a une typologie des genres poétiques médiévaux. Études et textes, vol. 1: Études, Paris 1977.
Brea (Lopez) M., Albas y alboradas: .un problema genérico o terminológico en la lírica gallego-portuguesa?, w: Actas del IX Congreso Internacional de la Asociación Hispánica de Literatura Medieval (A Coruna, 18–22 de septiembre de 2001), coord. por M. Pampin Barral, C. Parrilla Garcia, vol. 1, A Coruna 2005.
Brewiarz miłości. Antologia liryki staroprowansalskiej, przeł. i oprac. Z. Romanowiczowa, Wrocław 1963.
Cropp G.M., Le Vocabulaire courtois des troubadours de l’époque classique, Geneve 1975.
Dronke P., Medieval Latin and the Rise of European Love-Lyric, vol. 1–2, Oxford 1999 [1 wyd. 1965].
Eos. An Enquiry into the Theme of Lovers’ Meetings and Partings at Dawn in Poetry, ed. By A.T. Hatto, The Hague 1965.
Frappier J., La Poésie lyrique française aux XIIe et XIIIe siecles. Les auteurs et les genres, Paris [1966].
Fuente Cornejo T., La Canción de Alba en la lírica románica medieval. Contribucíon a un estudio tipológico, Oviedo 1999.
Garcia Gomez E., Las jarchas romances de la serie árabe en su marco, ed. en caracteres latinos, version espanola en calco ritmico y estudio de 43 moaxajas andaluzas, Barcelona 1975.
Garcia Gomez E., Poemas arabigoandaluces, Madrid 1985.
Jeanroy A., Les origines de la poésie lyrique en France au Moyen-Âge. Études de littérature française et comparée suivies de textes inédits, Paris 1889 [2 wyd. 1925].
Karpiński F., Poezje wybrane, oprac. T. Chachulski, Wrocław 1997.
Medieval Lyrics. Genres in Historical Context, ed. by W.D. Paden, Urbana–Chicago 2000.
Shakespeare W., Tragedia Romea i Julii, przeł. M. Słomczyński, Kraków 1983 (Dzieła).
Sola-Sole J.M., Las jarchas romances y sus moaxajas, Madrid 1990.
Stern S.M., Les vers finaux en espagnol dans les muwaššahs hispano-hebraiques. Une contribution a l’histoire du et a l’étude du muwaššahs vieux dialecte espagnol ‘mozarab’, „Al-Andalus” (1948), n° 13, s. 299–346.
Urban-Godziek G., Coś ty Kochanowski zrobił romantykom… Piętno dziewiętnastowiecznego antyrenesansyzmu i antylatynizmu w badaniach nad twórczością Jana Kochanowskiego, w: Wiązanie sobótkowe. Studia o Janie Kochanowskim, red. E. Lasocińska, W. Pawlak, Warszawa 2015.
Urban-Godziek G., Polskie poranne pieśni miłosne XVI–XVII wieku w świetle typologii podgatunków chansons de femme, „Teksty Drugie” 2 (2019), s. 222–240.
Informacje: Terminus, 2020, Tom 22, zeszyt 2 (55) 2020, s. 103 - 122
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Romańska alba tradycyjna. Między pieśnią ludową a dworską
Romanic Traditional Alba—Between Popular Poetry and Courtly One
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 06.2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1287
Liczba pobrań: 1024