FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Military Themes in Selected Eighteenth-Century Prayer Books in Relation to the Emblem Tradition

Terminus, Special Issues, Special Issue 1 (2019), s. 107 - 138

https://doi.org/10.4467/20843844TE.19.028.11289

Autorzy

Iwona Słomak
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice
https://orcid.org/0000-0002-6940-9520 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Military Themes in Selected Eighteenth-Century Prayer Books in Relation to the Emblem Tradition

Abstrakt

Translated from Polish by Kaja Szymańska

This paper was inspired by the lack of studies that would show examples of military-erotic symbols in religious literature associated with the emblem tradition. The works discussed here, namely prayer books by Andrzej Gabriel Kasperowicz, anonymous Atak niebieskiej twierdzy [The attack of the heavens or The attack into the fortress of heavens] and Wojsko serdecznych afektów [The army of heartfelt affections] by Hieronim Falęcki, retain high formal and semantic discipline; as a result, they are examples of interesting phenomena of Baroque culture. In the first part of the study, Słomak presents three prayer books in which the concept is based on an analogy with the organisation of the army of Christ. In the second part, she presents a book in which the theme of war is combined with the theme of “holy erotica”. In part three, she discusses a print whose composition refers to the structure of military detachments. It is conceived as a collection of “affections” whose task is “to conquer” heaven and the hearts of readers. Characteristically, the formula of the discussed books will be understandable only if we reconstruct their reference to the popular allegorical images (to be found in the collections of emblems, in many treatises on religious themes or in descriptions of the great ceremonies of that era); therefore, it is necessary to take into account the emblematic model that clearly influenced their final shape.

* Publication of this paper was financed by the Ministry of Science and Higher Education of the Republic of Poland under the grant 643/P-DUN/2018. Polish version: I. Słomak, “Militaria w wybranych modlitewnikach XVIII wieku – wobec tradycji emblematycznej”, Terminus 14 (2012), issue 25, pp. 69–84.

Bibliografia

Primary sources

Atak niebieskiej twierdzy, Berdyczów 1772.

Bernard z Clairvaux, św., “Kazania do Pieśni nad Pieśniami”, transl. R. Tichy, in Wszystko to ze zdziwienia. Antologia tekstów filozoficznych z XII wieku, selection and ed. M. Frankowska-Terlecka, Warsaw 2006.

Biblia sacra vulgatae editionis . . . edita Romae ex Typographia Apostolica Vaticana MDXCIII. Edito nova auctoritate summi pontifices Leonis XII excusa, Frankfurt: typis et sumptibus Andreae, 1826.

Cicero, Brutus, a History of Famous Orators, transl. E. Jones, London 1776.

Emblematy miłosne (emblemata amatoria) Jakoba Catsa W trzech różnych językach. A także w ujęciu polskim z XVII wieku przedstawione, ed. J. Pelc and P. Pelc, Warsaw 1999.

Falęcki, H., Wojsko serdecznych . . . afektów, Poznań 1746.

The Holy Bible: New International Version, transl. and published by International Bible Society, verified edition, Nashville and London 2011, available online at https://www.biblegateway.com/ (accessed on 25 Oct. 2019).

Kasperowicz, A. G., Obóz uszykowany wojsk niebieskich, Berdyczów 1769.

Kitowicz, J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, ed. R. Pollak, Wrocław 1970.

Miłości Boskiej i ludzkiej skutki różne. Wraz z siedemnastowieczną wersją tekstów do „Amoris Divini et Humani effectus varii”, ed. P. Pelc and J. Pelc, Warsaw 2000.

Morsztyn, Z., Emblemata, ed. J. Pelc and P. Pelc, Warsaw 2001.

Orygenes, Komentarz do „Pieśni nad pieśniami”. Homilie o „Pieśni nad pieśniami”, transl. and ed. S. Kalinkowski, Cracow 2005.

Ozdoba i obrona ukraińskich krajów, przecudowna w berdyczowskim obrazie Maryja . . . ukoronowana . . ., Berdyczów 1767.

Publius Flavius Vegetius Renatus, Zarys wojskowości [Book II], transl. A. M. Komornicka, Meander 28 (1973), no. 11–12, pp. 488–489.

Radziwiłł, A. S., Dyskurs nabożny . . ., Cracow 1650.

Ripa, C., Ikonologia, transl. I. Kania, ed. P. Buscaroli, Cracow 2002.

Teresa od Jezusa, św., Księga życia, transl. H. P. Kossowski, Cracow 1997.

Secondary sources

Czyż, A., Ja i Bóg. Poezja metafizyczna późnego baroku, Wrocław 1988.

