La Judit Guillaume’a du Bartasa (1574) oraz jej parafraza autorstwa Rafała Leszczyńskiego (po 1620): kształt gatunkowy i konteksty ideologiczne
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTELa Judit Guillaume’a du Bartasa (1574) oraz jej parafraza autorstwa Rafała Leszczyńskiego (po 1620): kształt gatunkowy i konteksty ideologiczne
Data publikacji: 2015
Terminus, 2015, Tom 17, zeszyt 2 (35), s. 265 - 300
https://doi.org/10.4467/20843844TE.15.008.4454Autorzy
La Judit Guillaume’a du Bartasa (1574) oraz jej parafraza autorstwa Rafała Leszczyńskiego (po 1620): kształt gatunkowy i konteksty ideologiczne
La Judit by Guillaume Du Bartas (1574) and a paraphrase by Rafał Leszczyński (1620): genre form and ideological contexts
The objective of the article is a comparative analysis of the biblical epic La Judit (1574) by Calvinistic poet Guillaume Salluste Du Bartas and the Polish paraphrase written by Rafał Leszczyński (1620), who was the leader of Polish Protestants in Greater Poland. The current state of research on both poems is very modest: the works were discussed exclusively in introductions to the critical editions cited above. In the present article, the two versions have been compared on three aspects: epic poetics, confessional tinge and references to regicide, which was a contemporary issue in both countries in those times. The French poem is composed of six books and comprises 2,837 lines of 12 syllables each, rhyming AABB. The biblical narration was enriched with numerous allusions to contemporary events as well as digressions on both moral and political issues. It is written in a high style enriched with Homeric comparisons, characters’ speeches, descriptions and erudite catalogues. Leszczyński’s adaptation is shorter than the French original: it is composed of five books comprising 1,640 lines of 13 syllables each, rhyming AABB. This reduction owes to the removal of the digressions and contemporary allusions, without touching the qualities of the epic style.
The present analysis highlights the great independence of Leszczyński as a translator, in comparison to the original text, as well as du Bartas’ ideological intentions. The French oeuvre is an epic poem of high literary ambition as well as an expression of the author’s irenic views with regard to France’s destructive religious wars and his distance in relation to regicide concepts. Leszczyński moves away from the epic convention to the benefit of the genre form called biblical poetic tale. He coloured his version Polish, and due to the more condensed narration, he emphasizes the theological message of the poem and its Calvinistic character. The question of regicide is effaced in his paraphrase and replaced with a patriotic message. Due to its liberal attitude towards the French text, Leszczyński’s version may be classified as imitation rather than a translation of the French original.
Wydania:
Du Bartas G. Salluste, La Judit [1579], wyd. krytyczne A. Baïche, Publications de la Faculté des Lettres et Sciences Humaines, Toulouse 1971.
Du Bartas G. Salluste, La Sepmaine ou Création du monde, red. J. Céard, Paris 2011.
Leszczyński R., Judith, [Baranów 1620], oprac. M. Sipayłłówna, Biblioteka Zapomnianych Poetów i Prozaików Polskich XVI–XVIII w., seria II, zeszyt 3, Warszawa, 1936.
Leszczyński R., Judith, wyd. N. Bobrowicz, Lipsk 1841 (na podstawie druku: Baranów 1629).
De Bèze Th., Du droit des magistrats sur leurs subjets [pierwodruk 1574], bez miejsca wyd., 1579, gallica.bnf.fr.
Du Bellay J., La Deffence et illustration de la langue francoyse [pierwodruk 1549], oprac. H. Chamard, Paris 1948.
Biblia Tysiąclecia, Pallotinum, Poznań 2003.
Calvin J., Institution de la religion chrestienne [pierwodruk 1536], Genève 1562, gallica.bnf.fr.
Czubek J., Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego1606–1608, Kraków 1918.
Naborowski D., Poezje, oprac. J. Durr-Durski, Warszawa 1961.
Peletier J., Art poétique [1555], [w:] Traités de poétique et de rhétorique de la Renaissance, oprac. F. Goyet, Paris 1990.
Ronsard P., [Epître] Au lecteur [1572], [w:] Œuvres complètes, oprac. J. Céard, D. Ménager, M. Simonin, Paris 1993, t. I, s. 1181–1186.
Vivès J. L., Livre de l’institution de la femme chrestienne [1524], tłum. P. de Changy [1542], Genève 1970.
Opracowania :
Durr-Durski J., Daniel Naborowski. Monografia z dziejów manieryzmu i baroku w Polsce, Łódź 1966.
Karpiński A., Parafraza jako aemulatio, [w:] B. Otwinowska (red.), Retoryka a literatura, Wrocław 1984, s. 107–119.
Krzysztofik M., Od Biblii do literatury: siedemnastowieczne dzieła literackie z ksiąg Starego Testamentu, Kraków 2013.
Krzywy R., Sztuka wyborów i dar inwencji. Studium o strukturze gatunkowej poematów Jana Kochanowskiego, Warszawa 2008.
Lausberg H., Retoryka literacka, przeł. i oprac. A. Gorzkowski, Bydgoszcz 2002.
Mellet P.-A., Les traités monarchomaques. Confusion des temps, résistance armée et monarchie parfaite, Genève 2007.
Michałowska T. (red.), Słownik literatury staropolskiej, Wrocław 1990, hasła: Epika; Epos; Francusko-polskie związki literackie; Nowela.
Millet O., Calvin et la dynamique de la parole, Paris 1992.
Nowak-Dłużewski J., Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce, t. IV, Zygmunt III Waza, Warszawa 1969.
Róg R., Polscy królobójcy, Warszawa–Kraków 1993.
Simonin M. (red.), Dictionnaire des lettres françaises. Le XVIe siècle, Paris 2001.
Richter M., Aspetti e orientamenti delle poetica protestante francese nel secolo XVI, „Studi Francesi” 1967, nr 31, s. 223–245.
Sarnowska-Temeriusz E., Poetyka okresu renesansu, Wrocław 1982 („Biblioteka Narodowa”, seria II, nr 205).
Ślaski J., Tłumaczenia w Polsce doby renesansu oraz pogranicza baroku, [w:] J. Pelc (red.), Problemy literatury staropolskiej, Wrocław 1978, s. 145–182.
Wodzińska W., Judyta i Holofernes, „Konalikus. Biuletyn Koła Naukowego Literatury i Kultury Staropolskiej” 2015, nr 4, s. 3–7, http://staropolanie.uni.lodz.pl/wp-content/uploads/2015/06/Konalikus-czerwiec-2015.pdf
Informacje: Terminus, 2015, Tom 17, zeszyt 2 (35), s. 265 - 300
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
La Judit Guillaume’a du Bartasa (1574) oraz jej parafraza autorstwa Rafała Leszczyńskiego (po 1620): kształt gatunkowy i konteksty ideologiczne
La Judit by Guillaume Du Bartas (1574) and a paraphrase by Rafał Leszczyński (1620): genre form and ideological contexts
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 2015
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1879
Liczba pobrań: 897