Electronic Database of Estreicher’s Bibliography (EBBE), available online at www.estreicher.uj.edu.pl (accessed on 1 Jan. 2011).

Głażewski, J., “Libellum composui epigrammaton. Dworzanki Jana Gawińskiego wobec tradycji Emblematów Alciatusa”, Barok 10 (2003), no. 2.

Herman, S., Wojna i żołnierz w okresie kontrreformacji (do roku 1648). Szkice z dziejów literatury polskiej i obcej, Zielona Góra 1983.

Kopeć, J., “Godzinki”, in Encyklopedia katolicka, vol. 5, Lublin 1989.

Lenart, M., Miles pius et iustus. Żołnierz chrześcijański katolickiej wiary w kulturze i piśmiennictwie dawnej Rzeczypospolitej (XVI–XVIII wiek), Warsaw 2009.

Litwornia, A., “Samsonowy oręż ojca Gaudentego”, in Świt i zmierzch baroku, ed. M. Hanusiewicz, J. Dąbkowska, and A. Karpiński, Lublin 2002.

Malicki, J., “Wacława Potockiego Rozbój duchowny”, in J. Malicki, Legat wieku rycerskiego. Studia staropolskie dawne i nowe, Katowice 2006, pp. 209–233.

Nawarecki, A., Czarny karnawał. „Uwagi śmierci niechybnej” księdza Baki – poetyka tekstu i paradoksy recepcji, Wrocław 1991.

Nowicka-Jeżowa, A., Pieśni czasu śmierci. Studium z historii duchowości XVI–XVIII wieku, Lublin 1992.

Pelc, J., Słowo i obraz na pograniczu literatury i sztuk plastycznych, Cracow 2002.

Pelc, P. and J. Pelc, “Wstęp”, in Z. Morsztyn, Emblemata, ed. J. Pelc and P. Pelc, Warsaw 2001.

Pieczyński, M., “Pomiędzy błazeństwem a capriccio. Uwagi o grotesce w późnobarokowej poezji religijnej”, Barok 12 (2005), no. 2, pp. 95–113.

Prejs, M., Poezja późnego baroku. Główne kierunki przemian, Warsaw 1989.

Słomak, I., “Ciało a (nie tylko ignacjańskie) ćwiczenia duchowne. Święty Jan od Krzyża – święty Ignacy Loyola – ojciec Hilarion od Najświętszego Sakramentu”, Anthropos 10–11 (2008).

Słomak, I., “Wojsko serdecznych afektów Hieronima Falęckiego – z problematyki edycji, poetyki i recepcji, in Sarmackie theatrum V. Między księgami, ed. M. Barłowska and M. Walińska, Katowice 2012.

Sokolski, J., “Certamen spirituale. Staropolskie poematy alegoryczne o wojnie duchownej”, Prace Literackie 24 (1983), pp. 45–84.

Tazbir, J., Polskie przedmurze chrześcijańskiej Europy. Mity a rzeczywistość historyczna, Warsaw 1987.

Tazbir, J., Polska przedmurzem Europy, Warsaw 2004.

Wanat, B.J., OCD, “Bibliografia świętej Teresy od Jezusa w Polsce”, in Otrzymałam ducha mądrości. Księga pamiątkowa z okazji ogłoszenia świętej Teresy od Jezusa Doktorem Kościoła Powszechnego, ed. O. Filek, Cracow 1972.

Wanat, B.J., OCD, Drukarnia Karmelu Fortecy N.M.P. w Berdyczowie. Działalność wydawnicza i poligraficzna karmelitów bosych w Berdyczowie na Ukrainie, Cracow 2002.

Wanat, B.J., OCD, Zakon Karmelitów Bosych w Polsce. Klasztory karmelitów i karmelitanek bosych 1605–1975, Cracow 1979.

Wisner, H., Rzeczpospolita Wazów, vol. 2: Wojsko Wielkiego Księstwa Litewskiego, dyplomacja, varia, Warsaw 2004.

Zasady wydawania tekstów staropolskich. Projekt, ed. J. Woronczak, Wrocław 1955.

Zieliński, J., OCD, Herb Karmelu. Historia, symbolika, duchowe przesłanie, Cracow 2001.

Informacje

Informacje: Terminus, Special Issues, Special Issue 1 (2019), s. 107 - 138

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:
Military Themes in Selected Eighteenth-Century Prayer Books in Relation to the Emblem Tradition
Angielski:

Military Themes in Selected Eighteenth-Century Prayer Books in Relation to the Emblem Tradition

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-6940-9520

Iwona Słomak
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice
https://orcid.org/0000-0002-6940-9520 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Iwona Słomak (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski